Pesten, hoe gevaarlijk is dat?

Pesten komt veel voor onder jongeren. Het is een structurele vorm van agressie gericht tegen personen die fysiek of psychisch zwak zijn. Er kunnen verschillende redenen zijn dat mensen pesten of gepest worden. Pesters kunnen vroeger zelf gepest zijn, thuis problemen hebben, macht willen uitoefenen of wraak willen nemen. Mensen die gepest worden kunnen hun uiterlijk tegen hebben, te dik, rood haar, een bril. Toch hoeft dat niet altijd de oorzaak te zijn. Wel zijn zij minder weerbaar. Hoe gevaarlijk is dit pestgedrag?

Wat is pesten?

Als één of meerdere personen structureel andere personen fysiek, verbaal of psychische schade toebrengen spreek je van pesten. De pester heeft een gevoel van macht over degene die gepest wordt. Het slachtoffer is niet in staat zich hiertegen te verweren. Tegenwoordig vindt veel pestgedrag plaats via het Internet en de mobiele telefoon.

Slachtoffers van pesten

Mensen die gepest worden zijn meestal fysiek zwak. Zij hebben een wat passief, onderdanig karakter en vinden het moeilijk voor zichzelf op te komen. Daarbij kan het zijn dat zij niet voldoen aan de geldende norm. Dit kan van alles zijn. Mensen die te dik zijn, rood haar hebben, stotteren, heel klein zijn of juist heel groot. Toch zal niet iedereen die buiten de norm valt automatisch slachtoffer worden van pesten. Kinderen die slachtoffer worden van pesten zijn meestal sociaal verminderd redzaam.

Jongens die gepest worden zijn vaak moederskindjes. Meisjes die gepest worden hebben meestal juist een slechte band met hun moeder. Pesten komt het meeste voor bij kinderen tussen de 10 en 14 jaar. De manier van pesten is bij jongens anders dan bij meisjes. Jongens gebruiken eerder fysiek en verbaal geweld. Meisjes maken meer gebruik van sociale, relationele manieren van pesten, zoals roddelen.

Profiel van een pester

Pesters kunnen om verschillende redenen beginnen met pesten. Het is mogelijk dat zij vroeger zelf slachtoffer zijn geweest van pesten. Door dader te worden willen zij voorkomen opnieuw slachtoffer te worden. Pesters kunnen een dominant karakter hebben. Zij willen hun macht doen gelden en willen door pestgedrag indruk maken op hun klasgenoten. Vaak wordt dit gedrag geboren uit eigen onzekerheid en angst van de pester. Door een ander te pesten loop je zelf minder risico gepest te worden. Pesters werken vaak in groepen. Door te pesten blijf je onderdeel uitmaken van de groep.

De reden waarom iemand gaat pesten kan met de thuissitiuatie te maken hebben. Ouders die weinig aandacht aan hun kinderen besteden, weinig toezicht houden of huiselijk geweld binnen het gezin zijn factoren die het risico op pestgedrag vergroten.

Pesters kunnen zich niet inleven in de gevoelens van hun slachtoffers. Zij voelen zich ook niet schuldig of verantwoordelijk voor hun daden. Komen de pester en de gepeste elkaar later, als zij volwassen zijn, nog eens tegen, dan zal de impact hierop voor de gepeste veel groter zijn dan voor de pester. Mensen die als kind gepest zijn dragen dit vaak hun hele leven met zich mee. Pesters zien dit niet of nauwelijks en zullen hun gedrag, ook op latere leeftijd, bagatelliseren.

Cijfers over pesten

Uit onderzoek is gebleken dat ruim een kwart van de scholieren af en toe pest. Ongeveer 6% hiervan pest structureel. Op het voortgezet onderwijs wordt iets meer gepest als op het basisonderwijs. Jongens blijken iets meer te pesten dan meisjes. Een nieuwe vorm van pesten is het digitaal pesten, via Internet of mobiele telefoon. Hier blijkt zich ruim 50% van de jongeren wel eens schuldig aan te maken.

