Tot zover – Nederlands Uitvaart Museum

In Amsterdam staat het Nederlands uitvaart Museum Tot Zover. Het museum organiseert regelmatig wisseltentoonstellingen over onderwerpen die met de dood en de uitvaart van doen hebben. Het is gevestigd op de begraafplaats de Nieuwe Ooster en in het museum wordt aan jong en oud uitgelegd hoe begraven en cremeren gaat, wat de verschillende rituelen rondom de dood zijn en welke gebruiken verschillende bevolkingsgroepen hanteren als het gaat om de uitvaart en herdenking.

Nationaal funerair erfgoed

De manier waarop wij omgaan met de dood zegt veel over ons leven. Het laat zien wat onze afkomst is, in welke traditie we zijn geboren en in wat voor tijd we zijn gestorven. Het museum †o† Zover, waarbij de twee t’s van ‘tot’ gevormd worden door twee kruisen, herbergt het nationaal funerair erfgoed. De informatie die getoond wordt gaat over vroeger en nu, over de moderne uitvaart in het multiculturele Nederland. De gebruiken zijn in de loop van de tijd veranderd en de geschiedenis is te volgen in de opstelling van het museum.

Haarschilderijen

Er zijn oude haarschilderijen te zien, dodenmaskers, filmfragmenten, kisten en urnen. Ook staat er een collectie miniatuurlijkwagentjes en staan de ingrediënten voor een moderne moslimuitvaart zoals lotuspoeder, kamfer en musk opgesteld. In het museum is het antwoord te vinden hoe een crematie precies gaat en wat er gebeurt met een lichaam dat in de grond wordt gestopt. Het museum biedt een sprankelende presentatie van een beladen onderwerp.

Museum Tot Zover is gevestigd op begraafplaats en crematorium De Nieuwe Ooster in Amsterdam. De Nieuwe Ooster is één van de mooiste gedenkparken van Nederland. Het museum biedt een audiotour voor volwassenen en kinderen waarmee een rondtour door het museum en over de begraafplaats kan worden gemaakt.

Doodgraver

Het museum is gevestigd in twee gebouwen. Het oude pand uit 1892 was de woning van de doodgraver van de nieuwe Oosterbegraafplaats. Bij het oude gebouw staat een nieuw gebouw dat met staal en veel glas transparant is en mooi bij het negentiende eeuwse pand past. De twee gebouwen staan bij elkaar maar niet tegen elkaar aan. Ze zijn verbonden door een glazen gang. Op het dak ligt begroeiing, om de verbondenheid met de aarde te benadrukken.

De Nieuwe Ooster begraafplaats

De Nieuwe Ooster aan de Kruislaan is de begraafplaats en crematorium van de gemeente Amsterdam. Het park werd in 1892 ontworpen door landschapsarchitect Springer en inmiddels hebben het gedenkpark en de gebouwen die er op staan de status van Rijksmonument.

De Nieuwe Ooster ligt middenin de stad en is daarmee een oase van rust en tevens een groene long van Amsterdam. Er liggen mensen begraven en er staan urnen van mensen uit vele verschillende culturen. Ook liggen er slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Jaarlijks is er een officiële herdenking.

Het park is aangelegd met veel bomen, waarvan sommige heel oud. Ondermeer de ginkgo is er te vinden. Het is dan ook een arboretum, een bomenmuseum. Al vanaf de oprichting groeit er een groot aantal bijzondere boom- en heestersoorten. Er kunnen meer dan vijfhonderd verschillende soorten worden geteld. De Stichting Arboretum De Nieuwe Ooster houdt zich bezig met dat deel van het park.

Tentoonstellingen

Tot Zover organiseert regelmatig wisseltentoonstellingen. De ene keer gaat het over ritueel begraven, dan weer over fotografie met de dood als onderwerp of over de lijkwagens die de lichamen naar hun laatste rustplaats vervoeren, zoals de tentoonstelling De Bedroefde Bolide Het grote lijkwagen retrospectief. Deze tentoonstelling was een eerbetoon aan de auto’s waar we liever niet naar kijken. Oude en nieuwe auto’s waren er te zien, mooie en luxe exemplaren. Auto’s die we kennen uit de gangsterfilms en mini-exemplaren. De expositie toonde (in 2014 was dat) een prachtige serie bedroefde bolides.

