Moorden in Nederland: feiten en cijfers

Elk jaar worden er in Nederland 150-180 mensen van het leven beroofd. Wat is de reden of het motief van de dader(s)? Welke wapens worden het meest gebruikt en wanneer?

Moord

Definitie van moord: moord is de op onwettige wijze opzettelijk en met voorbedachte rade beëindiging van het leven van een ander. Moord is in Nederland strafbaar gesteld in artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht: 'Hij die opzettelijk en met voorbedachte rade een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.'

Cijfers over moorden in Nederland

  • Tot het jaar 2001 bedroeg het aantal moorden (en doodslagen) in Nederland ongeveer 250 per jaar.
  • Dat aantal is terug gelopen in de periode tussen 2001-2010: het gemiddeld aantal moorden is nu 150-180 per jaar.
  • Gemiddeld is er in 22 procent van alle moordzaken sprake van betrokkenheid van meerdere daders.
  • Bij moordzaken in het criminele milieu en bij roofmoorden zijn bij bijna de helft van de moordzaken meerdere moordenaars betrokken.

De Nederlandse criminologie brengt levensberovingen onder in 5 categoriën van 'moordgroepen'

.
1. Moorden in de familiesfeer is de grootste groep van de gepleegde moorden in Nederland. Hierin gaat het vooral om 'echte' moorden, dus niet doodslagen: de moorden op partners, ex-geliefden, geliefden, kinderen, ouders en resterende familieleden zijn in deze categorie bewust gepleegd en bewust voorbereid geweest.
Het is schrikwekkend te noemen dat deze categorie van moorden omstreeks 30 procent van het jaarlijks aantal moorden in Nederland beslaat. Deze categorie neigt ernaar qua aantal en dus percentage te vermeerderen in 'moeilijke' tijden, zoals tijden van financiële crises en grote werkeloosheid. Een dader die moordt in de familiesfeer moordt in het algemeen uit ernstige frustratie met zichzelf en het leven. Deze soort van moorden eindigt in het algemeen met zelfdoding van de dader.
Moorden in de familiesfeer worden zelden door meerdere daders beraamd.
.
2. Moorden in het criminele milieu zijn in het algemeen spectaculair te noemen, ze vinden plaats in het geniep op een afgelegen plek of juist midden in de grote stad. De meeste moorden in het criminele milieu zijn vaak drugs-gerelateerd.
Bekend uit het crimininele milieu zijn afrekeningen en liquidaties, hoewel dit soort moorden niet alleen specifiek crimineel-milieu gerelateerd hoeven te zijn.
Vooral bij moordzaken in het criminele milieu is relatief vaak meer dan één dader betrokken. Gemiddeld is er in 22 procent van alle moordzaken in Nederland per jaar sprake van betrokkenheid van meerdere daders. Bij moordzaken in het criminele milieu en bij roofmoorden wordt in 50 procent van de gevallen door meerdere daders gemoord.

3. Moorden bij ruzies Bij deze categorie worden niet gerekend moorden vanwege ruzies in de familie-sfeer of vanwege ruzies in de criminele sfeer. Ook weerwraak en bloedwraak vallen hier niet onder, dat soort moorden valt in het algemeen onder de categorie moorden in de familie-sfeer.
Het is derhalve verbazingwekkend dat deze categorie wel ongeveer 20 procent van het aantal moorden in Nederland per jaar voor haar rekening neemt. Er moet wel bij gezegd worden dat deze categorie zowel moord als doodslag (niet-voorbereide en niet-opzettelijke levensberoving) beslaat.

4. Moorden in de seksuele sfeer Slechts 4 procent van de moorden in Nederland per jaar vallen onder deze categorie. Deze categorie beslaat specifiek sexuele toenaderingen, aanranding en verkrachting, waarna het slachtoffer werd vermoord. Vaker voorkomende prostitutie-moorden vallen wel onder deze categorie, maar niet alle lustmoorden. Sommige lustmoorden dragen een sexueel karakter naar het slachtoffer toe, maar niet alle. De lustgevoelens van de dader bij de door hem begane moord zijn namelijk niet het belangrijkste gegeven, maar de mate waarin het slachtoffer sexueel werd gebruikt.

5. De rest-categorie

De rest-categorie is relatief groot, bijna 30 procent vanwege het feit dat in deze categorie de 20 procent van de niet opgeloste moorden vallen en moorden die niet thuis horen in de andere 4 categoriën
Bij 9 procent van de moorden per jaar in Nederland is het motief onbekend en derhalve kunnen ze niet in de bovengenoemde categoriën worden ingedeeld.
Voorts vallen in deze categorie de 'witte raven' onder de moorden zoals kannibalisme, lustmoorden en de gelukkig zelden voorkomende spree-moorden en serie-moorden (voor zover de laatste niet onder moorden in de sexuele sfeer vallen.)

