Tips voor het formuleren van persoonlijke grenzen

Het stellen van persoonlijke grenzen is vaak lastig. Soms vraag je je af wat de beste manier is om de omgeving duidelijk te maken waar jij met betrekking tot een bepaald onderwerp de grens wil trekken. Je wilt zowel duidelijk als respectvol zijn in de richting van de ander en de relatie niet onnodig onder druk zetten. Integendeel, je hoopt de sfeer en daarmee de relatie te verbeteren. Hoe pak je zoiets aan? Wat is onhandig op dit gebied? En wat werkt er in het algemeen goed?

Analyse van formuleringen bij het stellen van grenzen

Het risico dat je in valkuilen trapt bij het aan de orde stellen van gewenste grenzen kun je zo klein mogelijk maken als je rekening houdt met de mogelijke uitwerking van de manier waarop je je grenzen formuleert. Hierna volgen enkele concrete voorbeelden van een handige en een onhandige en een analyse ervan. Op deze manier kun je gemakkelijk zien wat de risico's en sterke punten zijn van elke aanpak van een bepaalde situatie.

Voorbeelden van een onhandige aanpak

Laten we beginnen met een voorbeeld van een aanpak die waarschijnlijk niet de door jou gewenste uitwerking zal hebben.
Het onhandige aan de aanpak in bovenstaand voorbeeld is dat:

• je daarmee de ander beschuldigt (en wel van respectloos gedrag). Het doet er niet toe of je gelijk hebt. Als je het gedrag van die ander wilt veranderen, is het vaak wel zo praktisch om de schuldvraag in het midden te laten. Dit om te voorkomen dat die ander in de verdediging schiet in plaats van zich af te vragen hoe hij of zij jou tegemoet kan komen.
• je bovendien een poging doet om die ander verantwoordelijk te stellen voor jouw gevoelens. Ieder mens is en blijft immers verantwoordelijk voor zijn eigen gevoelens?
• je niet duidelijk maakt wat het ongewenste gedrag concreet inhoudt.

Een ander voorbeeld van een onhandige aanpak die mogelijk een averechts effect gaat hebben ten opzichte van wat je wilt bereiken:
In dit tweede voorbeeld beschuldig je de ander van ongewenst gedrag door van 'aandoen' te spreken. Bovendien wil je weten waarom die persoon zich daaraan schuldig maakt. Dat is niet effectief: mensen weten namelijk zelden het waarom van hun gedrag. Bovendien ben je niet op zoek naar een verklaring voor het ongewenste gedrag.

Wat je in wezen wilt, is dat het ongewenste gedrag ophoudt. Een verwijzing naar wat jij in het verleden allemaal voor die persoon hebt gedaan, is een beproefd recept om die ander te irriteren. Daarmee maak je de kans dus niet groter, maar kleiner dat de ander voortaan eerder geneigd is om rekening met jouw gevoelens te houden.

Voorbeeld van een iets minder onhandige aanpak

Deze aanpak is beter dan die van het bovenstaande voorbeeld, omdat je de ander niet beschuldigt, maar je beperkt tot wat jouw gevoelens zijn over zijn gedrag.

Het zwakke aan deze aanpak is dat je nog niet duidelijk hebt gemaakt waaruit het ongewenste gedrag bestaat.

Voorbeeld van een handige aanpak

Nu heb je zowel een effectieve ik-boodschap gegeven, de ander nergens van beschuldigd, maar wel het ongewenste gedrag concreet duidelijk gemaakt.

Ander voorbeeld van een handige aanpak

In dit voorbeeld geef je zowel een effectieve ik-boodschap, vertel je concreet waaruit het ongewenste gedrag bestaat zonder daarbij de ander te beschuldigen en geef je de ander de ruimte om zijn of haar visie op de kwestie te vertellen. Eventueel zou je nog de consequentie kunnen noemen als de ander zijn gedrag niet bijstelt, maar daarmee kun je ook wachten tot het ongewenste gedrag zich eventueel herhaalt.

Voor een succesvol stellen van grenzen is ook de timing van essentieel belang. Verder heb je wellicht baat bij praktische tips. Heb je nog maar weinig ervaring met deze materie, dan wil je misschien meer informatie over het beginnen met het stellen van persoonlijke grenzen.

C'est le ton qui fait la musique

Zoals met zoveel dingen geldt ook hier dat een effectieve communicatie van je grenzen niet alleen bestaat uit de kerninhoud van je boodschap, maar vooral ook uit de manier waarop je het zegt. Met andere woorden: ook bij het trekken van persoonlijke grenzen geldt: c'est le ton qui fait la musique (het is de toon die de muziek maakt).

Lees verder

• Belang van grenzen in persoonlijke relaties
• Van belemmerende naar constructieve gedachten
• Praktische tips om effectief 'neen' te zeggen
• Timing en wijze van communicatie over je grenzen