mijn kijk op

Israël en de Palestijnen: ideologische achtergronden (islam)

De strijd tussen Israël en Palestijnen wordt steeds heftiger. Het Israëlisch-Palestijns conflict gaat over land en grenzen, over Jeruzalem en over de terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen. Zowel in de Israëlische samenleving en politiek als onder de Palestijnen en in Arabische landen, zijn er groeperingen die de ander geen eigen staat gunnen. Dikwijls komt deze stellingname voort uit religieus-ideologische motieven. In Israël vormen deze groepen een minderheid. Aan Palestijnse zijde ligt dit echter anders.

Israël en de Palestijnen (islam): ideologische achtergronden

• Het kloppend hart van het conflict tussen Israël en de Palestijnen
• Fundamentalistische islam
• Jezus, Mozes en Mohammed
• De islam kent geen scheiding 'kerk en staat'
• Dhimmie: joden en christenen zijn dhimmies
• Moslims: 'Het beste volk'
• De grootmoefti van Jeruzalem
• Jihad tegen Israël
• Handvest van Hamas
• Tijdelijke bestanden: 'de wapenstilstand van Hudaybiyyah'
• Het handvest van Hamas is geen dode letter
• Liegen en misleiden en het taqiyyah-principe
• Preken in het Midden-Oosten
• Mickey Mouse leert Israël te haten
• Doodscultus
• Weinig reden tot optimisme

Het kloppend hart van het conflict tussen Israël en de Palestijnen

In dit conflict moeten er niet simpelweg knopen worden doorgehakt met betrekking tot de landsgrenzen, de status van Jeruzalem en de Palestijnse vluchtelingen, waardoor het een kwestie is van geven en nemen, water bij de wijn doen en compromissen sluiten. Nee, dat is slechts de 'politieke buitenkant' zoals die in de media naar voren komt. Als we verder kijken, dan zien we dat het hart van het conflict religieus-ideologisch is. In het geseculariseerde Westen kunnen mensen zich vaak moeilijk verplaatsen in personen en samenlevingen die zich laten leiden door religieuze motieven. Het is nauwelijks voor te stellen dat andere mensen deel uitmaken van een samenleving waar religie een dominante rol speelt en dat zij door een religieus-ideologische bril naar de werkelijkheid kijken.

Religie

In het Westen zijn de Grote Verhalen, de drie grote ideologieën socialisme, confessionalisme en liberalisme, ter ziele. We hebben om met oud-premier Wim Kok te spreken de ideologische veren van ons afgeschud en in dit postmoderne, postideologische tijdperk maken we ons eigen verhaal, we knutselen onze eigen persoonlijke wereldbeschouwing in elkaar. Ideologie heeft bij ons plaatsgemaakt voor materialisme en hedonisme: economie en 'plezier maken' zijn zaken waar het bij ons veelal om draait. Zo niet in het Midden-Oosten, waar religie en geloof sterke drijfveren zijn en de kijk van mensen bepaalt met betrekking tot de inrichting van de samenleving, intermenselijke relaties en de mens. 'Pas als je het weet dan zie je het', om Johan Cruyff te citeren.

Fundamentalistische islam

In dit conflict hebben we te maken met de fundamentalistische islam, waarbij er nauwelijks onderscheid is tussen politiek en religie. Het gaat om het slaafs volgen van wat als de wil van Allah wordt gezien: islamitische wereldoverheersing. De aanhangers van de politieke islam zijn bereid te sterven en hun doel met geweld te verwezenlijken. Het zaaien van dood en verderf ter meerdere eer en glorie van Allah is gerechtvaardigd. Israël is sinds het in de 7e eeuw veroverd is door islamitische strijdkrachten islamitisch gebied en zal - als Allah het wil - op een dag weer heroverd worden, net als in de tijd van de kruisvaarders. Daarna zal de rest van de wereld onder islamitische heerschappij worden gebracht.