Cijfers over gepest worden

Slachtoffers van pesten willen hier niet altijd eerlijk voor uitkomen. Ze schamen zich ervoor en melden het pestgedrag niet. Om die reden komt uit onderzoek een lager percentage van gepeste kinderen dan van de pesters. Ruim 10% van de kinderen op de basisschool geeft aan wel eens gepest te worden. Op het voortgezet onderwijs is dit percentage lager, 6%. Dit komt waarschijnlijk, omdat kinderen van die leeftijd het steeds moeilijker vinden om ervoor uit te komen dat zij gepest worden.

Gevolgen van pesten

Wat kunnen de gevolgen zijn van pesten, voor zowel de pester als de slachtoffers van pesten?

Pesters:

• Schijnpopulairiteit
• Sociale problemen
• Ongepast gedrag

Schijnpopulairiteit

Pesters hebben door groepsgedrag het idee erg populair te zijn. Toch is dat vaak maar schijn. Door het pesten zijn anderen bang om slachtoffer te worden van de pester. Door zich bij de pester aan te sluiten lopen zij zelf minder kans om zelf gepest te worden.

Sociale problemen

Het gedrag wat een pester vertoont is sociaal onaanvaardbaar. Toch wordt de pester continu beloond voor dit negatieve gedrag. Hij/zij heeft aanzien in de groep, is "populair" en wordt niet gecorrigeerd voor zijn/haar gedrag. Een pester kan zijn gedrag gaan zien als normaal. Als volwassene kan dit sociale problemen gaan veroorzaken.

Ongepast gedrag

Iemand die jarenlang gepest heeft denkt een bepaalde macht te hebben over andere mensen. Je ziet dat pesters op latere leeftijd vaker in aanraking komen met de politie, ze vaak meer alcohol drinken en meer betrokken zijn bij vechtpartijen. Zij hebben zich verkeerd sociaal gedrag aangeleerd en zijn hierop te weinig gecorrigeerd. Zij zien hun gedrag als aanvaardbaar en hebben geen schuldgevoel over hun sociaal onaanvaardbare gedrag.

Slachtoffers van pesten:

• Sociale problemen
• Emotionele problemen
• Depressie
• Eenzaamheid
• Angst
• Gebrek aan zelfvertrouwen
• Lichamelijke problemen
• Dood

Sociale problemen

Door het pesten zal een slachtoffer zich heel onzeker gaan voelen. Zij denken dat zij niet de moeite waard zijn voor andere mensen en vinden het steeds moeilijk sociale contacten te leggen.

Emotionele problemen

Als slachtoffer van pesten kom je buiten de groep te staan. Je voelt je alleen en door iedereen in de steek gelaten. Dit doet emotioneel heel veel met mensen. Een belangrijk punt wat hierbij komt is de schaamte die slachtoffers van pesten ervaren. Zij durven er niet voor uit te komen dat zij gepest worden. Zelfs niet bij de mensen die zij wel vertrouwen, zoals hun ouders. Dit kan grote emotionele schade veroorzaken.

Depressie

Wordt iemand structureel voor langere tijd gepest dan kan dit uiteindelijk leiden tot een depressie. Slachtoffers van pesten komen in een steeds groter isolement en zij vinden het moeilijk om hier met anderen over te praten. De angst die zij elke dag ervaren om belaagd te worden door pesters beïnvloedt hun hele leven.

Eenzaamheid

Door het taboe wat nog rust op pesten zijn er nog steeds heel veel slachtoffers van pesten die hier niet over willen of kunnen praten. Het pestgedrag wordt in stand gehouden door de groep en hierdoor leiden de gepesten een erg eenzaam bestaan. Ze durven vaak niet meer naar school en willen in de pauze het liefst in de buurt van de leerkracht blijven. Door schaamte zullen zij niet zo gauw een leerkracht in vertrouwen nemen.

Angst

Het pesten vindt vaak plaats buiten het zicht van leerkrachten of het thuisfront. Meestal wordt een slachtoffer belaagd door een hele groep. Dit maakt de gepeste heel erg angstig. Zij durven niet meer naar school. Omdat zij het moeilijk vinden om er thuis over te praten, geven zij niet aan waarom ze niet naar school willen. Niet op elke school is er even veel toezicht en wordt er gelet op pestgedrag.