Kleine Hein

In het museum is nadrukkelijk aandacht voor kinderen. Ze kunnen een audiotour volgen en er is een spel & speurtocht verkrijgbaar die gericht is op kinderen. De speurtocht heet Kleine Hein en is geschikt voor kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar. Samen met het getekende figuurtje Kleine Hein, een variatie op Magere Hein, ontdekken ze het museum en de begraafplaats. Het spel heeft vragen en geeft opdrachten over rouw, afscheid, rituelen, en het herinneren van mensen.

Bouwplaats doodskist

Het museum heeft ook een bouwplaat uitgeven van een mini-doodskist. Je zou er je dode vogeltje in kunnen begraven of het gestorven goudvisje of woestijnratje. Een veel groter dier kan er niet in. ‘Geen nood,’ zegt Tot Zover, want in dat geval kun je er een herinneringskistje van maken. Je zet de naam van je dier op de kist, versiert de buitenkant en eventueel ook de binnenkant, knipt de vorm uit en plakt de plakranden en dan kun je bijvoorbeeld een foto van jou en je kat in het kistje stoppen.

Adres Tot Zover

Museum Tot Zover is gevestigd op begraafplaats, crematorium en gedenkpark De Nieuwe Ooster.
Kruislaan 124
1097 GA Amsterdam
020-6940482

Openingstijden

Dinsdag t/m zondag 11.00 – 17.00 uur.
Het museum is gesloten op 1 januari, Koningsdag, 5 mei en 25 december. Op 26 en 31 december is het museum geopend van 11.00 - 15.00 uur.
Café Roosenburgh is het café dat in de hal van het museum gevestigd is. Dat is iedere dag open van 10.00 tot 17.00 uur, met uitzondering van Koningsdag.
Op 25 en 26 december en op 1 januari is het café open van 11.00 - 15.00 uur.
Op 31 december is het café geopend van 10.00 tot 15.30 uur.

Steun voor Tot Zover

Het museum kan niet zonder steun van particulieren. Het krijgt namelijk geen overheidssubsidie en moet het daarom hebben van sponsors en donateurs. Alle steun blijft welkom.

“Over mijn lijk”

Wij waren met z’n vieren vanaf Ameland naar Amsterdam gereisd. Op dinsdag 11 november 2014 werd een geliefde vriend en Amelandliefhebber begraven en dat gebeurde op De Nieuwe Ooster. We waren vroeg en namen de tijd om bij de kiosk tegenover de begraafplaats een bloemetje te kopen, een ommetje over de begraafplaats te maken en de mooie bomen en bijzondere grafmonumenten te bewonderen. Toen was er nog steeds tijd over en die werd gevuld met een kopje koffie in het café van Tot Zover.
Daar ontdekte ik het museum, keek naar de vitrines die moeten uitnodigen tot een bezoek en nam de folder mee naar het tafeltje waar de koffie inmiddels door een vrijwilliger was geserveerd. “Willen jullie nog even een kijkje nemen in het Uitvaart Museum?” was de vraag aan mijn drie reisgenoten. “De entree is vijf euro vijftig.” Of het aan het onderwerp van het museum lag of aan de entreeprijs, het antwoord van een van de drie was voldoende voor het hele kwartet om na de koffie naar buiten te gaan en niet naar het museum. Ze zei: “Over mijn lijk!”

Lees verder

• Natuurbegraafplaats - begraven onder een boom of zwerfkei
• Stervensproces – Stadia op het sterfbed
• Herdenken na de dood - as in tatoeage, sieraad of vuurpijl
• Dag lieve opa - Lappa neemt afscheid van opa
• Koesterkist – Lytse Skat