Het verband tussen islamitisch-orthodoxe godsdienstigheid en politiek wordt kernachtig uitgedrukt in een uitspraak die volgens de Arabist Bernard Lewis dikwijls door moslim-schrijvers wordt geciteerd, de ene keer als een oude Perzische overlevering en een andere keer als de woorden van de profeet Mohammed: "Islam [of godsdienst] en regering zijn tweelingbroers. De een kan niet gedijen zonder de ander. De islam is het fundament en de regering de verdediger. Wat geen fundament heeft, stort in. Wat niet verdedigd wordt, gaat ten onder."(2) De islam ken geen scheiding tussen kerk en staat, dat is een Westers concept.

Jezus, Mozes en Mohammed

De afwezigheid van 'een eigen secularisme' in de islamitische cultuur en de sterke afwijzing van deze in hun ogen Westerse inventie, komt volgens Lewis voort uit een aantal diepgaande verschillen tussen de islamitische - en de joods-christelijke cultuur. Zo is het stichtingsverhaal van het christendom diametraal tegengesteld aan die van de islam. Jezus werd vernederd en bespot, heeft geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en begraven en zijn volgelingen werden eeuwenlang vervolgd tot het Edict van Milaan in het jaar 313 geloofsvrijheid bracht. Ook de leider van de Israëlieten, Mozes, was menselijk gezien geen held en overwinnaar. Hij zwierf met het volk 40 jaren door de woestijn voor ze eindelijk het Beloofde Land mochten intrekken. Mozes moest echter van God achterblijven en hij kreeg er alleen een glimp van te zien.

Mohammed was staatsman én profeet

Mohammed daarentegen was tijdens zijn leven - naar menselijke maatstaven gemeten - een zeer succesvol man die overwinning op overwinning behaalde, zijn eigen staat stichtte en als staatsman wetten uitvaardigde en belastingen hief, als rechter recht sprak, als legeraanvoerder en krijgsman legers samenstelde en oorlogen voerde en de 'Pax Islam' bracht. Dat wil zeggen de 'vrede van de islam': ongelovigen moesten zich op straffe van de dood bekeren, 'volken van het boek' (christenen en Joden) moesten zich of bekeren of zich in alle nederigheid en onderdanigheid onderwerpen aan de islam en een speciale extra belasting afdragen, de jizya. Mohammed was een staatsman die wetten uitvaardigde en een profeet die de woorden van God sprak. Zijn woorden en daden zijn door islamitische geleerden te boek gesteld en gesanctificeerd en door latere generaties geleerden verder uitgewerkt tot wat nu heet de heilige wet, oftewel de sharia (of sjaria).(3)

De islam kent geen scheiding 'kerk en staat'

Mohammed was zowel religieus, politiek als militair leider; hij was staatsman, wetgever, rechter en militair leider. Geen trias politica (scheiding der machten) en geen scheiding van kerk en staat, zoals zes eeuwen daarvoor uitgedrukt in de gevleugelde woorden van Jezus: "‘Geef wat van de keizer is aan de keizer, en geef aan God wat God toebehoort". (Marcus 12:17) Na de dood van Mohammed werden zijn functies overgenomen door zijn opvolgers of plaatsvervangers: de kaliefs. Volgens de islam is er geen menselijke wetgevende macht denkbaar en is er slechts één wet voor alle gelovigen: de sharia, de heilige wet van Allah, door openbaring verkregen en uitgewerkt door de Schriftgeleerden in de verscheidene islamitische rechtsscholen. De staat is er ten behoeve van de verspreiding van de islam. Kerk (islam/geloof) en staat zijn één; onafscheidelijk met elkaar verbonden en God staat aan het hoofd en Mohammed als zijn vertegenwoordiger op aarde. Een oude metafoor maakt dit duidelijk: "De islam, de vorst en het volk zijn als een tent, de tentstok, de scheerlijnen en de haringen. De tent is de islam, de tentstok is de vorst, de scheerlijnen en de haringen zijn het volk. Geen enkel onderdeel kan zonder de andere bestaan."(4)

Dhimmie: joden en christenen zijn dhimmies

De orthodoxe islam verdeelt de wereld in twee gebieden:

• de dar al-Islam ('het huis van de islam', dat wil zeggen alle landen die onder of ooit onder islamitische heerschappij hebben gestaan); en
• de dar al-harb ('het huis van de oorlog', dat wil zeggen de niet-islamitische landen), welk gebied voorbestemd is om onder islamitische heerschappij te worden gebracht.