Gebrek aan zelfvertrouwen

Mensen die gepest worden krijgen een heel laag zelfbeeld. Zij vinden zichzelf niet leuk en zij vertrouwen andere mensen niet meer. Dit werkt hun verdere leven door. Hierdoor zullen zij als volwassene moeilijker funtioneren. Zij hebben niet het vertrouwen dat zij eigen kwaliteiten hebben.

Lichamelijke problemen

Door de psychische druk die slachtoffers iedere dag ervaren door het pesten kunnen zij last krijgen van lichamelijke klachten. Veel voorkomende problemen die zij kunnen krijgen zijn: hoofdpijn, buikpijn, bedplassen, slaapproblemen en oververmoeidheid.

Dood

Nederland is wakker geschud door de zelfdodiing van een 20-jarige jongen die het leven niet meer zag zitten na jarenlang gepest te zijn. Zijn ouders hebben een deel van zijn afscheidsbrief in de rouwadvertentie gezet. Hieruit blijkt dat Tim Ribberink het leven niet meer aankon door pestgedrag van zijn klasgenoten.

Zelfdoding door pesten komt niet heel veel voor, maar slachtoffers van pestgedrag lopen wel een groot risico. Hier moet veel meer aandacht voor komen. Wederom heeft een 15-jarig meisje uit Staphorst een einde aan haar leven gemaakt. Zij is onder het oog van klasgenoten in Meppel voor de trein gesprongen. Naar is gebleken heeft Fleur een afscheidsbrief achtergelaten, waaruit blijkt dat zij al jaren leed onder het pestgedrag.

Hoe kan pesten voorkomen worden?

Scholen:

Scholen zullen nog alerter moeten worden op pestgedrag van hun leerlingen. Voorlichting over pesten moet een vast onderdeel worden van het lesprogramma. De Kinderombudsman Marc Dullaerts pleit voor concrete pestprotocollen, die een veiliger omgeving voor kinderen moeten bieden. Staatssecretaris van Onderwijs, Sander Dekker, laat door de inspectie onderzoek verrichten om te zien wat scholen op dit moment doen tegen pesten. Hier zitten op dit moment geen sancties aan verbonden. Dekker wil dat scholen zelf de verantwoordelijkheid hierin nemen en zelf kunnen kiezen hoe zij dit het beste kunnen aanpakken. Hij gaat met experts en scholen hierover in gesprek.

Ouders:

• Als ouder is het belangrijk om je kind al van jongs af aan weerbaar te maken tegen pesten. Hoe beter jouw kind kan incasseren, hoe sterker hij/zij in zijn/haar schoenen staat. Weerbare kinderen worden niet zo snel gepest.
• Geef je kind aan dat hij/zij altijd om hulp mag vragen. Zo biedt je jouw kind de mogelijkheid om over problemen te praten.
• Heb aandacht voor je kind. Laat weten dat je er altijd voor ze bent.
• Toon respect en waardering voor mensen die "anders" zijn. Jij bent het beste voorbeeld voor je kind
• Onderhoud een goed contact met school, zodat je weet wat er speelt bij jouw kind
• Is jouw kind onzeker, laat hem/haar op een verdedigingssport gaan, bijvoorbeeld judo. Dit verhoogt het zelfvertrouwen van jouw kind.
• Houd toezicht op wat jouw kind via Internet of telefoon doet. Op dit moment wordt er veel via Internet of mobiele telefoon gepest.

Tot slot

Pesten kan heel veel invloed hebben op het verdere leven van mensen. Of je nu tot de pesters of de gepesten hoort, kinderen die geconfronteerd worden met pestgedrag krijgen een verkeerd beeld van hoe je met mensen hoort om te gaan. Zij ervaren dat, als iemand gepest wordt, er niet wordt ingegrepen door toeschouwers, de pesters altijd de macht hebben, slachtoffers minder waard zijn en volwassenen hier niet (op tijd) op ingrijpen. Dit kan kinderen beschadigen voor het leven.

Het is de taak aan volwassenen, ouders, leerkrachten, om hier aandacht aan te besteden. Pesten zal nooit helemaal kunnen worden uitgebannen, maar door meer aandacht te besteden aan dit onderwerp kan veel leed worden voorkomen. Helaas moet er eerst iets ergs gebeuren, voordat dit probleem prioriteit krijgt.