Wapens of manier van ombrengen

Deze verdeling naar doodsoorzaak is stabiel over de tijd.
  • Mannen worden vaker neergeschoten, terwijl vrouwen relatief vaak worden gewurgd.
  • 39 procent van de slachtoffers wordt omgebracht met een schietwapen.
  • 32 procent wordt omgebracht met een steekwapen (mes, stiletto, etc.).
  • 10 procent wordt omgebracht met een slagwapen.
  • 10 procent wordt omgebracht door verstikking of verwurging
  • 5 procent wordt omgebracht door overig fysiek geweld
  • 3 procent wordt om het leven gebracht door vergiftiging, verdrinking, verbranding of overrijden met de auto.

Wapengebruik etc. verschilt per categorie

Er zijn ook duidelijke verschillen in de wijze waarop slachtoffers worden omgebracht tussen de verschillende categorieën.
Zoals boven is getoond worden vuurwapens gebruikt in 39 procent van alle moordzaken, maar in het geval van moord in de criminele sfeer is dit aandeel veel hoger.
  • Liquidaties in de criminele sfeer worden vrijwel altijd uitgevoerd met een vuurwapen.
  • Bij moord in het criminele milieu wordt in bijna 70 procent van de gevallen een vuurwapen gebruikt.
  • Bij moord in de familie-/relatiesfeer wordt minder vaak een vuurwapen gebruikt (tussen de 30-35 procent van de gevallen).
  • Wanneer kinderen en hun ouders elkaar naar het leven staan, wurgen ze elkaar relatief vaak of steken ze elkaar dood.
  • Bij partnerdoding worden de slachtoffers in 41 procent van de gevallen doodgestoken en in 18 procent van de gevallen gewurgd. Kinderen die gedood worden door hun ouders worden relatief vaak doodgeslagen of verstikt/gewurgd.

Plaats van het delict

Deze verdeling naar vindplaats is vrij constant over de tijd.
Vrouwen worden het vaakst in een woning omgebracht; mannen even vaak in een woning als in de openbare ruimte.
  • Bijna de helft van alle slachtoffers van moord werd omgebracht in woonhuizen
  • In een derde van alle gevallen werd het slachtoffer aangetroffen op de openbare weg.
  • 8 procent van de slachtoffers werd gevonden op andere (openbare) locaties, zoals parken en bossen.
  • Bijna 10 procent van alle moorden vond plaats in uitgaansgelegenheden (bijvoorbeeld disco’s, bars en coffeeshops).

Moorden in de familie-/relatiesfeer worden voor het overgrote deel gepleegd in een woning (ongeveer 70 procent). Ze worden zelden in horecagelegenheden gepleegd (3 procent).
Moorden in het criminele milieu worden veel minder vaak in huis gepleegd (31 procent.) Deze moorden worden voornamelijk op de openbare weg of andere openbare locaties (parken, bossen, water) gepleegd.
Roofmoorden vinden in 55 procent van de gevallen in een woning plaats.
Sex-gerelateerde moorden vinden voornamelijk in een woning of op openbare locaties zoals parken, bossen en parkeerplaatsen plaats.

Cijfers over moorden n.a.v. geslacht

Slachtofferverhouding: 71 procent van de slachtoffers is van het mannelijk geslacht, waaruit volgt dat slechts 29 procent van de slachtoffers vrouw is. Zelfs na afname van de moorden in de laatste tien jaar blijft deze verhouding tussen mannen- en vrouwenslachtoffers constant over de jaren.

Daders: 91 procent van de daders van moorden zijn mannen.
Slachtoffers van liquidaties zijn in 96 procent van de gevallen man net zoals bij moorden in de criminele sfeer.
Daders van moorden in de criminele sfeer zijn vrijwel altijd man: bij liquidaties 98 procent, roof 92 procent en overig 98 procent.

Bij kinder- of ouderdodingen is daarentegen 50 procent van de daders en slachtoffers man.
Vrouwen zijn vooral bij moorden in de relatiesfeer betrokken en dan vooral als slachtoffer. Als vrouwen een moord plegen, gebeurt
dit vrijwel altijd in de familie-/relatiesfeer en maar heel zelden in de criminele sfeer.
Bij partnerdoding vermoorden mannen niet alleen hun partner maar ook rivalen in de liefde.