Dar al-harb

Het is theologisch onmogelijk dat (een) land dat ooit onder islamitische heerschappij stond, terug wordt gebracht in zijn pre-islamitische toestand en weer tot de dar al-harb gaat behoren. Zo bezien behoort het Land Israël toe aan de islam. Joden en christenen mogen daar alleen leven als dhimmies. Het woord dhimmi wordt in de sharia gebruikt om een Jood of christen die de superioriteit van de islam heeft erkend, en zich onderdanig onderwerpt aan het islamitisch oppergezag, aan te duiden. Ze krijgen bepaalde religieuze vrijheden, maar ze moeten wel zoals gezegd een extra belasting betalen (jizya) en zich allerlei beperkingen en discriminerende voorschriften laten welgevallen. Verzet hiertegen wordt bestraft met de dood. Er is maar één manier om te ontsnappen aan deze inferieure status, namelijk door over te gaan tot de islam. Dat hebben dan ook hele volken in de loop der eeuwen gedaan sinds de islam aan zijn veroveringstocht begon.(5)

Moslims: 'Het beste volk'

In de islamitische theologie bestaan er drie categorieën mensen:

1. moslims
2. 'mensen van het boek'; en
3. ongelovigen.

De koran zegt in soera 3:110 dat de moslims "het beste volk [is] dat voor de mensheid (ter lering) is verwekt; je gebiedt wat goed is, verbiedt wat kwaad is en gelooft in God". Mensen of volken van het boek zijn Joden en christenen die volgens de islam een eerdere openbaring hebben gehad van God, de Joden de Tenach en de christenen het Nieuwe Testament, maar deze hebben zij moedwillig gecorrumpeerd. Mohammed is de laatste profeet en boodschapper, het 'Zegel der Profeten', die de uiteindelijke openbaring van God zelf zou hebben ontvangen. Joden en christenen mogen, zoals gezegd, als volken van het boek, hun religie behouden, maar zij hebben zeker niet dezelfde rechten als een moslim. Naast het betalen van de jizya, zijn zij gebonden aan het 'verdrag van Omar', waarin allerlei vernederende bepalingen zijn opgenomen, zoals:

• het niet openlijk beoefenen van hun godsdienst;
• niet hard praten in de kerkdiensten of in de nabijheid van moslims;
• geen wapens mogen dragen;
• geen paard mogen rijden, wel op een ezel;
• geen nieuwe kerken mogen bouwen of ze onderhouden.

En dan zijn er nog de ongelovigen, de laagste categorie in de hiërarchie. Die moeten zich bekeren tot de islam en als ze weigeren, worden ze gedood. Een andere keuze hebben ze niet.

De grootmoefti van Jeruzalem

De opkomst van de radicale (politieke) islam in de bezette gebieden is niet iets van de laatste jaren, maar het begon al in de eerste helft van de vorige eeuw. Het kan daarom niet worden voorgesteld als een reactie op de bezetting van Israël van Gaza en de Westbank (Samaria en Judea) sinds 1967. In het begin van de dertiger jaren van de vorige eeuw werden op instigatie van de grootmoefti van Jeruzalem Amin (Haj) al-Hoesseini al terreurgroepen opgericht, zoals de terreurgroep de Heilige Oorlog voor het Heilig Land. Na het uitbreken van de Arabische opstand in 1936 werden deze groepen onder de paraplu van een centrale organisatie gebracht met de naam Arab Higher Committee, waarover de grootmoefti met de scepter zwaaide.

