Praktische tips om effectief 'neen' te zeggen

Hoe zeg je effectief 'neen' tegen grensoverschrijdend gedrag van andere mensen? Als je je assertief wilt opstellen, zonder onaardig of zelfs agressief over te komen, is het handig als je een aantal kant-en-klare formuleringen bij de hand hebt. Ter inspiratie vind je een aantal tips voor situaties waarin bijvoorbeeld iemand tegen je schreeuwt, je met privételefoontjes op je werk bestookt, een al te groot beroep op je wil doen of met ongepaste kritiek op jou komt. Of situaties waarin wel telkens je raad wordt gevraagd, maar je advies nooit wordt opgevolgd. Of iemand wil iets van jou, maar eigenlijk wil jij tijd om over het verzoek na te denken. Of iemand wil geld van je lenen, terwijl je daar weinig voor voelt. Of je hebt eerder onder druk een toezegging gedaan, maar die wil je nu graag intrekken. Dankzij onderstaande praktische tips heb je altijd een manier bij de hand om op assertieve manier 'neen' te zeggen tegen dingen die jij niet wilt.

Iemand schreeuwt tegen jou

Het kan om uiteenlopende redenen vervelend zijn als iemand tegen je aan het schreeuwen is. Probeer er eens paal en perk aan te stellen met een opmerking zoals:

• 'Wil je niet tegen me schreeuwen? Als je daarmee toch doorgaat, ga ik de kamer uit.'

Als alternatief kun je als consequentie van het doorgaan van het geschreeuw melden dat je dan die persoon gaat vragen de kamer of je huis uit te gaan.

Je krijgt ongewenste privételefoontjes op je werk

Stel dat je moeder of schoonmoeder of iemand anders je telkens op kantoor blijft bellen. Dit ondanks dat je eerder hebt gezegd dat je echt geen tijd hebt om tijdens werkuren hun privételefoontjes te beantwoorden, Probeer het dan eens met een reactie in de trant van:

• 'Ik heb besloten om voortaan alle privételefoontjes 's avonds te beantwoorden. Ik bel je later terug.'

Er wordt een al te groot beroep gedaan op je vrijwillige inzet

Als je 'neen' wilt zeggen tegen nieuwe 'vrijwillige' verplichtingen, kun je dit bijvoorbeeld doen met een zin als:

• 'Ook al vind ik dit een goed doel, toch moet ik in verband met mijn andere verplichtingen je verzoek afwijzen.'

Als daarna aan jou (in wezen onbeleefd) wordt gevraagd wat die verplichtingen dan wel inhouden, ga je daarop niet inhoudelijk in en beperk je je tot een:

• 'Ik heb mijn handen meer dan vol aan mijn huidige verplichtingen. '

Je krijgt ongepaste kritiek over je heen

Heb je te maken met kritische opmerkingen van iemand over kwesties die de persoon in kwestie totaal niet aangaan, kun je bijvoorbeeld als volgt reageren. 'Ik ben er niet blij mee dat je telkens commentaar hebt op mijn gewicht. Wil je ophouden met dat soort kritische opmerkingen? '

Iemand vraagt telkens je raad, maar volgt die zelden of nooit op

Een familielid of vriend heeft de gewoonte om je geregeld op te bellen, uitgebreid zijn of haar nieuwste problemen uit de doeken te doen en vervolgens om jouw hulp of raad te vragen. Op een gegeven moment krijg je het gevoel dat al je inspanningen tevergeefs zijn, omdat de ander door blijft gaan met zich in de nesten te werken of weinig of niets doet met de mogelijke opties die jij met betrekking tot die problemen kunt bedenken. Probeer dit ongewenste patroon te doorbreken en zeg iets in de geest van:

• 'We hebben vaak over je problemen gepraat en ik kan je echt niet helpen, want je doet niets met mijn ideeën over mogelijke oplossingen. Deze gesprekken over jouw problemen zijn dus zonde van jouw tijd en van de mijne. Misschien heb je meer aan gesprekken met een professional'.

Iemand wil iets van jou, maar je wilt de tijd nemen om daarover na te denken

Stel dat iemand wil dat je nu toezegt dat je iets doet of nalaat, maar je kunt of wilt daarover nog geen beslissing nemen. In zo'n geval kun je jezelf bijvoorbeeld als volgt de nodige extra tijd gunnen.

• 'Ik moet er eerst een paar nachten over slapen. Ik ben nu eenmaal geen persoon van snelle beslissingen.'
• 'Het lijkt me goed dat je weet dat ik vandaag in géén geval al een beslissing neem. Ik wil me eerst beter in deze materie verdiepen.'
• ' Ik houd niet van overhaaste beslissingen. Ik heb nu eenmaal tijd nodig om na te denken over wat ik wil. Als je nu per se direct een antwoord van me wil, dan moet ik 'neen' zeggen'.

Iemand wil alweer geld van je lenen, maar jij wilt dat niet (meer)

Soms heb je te maken met familie of vrienden die telkens geld van je willen lenen, terwijl jij dat geld niet (meer) wil verschaffen , ongeacht het feit of ze wel of niet binnen de afgesproken termijn of pas na een of meer herinneringen terugbetalen. Vind je het tijd worden om op dit punt grenzen te stellen, dan zeg je bijvoorbeeld:

• 'Ik leen geen geld meer aan jou. Juist omdat ik veel om je geef en omdat ik geloof dat het tijd is dat je je eigen verantwoordelijkheid in financiële kwesties gaat nemen.'

Als je onder een eerder gedane toezegging uit wil komen

Hoe vervelend het ook is, soms heb je je laten overrompelen en heb je toegegeven om iets te doen, omdat je liever niet onaardig gevonden wilde worden. Als het daarna tot je doordringt dat je domweg geen tijd voor de klus kunt vrijmaken of dat het resultaat van je inspanningen door allerlei omstandigheden naar verwachting zal tegenvallen, komt de volgende assertieve formulering goed van pas.

• 'Het spijt me het te moeten zeggen, maar bij nader inzien heb ik helaas onvoldoende tijd om de komende weken te helpen met de organisatie van de kindermusical. Misschien volgend jaar beter.'

Meer over het 'neen' zeggen

Het is vaak lastig om te zeggen: 'Nee, dat wil ik niet'. Vooral in het begin kan dat echt moeilijk zijn. Soms heb je waarschijnlijk de neiging om je uitgebreid te rechtvaardigen, maar het is de vraag of dat verstandig is. Immers, voordat je het weet, beland je dan in een discussie over je beweegredenen. Bovenstaande praktische tips zijn bedoeld om je te helpen jouw leven beter naar je eigen ideeën te kunnen inrichten.

Lees verder

• Belang van grenzen in persoonlijke relaties
• Van belemmerende naar constructieve gedachten
• Tips voor het formuleren van persoonlijke grenzen
• Timing en wijze van communicatie over je grenzen