Ameland - ontstaan van een Waddeneiland

Ameland is een betrekkelijk jong eiland. Pas sinds duizend jaar wonen er mensen. Het eiland ligt tussen Terschelling en Schiermonnikoog en is de A van de TVTAS, het rijtje Nederlandse Waddeneilanden. Het eiland is via de Waddenzee vanaf Holwerd met de veerboot te bereiken, maar heeft ook een vliegveld. Sommigen gaan er zelfs via een wadwandeling te voet naar toe. Het kan, want tussen vasteland en eiland ligt een getijdengebied, dat bijna geheel droog valt bij eb. Wie de weg weet of een goede gids in de arm neemt, kan dan over de bodem van de zee lopen.

Opgeweld uit wier en zand

• Ontstaan van Ameland
• Volkslied
• Holoceen en zeespiegelstijging
• Moeras en bres
• Zandwal en Waddeneiland
• Boeren en vissers

Ontstaan van Ameland

Het Amelander volkslied licht een tipje van de sluier op over het ontstaan van het eiland. De kern van het eiland bestaat uit zand en wier deed de rest. Dat groeide in de Noordzee, was schuilplaats en voer voor vissen en spoelde aan. Een stuk wier op het strand vormt in samenspel met wind en water het begin van een duin.

Opgeweld uit wier en zand

Het eerste couplet van het Amelander Volkslied verhaalt over het ontstaan en de verschijningsvorm van het eiland. De eilanders waren godvruchtig en velen zijn dat nog steeds: er staan acht kerken op het eiland, die niet allemaal meer als kerk worden gebruikt. Eentje is bijvoorbeeld een hotel geworden.

Volkslied

Opgeweld uit wier en zand
gans omspoeld door zilte baren
Moge God het steeds bewaren
ons plekje, rijk aan duin en strand
het ons zo lieve Ameland!

Holoceen en zeespiegelstijging

Ameland is een heel jong eiland. Pas in het Holoceen stak het eiland haar neus boven het water uit. Het Holoceen was een warme periode in vergelijking met de periode daarvoor, de laatste ijstijd. Het Holoceen is het geologische tijdvak van 11.700 jaar geleden tot nu. Door het smelten van de ijskap steeg de zeespiegel. In deze tijd is het Nederlandse landschap gevormd en ontstond de Noordzee. Ongeveer 7000 jaar gelden naderde het water de huidige kustlijn. Eb en vloedwerking hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de vorming van de eilanden. De stromingen transporteerden grote hoeveelheden zand en slib dat zich ophoopte.

Moeras en bres

Op de grens van land en water ontstonden eerst grote moerassen en veen. Dat veen werd overspoeld met sediment: zand en klei vormden een bovenlaag. De Noordzee stuwde het zand steeds verder naar wat nu de kust is en dat zand vormde lange zandbanken. Achter aangespoeld zeewier (Opgeweld uit wier en zand) bleef het zand hangen, pioniersvegetatie stimuleerde de vorming van duintjes en met de begroeiing nam de duinvorming toe. Wat we nu de oude duinen noemen zijn de jonge duinen van toen.

Zandwal en Waddeneiland

Kort voor onze jaartelling is er een periode met een forse zeespiegelstijging en dan slaat de Noordzee toe: in de zandwallen worden bressen geslagen, die de zeegaten doet ontstaan. Het veen dat achter de duinenrijen lag wordt grotendeels weggeslagen. De eb- en vloedstroom sleet de geulen steeds meer uit. De waddenvlakte is de Waddenzee met de wadden geworden en de eilanden voor de Nederlandse, Duitse en Deense kust zijn de Waddeneilanden. In 1287, na de Sint Hubertusvloed, is Ameland definitief los van het land. Ameland is het vierde Waddeneiland, gerekend vanaf de Noord-Hollandse kust, het ligt tussen Terschelling en Schiermonnikoog in.

Boeren en vissers

Rond het begin van de jaartelling, zo’n 2000 jaar geleden, kwam de zeespiegelstijging min of meer tot rust. Men neemt aan dat Ameland sinds de tweede helft van de achtste eeuw bewoond is. In de loop van de eeuwen daarna hebben boeren en vissers zich op het eiland gevestigd. De bevolking groeide uit tot meer dan drieëneenhalf duizend, het aantal dat er heden ten dage woont en werkt.

Lees verder

• Gemeente Ameland en het gemeentebestuur
• Vlag en wapen van Waddeneiland Ameland
• Amelander Volkslied – Opgeweld uit wier en zand
• Bosch - verdwenen Waddeneiland bij Schiermonnikoog
• Waddeneiland Ameland is de maat