Jihad tegen Israël

In het recent uitgebrachte boek 'Van Jodenhaat naar zelfmoordterrorisme ~ Islamisering van het Europees antisemitisme in het Midden-Oosten' van de hand van dr. Hans Jansen (niet te verwarren met de arabist Hans Jansen) staat het volgende over de Arabische opstand die in 1936 uitbrak: "De 'Arabische revolutie' was gericht tegen de Britse en Joodse bezetting van Palestina: in verscheidene steden en dorpen in Palestina braken pogroms uit. Deze opstand was geen antikoloniale onafhankelijkheidsrevolutie tegen Groot-Brittannië, zoals met name de PLO altijd beweert. Deze revolutionairen waren geen toekomstige seculiere staatslieden, maar religieuze leiders, die een heilige oorlog uitriepen om het Heilig Land van de islam in eerste instantie van de Joden te bevrijden. (...) De godsdienst, de islam, was het onwrikbare fundament van deze Arabische revolutie. Ze wilden dat de moslims in Palestina het weer voor het zeggen zouden hebben en dat Joden en christenen een dhimi-status zouden krijgen zoals in de afgelopen eeuwen, sinds de islam Palestina aan het einde van de zevende eeuw had veroverd." (pag. 111).

Handvest van Hamas

In 1987 werd Hamas opgericht. De Moslim Broederschap waar Hamas uit voort is gekomen, wist in de tientallen jaren daaraan voorafgaand al veel volgelingen te verkrijgen door haar invloed in de Palestijnse moskeeën te vergroten en door zelf nieuwe moskeeën te laten bouwen. De groepering werd in 1928 opgericht door Hasan al-Banna en de beweging stond voor een strikte naleving van de Koran en de vestiging van een islamitische staat volgens leer en leven van profeet Mohammed.

Doel van Hamas
Het doel van Hamas, die de laatste parlementsverkiezingen in januari 2006 glansrijk won en een jaar later met geweld de macht in de Gazastrook overnam, is de vernietiging van de staat Israël en het vestigen van een Islamitische staat in het gehele gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee. In 638 viel de stad Jeruzalem voor de Islamitische strijdkrachten van de tweede kalief van het Arabische rijk, Omar ibn al-Chattab, en sedertdien valt dit gebied onder islamitisch beheer. In de ogen van Hamas zal dit ook zo blijven tot de Dag der Opstanding. Geen volk ter aarde en geen verdrag ter wereld kan daar verandering in aanbrengen. Artikel 15 van het Hamas-handvest zegt klip en klaar wat te doen om Palestina te bevrijden van de in hun ogen vermaledijde Joden die dit gebied dat tot de islam behoort ingepikt hebben: "Als onze vijanden zich een deel van het islamitische grondgebied toe-eigenen, dan wordt de jihad voor iedere moslim een bindende verplichting. Geconfronteerd met de overweldiging van Palestina door de Joden is het hijsen van de banier van de jihad een verplichting. [...] Ik zweer bij degene die de ziel van Mohammed in Zijn handen heeft! Ik wil inderdaad voor de zaak van Allah ten strijde trekken! Ik zal aanvallen en doden, aanvallen en doden."

Tijdelijke bestanden: 'de wapenstilstand van Hudaybiyyah'

Er mogen alleen tijdelijke verdragen worden gesloten met de vijand uit strategische overwegingen; als de vijand te sterk is en de islamitische strijders een adempauze nodig hebben is het toegestaan. Deze periode van rust kan gebruikt worden om te hergroeperen en te herbewapenen. Arafat vergeleek na ondertekening van de Oslo-akkoorden in 1993 op een geheime bijeenkomst deze akkoorden met de wapenstilstand die Mohammed in het jaar 628 was overeengekomen met de ongelovige stammen van Quraish in Medina. Op dat moment was Mohammed niet bij machte hen te verslaan. De wapenstilstand was aangegaan voor een periode van 10 jaar, doch na ongeveer twee jaar beschikte hij over een groot en goed getraind leger. Hij verbrak daarop de wapenstilstand, trok ten strijde en vermoordde de Quraish. Deze overeenkomst staat bekend als 'de wapenstilstand van Hudaybiyyah' en staat model voor de wijze waarop moslims verdragen moeten sluiten.

