Wilt u vrede? Bereid u dan voor op oorlog

Si vis Pacem, para Bellum zo luidde een oud Romeins gezegde: Als u vrede wilt, bereid u dan voor op oorlog. Vrij vertaald zou je kunnen zeggen: als je enigszins zeker wilt zijn dat men zich niet met jou bemoeit tenzij je erom vraagt, dan moet je middelen hebben om dat af te dwingen. Vanaf 1975 echter, heeft de Nederlandse Defensie met enorm veel bezuinigingen te maken gehad die ernstige twijfels genereren ten aanzien van de haalbaarheid van het ambitieniveau.

De Nederlandse krijgsmacht tijdens de Koude Oorlog

Ondanks haar geringe omvang heeft het Koninkrijk der Nederlanden een in hoog aanzien staande krijgsmacht. Ten tijde van de Koude Oorlog had de krijgsmacht ruim 150.000 mensen in dienst, verspreid over diverse gebieden maar vooral gelegerd in het toenmalige West Duitsland. Als lid van het NAVO bondgenootschap moest Nederland een bepaald deel van het bruto nationaal product in de NAVO pot storten van waaruit de financiële steun voor operaties zouden worden betaald. Immers, de bondgenoten hadden afgesproken dat een aanval op een van de lidstaten als een aanval op de gehele NAVO zou worden beschouwd. Uit die pot financiële middelen werd ook infrastructuur betaald en dat leverde, met name in West-Duitsland, werkgelegenheid op. Er werden kazernes en bases gebouwd en aangelegd evenals woningen voor de militairen en hun gezinnen.

Door, onder andere, de ineenstorting van het Warschau Pact, de Glasnost van Gorbatjov en de pogingen van de Duitse Bondskanselier Kohl om de twee Duitslanden weer samen te voegen ontstond een vacuüm. De vijand van weleer had intern eigen problemen en veel satellietstaten, zoals Tsjecho-Slowakije, Polen en Hongarije, vonden het tijd op weer op eigen benen te gaan staan. Gevolg: de NAVO zat zonder vijand en dreigde daardoor het bestaansrecht te verliezen. Het einde van de Koude Oorlog was wel het sein voor de Nederlandse regering om een reeks van bezuinigingen ten koste van defensie op de rol te zetten.

Kleiner maar effectiever

Sinds 1975 heeft de Nederlandse defensie organisatie vele reorganisaties gekend. Reorganisaties in de vorm van inkrimping. Het ene onderdeel na het andere verdween door opheffing of door samenvoeging met andere onderdelen. Het devies was: reorganiseren naar een betaalbare, snel inzetbare en effectieve krijgsmacht. Reorganiseren is echter niet alleen inkrimpen en meer effectiviteit is niet altijd te realiseren met minder mensen per se. Bovendien levert inkrimping op personeel en materieel gebied ook de nodige problemen op. De Leopard tanks staan al geruime tijd te koop maar kosten altijd nog geld omdat ze van tijd tot tijd moeten worden onderhouden en op werking moeten worden getest. Door bezuinigingen zijn steeds minder vliegtuigen in operationele staat van paraatheid want er mogen, om financiële redenen geen reserveonderdelen meer worden gekocht. Om toch aan het door de NAVO vereiste aantal operationele vliegtuigen te kunnen komen worden vliegtuigen gesloopt om aan onderdelen te komen. Dus: kleiner ja, maar effectiever is nog maar de vraag, laat staan als we het over efficiëntie gaan hebben.

Ambities

Ondanks de krimp blijft het ambitieniveau schrikbarend hoog. Militairen hebben een enorme uitzenddruk en dat heeft zo zijn invloed op de sociale omgeving en thuisfront. Nederland wil zich, ondanks alles, op de kaart houden en serieus genomen worden als het gaat om inzet van militaire middelen. Dat wordt wel lastig als je dan met het sterk verouderde en door kannibalisatie operationeel gehouden spullen aan komt. Er is ook nieuw materiaal, maar voor elk materiaal geldt dat er beperkingen zijn ten aanzien van de inzet omdat die gerelateerd zou moeten zijn aan de heersende dreiging. In een moerasachtig gebied kun je met tanks en pantserwagens weinig uitrichten. Als je weet dat je tegenstrever veel en goede vliegtuigen heeft dan moet je er daar meer van hebben.

Toch zijn er mensen die menen dat het allemaal maar weg moet. Het leger kan leger. Dat zou best mogelijk zijn. We weten intussen echter ook dat de geschiedenis de neiging heeft zich te herhalen. En wie heeft er dan baat bij dat we onszelf niet uit de nesten kunnen werken? Inhuur van externe krachten is een nog duurdere kwestie.