Tot slot

De statistieken en percentages geven voor de neutrale toeschouwers een wat vertekend beeld. Als er 'slechts' sprake is van 170 moorden in het jaar 2010 bij een bevolking van 16.6 miljoen in Nederland, dan loopt de gemiddelde Nederlander objectief gezien de kans van 1:100.000 om vermoord te worden. Objectief gezien want bij bijvoorbeeld de allochtone bevolking, vooral bij de Antilliaanse (mannen) is de kans om van het leven beroofd te worden ongeveer 6,5 op 100.000, wat weer de kansberekening voor de niet-Antilliaan drastisch verlaagt.
Behalve bij moorden in de relationele en familiesfeer bevinden zich bijzonder weinig slachtoffers en daders onder de vrouwen.
De opmerking dat moorden blijkbaar een mannenzaak is moet dus als correct worden gezien.
Door het hoge percentage moorden in de familiesfeer (30 procent) moet in tijden van recessie en depressie een verhoging van het aantal moorden worden verwacht.
Het is buiten kijf dat een dramatische spree-killing zoals onlangs in Alphen a/d Rijn plaatsvond de statistieken voor een jaar verandert.
Er is nog geen direkte verklaring voor te vinden (en ook geen onderzoek naar gedaan) waarom er aan het eind van de vorige eeuw zoveel meer moorden plaatsvonden dan bijvoorbeeld in 2010. (250 tegenover 170). Vermoed wordt dat het aantal moorden tussen allochtonen onderling vrij drastisch is afgenomen, misschien in het kader van grotere integratie of gewenning aan het leven in Nederland in de tijd van een decennium. Dat laatste blijft vooralsnog gissen.
Als opbeurende opmerking mag er gesteld worden dat het aantal moorden in Nederland ver achterblijft bij bijvoorbeeld het aantal moorden in de Verenigde Staten of de Zuid-Amerikaanse landen. Vooral omdat moord in de relationele en familiesfeer meer dan 30 procent van het aantal moorden in Nederland voor haar rekening neemt mag men aannemen dat Nederland een behoorlijk veilig land is om in te wonen.

Lees verder

© 2011 - 2024 Hermesse, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De Schaakbordmoordenaar: Alexander PitsjoesjkinAlexander Pitsjoesjkin wilde net zoveel mensen vermoorden als er vakken waren op een schaakbord. Hoewel het hem niet is…
SeriemoordenaarsSeriemoordenaarsVerschillende seriemoordenaars duiken bij tijd en wijle op. Wat hun tot deze daden drijft, heeft zeer uiteenlopende oorz…
Jack the Ripper: Whitechapel, LondenJack the Ripper: Whitechapel, LondenJack the Ripper is één van 's werelds bekendste seriemoordenaars. Wie hij precies was is nog steeds onbekend. Alle moord…
De verschillende soorten moordenaarsDe verschillende soorten moordenaarsEen moordenaar is iemand die een ander opzettelijk om het leven brengt. Vaak wordt dit gedaan met voorbedacht rade. Het…
De achterhaalde data van het consumentenvertrouwenDe motor achter de Nederlandse economie is het consumentenvertrouwen. Wat is dit precies en hoe staat het er voor met di…
Bronnen en referenties
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Moord
  • http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Nederland/285086/Elseviers-Moordlijst-2010-Een-lichte-daling.htm
  • http://crimeking.web-log.nl/crimeking/2011/03/prostitutiemoorden-in-nederland-1953-2010.html
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Aanslag_(misdrijf)
  • http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/4DFC9061-0EBA-4C50-9262-FCE7E7380A48/0/2004k2b15p024art.pdf
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Killer
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Kannibaal
  • Nieuwbeerta, P. en G. Leistra, 2003, Moord en doodslag in Nederland. Een overzicht van alle zaken in de periode 1992–2001. Tijdschrift voor Veiligheid en Veiligheidszorg 2(3), blz. 36–57.
Reactie

Mike, 07-04-2018
Het komt er dus op neer dat, indien je kapitalisme zou afschaffen, je nog met een 8-tal procent moorden zou overblijven?! Transformeer naar een pseudo-neo-communistisch systeem, gecombineerd met een project democratie ipv een 'personen verkiezingsdemocratie', in gans Europa, en je lost dat dus op. Reactie infoteur, 16-04-2018
Dat zou idd ideaal zijn, maar of het zo idd werkt?

Hermesse (125 artikelen)
Laatste update: 27-10-2012
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.