Tijdelijke afspraken over een wapenstilstand

In het boek 'Onbegrensde oorlog' schrijft Peter Scholl-Latour over de wapenstilstanden van Hamas: "Het aanbod van een wapenstilstand [ook wel 'hudna' genoemd], dat veel Westerse commentatoren al zagen als een belangrijke concessie, kwam precies overeen met een duidelijke richtlijn, met een voorschrift uit de Sharia: met de 'Volken van het Boek' [Joden en christenen] mogen tijdelijke afspraken over een wapenstilstand gemaakt worden wanneer ze van voordeel zijn voor de rechtgelovigen, en zolang de tegenstander ondubbelzinnig superieur is. Verzoening mag men een dergelijke concessie nooit noemen."(6)

Het handvest van Hamas is geen dode letter

Het handvest is geen dode letter. Hamas Leider Khaled Mashal zei met zoveel woorden op 12 oktober 2008 op de tv-zender Al-Jazeera dat hij de strijd tegen Israël beschouwt als opmaat voor islamitische wereldoverheersing.(7) Deze Khaled Mashal benadrukte in 2006 dat Hamas zijn doeleinden nooit zal veranderen: "Hamas heeft een visie. Hamas heeft een plan. Hamas kan de politieke strijd aan, net zoals zij de militaire strijd beheerste, maar in een andere taal, met andere instrumenten – en tot die instrumenten behoort niet de erkenning van Israël." Nee, Israël moet van de kaart worden geveegd: "Voor Israël sterft, moet het worden vernederd en onteerd. Als Allah het wil, dan zullen ze, voor ze doodgaan, elke dag vernedering en ontering ondergaan. Als Allah het wil, zullen we ervoor zorgen dat ze hun gezichtsvermogen verliezen, dat ze hun verstand verliezen."(8)

Liegen en misleiden en het taqiyyah-principe

In sommige situaties is het volgens de sharia geoorloofd te liegen. In het klassieke handboek van de Islamitische wet 'Reliance of the traveller' van Ahmad ibn Naqib al-Misri, staat dat het verboden is te liegen. Sterker: het is één van de ergste en meest verfoeilijke zonden. In bepaalde gevallen - als je een bepaald doel wilt bereiken - is het echter toegestaan om te liegen. In een oorlogssituatie is het toegestaan te liegen, ofschoon het aanbevelenswaardiger is de vijand te misleiden door woorden te gebruiken die hem op het verkeerde been zetten.(9) Deze tactiek van de dubbele agenda wordt wel het taqiyyah-principe genoemd: in de islam mag men liegen als dat goed is voor de islam.

Leugen

Al-Ghazali (1059-1111), één van de belangrijkste theologen van de islam, vat het principe van taqiyyah als volgt samen: "Weet, dat de leugen op zich niet verkeerd is. Wanneer een leugen de enige manier is om een goed resultaat te behalen, is hij toegestaan. Daarom moeten we liegen wanneer de waarheid tot een onaangenaam resultaat leidt."(10) Dit alles is gebaseerd op soera 3:54: "'En zij smeedden een list, en Allah smeedde een list; en Allah is de beste listensmid.''(11) Als enige godsdienst onder alle wereldreligies viert de islam dat zijn God een misleider, leugenaar en bedrieger is.

