Satirisch weekblad Charlie Hebdo in Parijs - Je Suis Charlie

Bij de liefhebbers van satire zal het Franse blad Charlie Hebdo bekend zijn geweest, maar na de terroristische aanslag die op 7 januari 2015 op de redactie van het blad in Parijs werd gepleegd, kennen we opeens allemaal Charlie Hebdo. Er kwam zelfs een beweging op gang waarbij mensen de straat opgingen met een bordje voor de borst met de woorden: Je Suis Charlie, Ik ben Charlie. Het was een sein tegen terrorisme en een teken voor vrijheid van meningsuiting, ook voor satirische cartoonisten. Charlie Hebdo schopte het daarna tot ereburger van Parijs.

Aanslag op satirisch weekblad Charlie Hebdo

Charlie Hebdo is een satirisch weekblad. Elk onderwerp en elke man of vrouw die in het nieuws is geweest, iets doms of smerigs heeft gedaan, anderen heeft bedonderd of bedrogen, elke beweging die een ideaal uitdraagt waar rafelrandjes aan zitten, kan rekenen op een cartoon waarmee de tekenaars van Charlie Hebdo de zaak op de hak nemen. Ze schuwen daarbij geen middel en iedereen die het verdient, in hun ogen, krijgt er van langs. Of het nu de paus is of een pater, een non of een president, een bankdirecteur of politicus, een acteur of charlatan: wie commentaar verdient kan commentaar krijgen. Het is de specialiteit van het weekblad, dat alleen tekeningen publiceert met commentaren; er komt geen fotograaf aan te pas.

Bijtende satire over taboe-onderwerp

Ook de leider van Islamitische Staat, Bakr al-Baghdadai wordt onderwerp van een cartoon. Als ergens een taboe op rust, dan publiceert Charlie Hebdo daar juist over. De redactie wordt voortdurend bedreigd omdat ze cartoons maken over de islam en de profeet. De extremisten kunnen niet tegen bijtende satire en nemen het wapen op tegen het potlood: op 7 januari 2015 plegen drie mannen een terroristische daad door binnen te dringen bij een redactievergadering en twaalf mensen dood te schieten: acht journalisten/ cartoonisten, twee agenten, een receptionist en een gast. De terroristen vertellen aan de vrouw die onder dwang de deur voor ze opendoet dat ze handelen in naam van Al Quaeda.

Traditie van scandaleuze vlugschriften

Frankrijk heeft een rijke traditie in bijtende satire, Het gaat terug tot de scandaleuze vlugschriften die al voor de Franse Revolutie werden verspreid. Er werd destijds grof en rebels commentaar geleverd in aanloop naar de revolutie en sindsdien heeft satire Frankrijk niet meer verlaten.

Charlie Brown van Peanuts

Het blad werkt zonder subsidie en is eigendom van de redactie. De cartoons zijn uniek voor het blad, ze worden door de eigen mensen die verbonden zijn aan Charlie Hebdo gemaakt. Hoofdredacteur was Stéphane Charbonnier, die tegelijk ook begenadigd cartoonist was. Hij is een van de slachtoffers van de terreurdaad op die 7e januari.

Grote cartoon op voorpagina

De naam Charlie komt van Charlie Brown, de figuur uit de strip Peanuts. Charlie Hebdo verschijnt sinds 1992 in zijn huidige vorm en heeft perioden van ups en downs gekend en verdween in de jaren 80 zelfs enige tijd van het toneel vanwege financiële problemen. Karakteristiek van Charlie Hebdo is de grote cartoon op de voorkant, een echte binnenkomer waarmee het weekblad altijd weet op te vallen in de schappen. Het blad wordt uitgegeven in een oplage van 70.000 exemplaren.

Charlie akbar

Op 14 januari 2015 wordt er alweer een nieuwe Charlie Hebdo aangekondigd. Het blad gaat door. Er worden een miljoen exemplaren van gedrukt, onder de titel Charlie akbar, in de hoop dat ook een miljoen mensen het blad gaan kopen. Dat steunt Charlie Hebdo moreel en financieel en zorgt tevens voor een basis om verder te gaan. Het blad wordt deze keer gemaakt aan de Rue Béranger in Parijs. De Franse krant Libération stelt hun redactie beschikbaar om het nummer te maken. De redactie van Charlie Hebdo laat weten het nieuwe nummer met tranen te zullen schrijven.

Je Suis Charlie

Na de aanslag komen overal in de wereld mensen bijeen om te demonstreren tegen terrorisme en tegen de aanslag op de vrijheid van meningsuiting. Velen dragen een bordje met de woorden Je Suis Charlie mee om aan te tonen dat ze voor persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn en zich niet monddood laten maken door terroristen. Op Twitter is #JeSuisCharlie trending topic en de pen en het potlood worden symbool van de ongewapende strijd tegen terrorisme en voor vrijheid om te schrijven en te tekenen wat je wilt. Ook al is dat soms bijtende satire en ook al vinden sommige bevolkingsgroepen of sommige mensen het niet leuk en grappig en voelen ze zich gekwetst door de tekeningen. Zo lang de cartoons binnen de wet passen - dat wil zeggen dat ze mensen en religies en wat al niet de maat mogen nemen maar niet mogen bedreigen of oproepen tot geweld - mogen ze laten zien wat ze willen. Dat symboliseert de pen en daar staat het potlood voor. Veel mensen die bijeenkomen op 7 en 8 januari 2015 steken de pen in de lucht om dat duidelijk te maken.