Arafat was een meester der misleiding
De in 2004 overleden leider van de Palestijnen, Yasser Arafat, blonk uit in het misleiden van zijn Israëlische en Westerse gesprekspartners. Hij kon heel goed bereidwilligheid veinzen en de indruk wekken dat hij (duurzame) vrede nastreefde. Ogenschijnlijk stelde hij zich steeds gematigder op en voor de buitenwereld leek hij een serieuze partner in het vredesproces. Wie kent niet de beelden van de toenmalige Israëlische premier Yitzhak Rabin die de handen schudde van Yasser Arafat in 1993 te Washington, met de Amerikaanse president Bill Clinton glimlachend tussen hen in. Nog geen jaar later hield Arafat na het tekenen van het Gaza Jericho Akkoord moslims in een moskee in Johannesburg voor dat de Jihad tegen Israël door zou gaan.(12) Ook vergeleek hij de Oslo-akkoorden met de wapenstilstand van Hudabiyyah en hij heeft nooit het handvest van de PLO, dat oproept tot de vernietiging van de staat Israël, veranderd. Dat was wel afgesproken in het kader van de vredesonderhandelingen, de Oslo Akkoorden. In een interview met de Jordaanse krant Al-Arab, op 22 april 2004, zei de PLO-minister Farouk Kaddoumi, dat het Handvest van de PLO nooit op dat punt zou worden aangepast. In de jaren '90 - in de euforie van Oslo - is deze indruk wel gewekt. Misleiding: het is religieus gesanctioneerd in tijden van oorlog. En oorlog, jihad, dat is de strijd die al tientallen jaren wordt gevoerd tegen Israël en zal voortduren tot het van de kaart verdwenen is.

Preken in het Midden-Oosten

Het zijn niet alleen leden van Hamas en andere radicale groeperingen die heden ten dage oproepen tot de jihad tegen Israël. Ter voorbereiding op bovengenoemd boek heeft Jansen tientallen preken gelezen van vooraanstaande imams uit het Midden-Oosten, die zij in de jaren 2000-2005 hebben voorgedragen op televisie en in de moskee. De volgende thema's keren daarin steeds terug:

• De Joden (zowel in Israël als elders in de wereld) zijn aartsvijanden van Allah die met de satan samenzweren om eerst het Midden-Oosten te veroveren en daarna de hele wereld aan zich willen onderwerpen.
• Joden die Allah weerstaan, worden door Allah vervloekt en door hem veranderd in apen en zwijnen.
• Het voeren van vredebesprekingen met de zionistische entiteit is verraad aan de Palestijnse zaak.
• Er wordt telkens weer opgeroepen om geheel Palestina te heroveren en de Joden te vernietigen.
• De opvoeding van kinderen tot het martelaarschap en de jihad is de wil van Allah.
• Het zesde thema dat steeds in de preken terugkeert is dat de strijd van de Palestijnen in de Gazastrook en op de Westoever een heilige oorlog moet zijn.(13)

Mickey Mouse leert Israël te haten

Jansen beschrijft in zijn boek dat politici van de Palestijnse Autoriteit (PA) opdracht geven aan geestelijk leiders om haattirades te houden tegen Israël. In moskeeën in de Gazastrook en op de Westoever klinken onophoudelijk oproepen om als martelaar te sterven in de strijd tegen Israël.(14) En de Palestijnse schoolboeken bereiden een nieuwe generatie voor op de jihad.(15) Ironisch genoeg tegen een land dat op de kaarten van deze schoolboekjes niet voorkomt: Israël. Ook op televisie worden kinderen voorbereid op de heilige oorlog tegen Israël. Op YouTube is een voorbeeld te zien van een televisieopname waarin Mickey Mouse de kinderen promoot Israël te haten en hen islamitische suprematie over de wereld voorhoudt. Het is overigens weer ironisch te noemen dat de Arabische geestelijke Muhammad Al-Munajid onlangs opriep Mickey Mouse te doden, maar hij bedoelde vast niet de rancuneuze Palestijnse televisiemuis. Maar dat terzijde.

Doodscultus

Op school wordt het martelaarschap gepropageerd en op zomerkampen krijgen kinderen een militaire en een religieus-ideologische training ter voorbereiding op de jihad tegen Israël. Sterven als een shahid (martelaar) is de garantie om direct in het paradijs toegelaten te worden. Een hele nieuwe generatie Palestijnen wordt grootgebracht met deze doodscultus, waarin sterven voor Allah en het maken van zoveel mogelijk slachtoffers als het hoogste goed wordt gezien. Ook zijn er vaders en moeders die hun kroost voorhouden dat het martelaarschap een begerenswaardig doel is en dat sterven in de jihad tegen Israël te verkiezen is boven het leven. Sommige ouders helpen hun kinderen met de voorbereiding van hun zelfmoordacties. In 2002 werd Umm Nidal Farhat gefilmd toen zij haar zoon Muhammad Farhat thuis hielp met het omdoen van een gordel met explosieven, vlak voordat hij wegging om in Israël een zelfmoordoperatie uit te voeren.(16) In 2002 werd de wereld ook verrast met de ‘zelfmoordbaby’: na huiszoeking van het Israëlische leger van een Hamaslid, werd een foto gevonden van een als zelfmoordterrorist uitgedoste baby (zie afbeelding).

Weinig reden tot optimisme

Het Midden-Oosten conflict is een door en door religieus-ideologisch bepaald conflict. De religieus-ideologische opvattingen van Hamas bieden weinig perspectief voor een vreedzame oplossing van het conflict. Ook biedt de hieruit voortvloeiende doodscultus, waarin mensen die zichzelf opblazen worden neergezet als helden en rolmodellen voor de jeugd, geen reden tot optimisme en hoop. Hoe kan een generatie die opgroeit met het idee dat het goed is om Joden te doden en te verminken door een aanslag te plegen of jezelf op te blazen, vrede bewerkstelligen?

Noten

• (1) Wim Hoogendijk: Ontknoping ~ Waarom er nog steeds geen vrede is tussen Israël en de Palestijnen; Near East Ministry, Voorthuizen, 2001, p. 34.
• (2) Bernard Lewis: Het Midden Oosten ~ 2000 jaar culturele en politieke geschiedenis; De Boekerij, Amsterdam, 2002, 3e druk, p. 152.
• (3) Bernard Lewis: Wat is er misgegaan? ~ De betrekkingen tussen het Westen en het Midden-Oosten; De Arbeiderspers, Amsterdam, Antwerpen, 2002, p. 110-111.
• (4) Ibid, p. 111.
• (5) Men leze: Bat Ye'or: The decline of Eastern christianity under islam ~ From jihad to dhimmitude; Associated University Press, London, 4e druk 2002.
• (6) Peter Scholl-Latour, Onbegrensde oorlog, De Arbeiderspers, 2003.
• (7) http://www.memritv.org/clip/en/1929.htm?auth=01583d6eece89ac07f9b60c2973824b5
• (8) http://www.trouw.nl/opinie/letter-en-geest/article1279871.ece
• (9) Ahmad ibn Naqib al-Misri, Reliance of the traveller, a classic manual of Islamic sacred law,1994, p. 744-745.
• (10) Sam van Rooy en Wim van Rooy (red.): De islam - Kritische essays over een politieke religie, ASP nv, tweede druk, november 2010, p.540.
• (11) Vaak wordt deze passage onjuist vertaald om de ware betekenis ervan te verzachten. Men leze: http://www.wikiislam.net/wiki/Allah_the_Best_Deceiver#Qur.27an_3:54_2 (voor de laatste keer geraadpleegd op 14 november 2011)
• (12) http://www.refdag.nl/artikel/123253/Arafat+de+revolutionair+die+faalde.html
• (13) Hans Jansen, Van Jodenhaat naar zelfmoordterrorisme ~ Islamisering van het Europees antisemitisme in het Midden-Oosten; uitgeverij Groen, Heerenveen, 2006, p. 675-728.
• (14) Ibid, p. 714-716.
• (15) Hans Jansen, Onderwijs van Palestijnse autoriteiten moedigt aan tot heilige oorlog tegen Israël; Chai pers, Nijkerk, zd.
• (16) Ibid, p.92.

Lees verder

• In de islam staat op geloofsafval (apostasie) de doodstraf
• H. Jansen: Islam voor varkens, apen, ezels en andere beesten
• Hans Jansen: Zelf koranlezen (over de islam en de koran)
• Positie en rechten van de vrouw in de islam: een verkenning
• Christenen in Gaza vervolgd door fundamentalistische moslims