Ereburger van Parijs

Charlie Hebdo is op 9 januari 2015 door het stadbestuur benoemd tot ereburger van Parijs. Burgemeester Anne Hidalgo laat weten dat de Arc de Triomphe op vrijdag 9 januari om 19.00 uur een boodschap in gigantische letters met de woorden Paris est Charlie laat zien. Het is een lichtspektakel.

Tijdelijke stop op uitgave en daarna weer wekelijks

Na de uitgave van 14 januari 2015 stopt Charlie Hebdo tijdelijk. Van de redactieleden die de aanslag overleefden willen enkele meteen doorgaan, maar anderen hebben een periode van rust nodig. Ze spreken af dat vanaf 25 februari 2015 het blad weer wekelijks verschijnt.

Hotels

Ondertussen zucht de Parijse horeca onder een instortend toerismeseizoen. De toeristen mijden Parijs sinds de aanslagen: ze zien liever geen patrouillerende zwaar bewapende militairen. De hotels en restaurant lopen miljoenen mis in de eerste weken na die 7e januari, zo is becijferd. De omzetten zouden voor bars en restaurants 11 tot 30 procent zijn afgenomen in een dikke maand tijd, hotels boeken 6 tot 10 procent minder kamers. Een deel van de hotels, de middenklasse, ziet zijn omzet kelderen met tientallen procent, omdat Europese toeristen en zakenmensen uitwijken naar andere plaatsen. De duurdere hotels hebben het zwaar, omdat de Amerikanen en mensen uit het Midden-Oosten Parijs ze links laten liggen. De verwachting is dat het een paar maanden duurt eer de toeristen de ellende min of meer zijn vergeten en weer naar de stad trekken.

Prijs in New York voor Charlie Hebdo

In mei 2015 krijgt Charlie Hebdo in New York de prijs voor de vrijheid van meningsuiting van de schrijversvereniging PEN. Hoofdredacteur Gerard Biard van Charlie Hebdo nam hem in ontvangst. 'Ze willen niet dat we schrijven en tekenen. We moeten schrijven en tekenen', zei Biard. 'Ze willen niet dat we denken en lachen. We moeten denken en lachen. Ze willen niet dat we in debat gaan. We moeten in debat gaan.' Op die manier kunnen de extremisten worden ontwapend, volgens Briard.

PEN

Niet alle schrijvers van PEN waren het eens met de uitslag. Een aantal schrijvers boycotten de bijeenkomst en meer dan honderd tekenden protest aan. De tegenstanders stellen dat PEN blind is voor de 'culturele arrogantie' van de Franse natie. Frankrijk zou te weinig rekening houden met de grote minderheid van moslims. Het gala was streng beveiligd. De beveiliging werd opgeschroefd na de aanslag in Dallas, Texas.

Klaar met Mohammed

In juli 2015 maakt tijdschrift Charlie Hebdo bekend dat het klaar is met het plaatsen van cartoons over profeet Mohammed. Redacteur en uitgever Laurent Sourisseau stelt dat de redactie niet langer 'bezeten' wil worden door kritiek op de islam. Charlie Hebdo wil blijven verschijnen en elke week een blad uitgeven. "De fouten waarvan we de islam beschuldigen kun je ook in andere religies treffen," zegt Sourissea. Sommige cartoonisten die verbonden zijn aan het blad maken duidelijk niet meer geïnteresseerd te zijn in de profeet Mohammed. Cartoonist Luzier vertrok in juli 2015 bij het tijdschrift. Hij mist de mensen die bij de aanval zijn gedood en sindsdien is voor hem elke editie een marteling. Er zouden meer problemen zijn bij Charlie Hebdo, ondermeer verschil van mening over de morele rol van het tijdschrift en geschillen over de miljoenen aan extra inkomsten en donaties die sinds de aanslag binnen komen.

Redactie verhuist

In september 2015 verhuist de redactie van Charlie Hebdo naar een nieuw pand. Om veiligheidsredenen wordt het adres geheim gehouden. De redactie had tijdelijk zijn intrek genomen in het pand van dagblad Libération. Dat onderkomen was hen aangeboden na de aanslag op 7 januari 2015.

Een jaar later - 7 januari 2016

Precies een jaar na de aanslag op weekblad Charlie Hebdo verijdelt de Franse politie een aanslag op een politiebureau. De man zou een mes en een bomgordel (naar later bleek een nepbom) hebben gedragen en 'Allahu Akhbar' hebben geroepen. De politie schoot hem dood. President Hollande had net een toespraak gehouden over de aanslag op het weekblad, toen het incident plaatsgreep.

Lees verder

• Dag van de Persvrijheid - viering van het Vrije Woord
• Extremisme en terrorisme omwille van het geloof