De ontwikkeling van groepen: verschillende perspectieven

In de samenleving vind je verschillende soorten groepen terug. Groepsgrootte, groepssamenstelling en normen zijn veelal verschillend. Toch zijn er een paar overeenkomsten tussen groepen die met name naar voren komen in de ontwikkeling van een groep. Alle fases van groepsontwikkeling worden allemaal progressief doorlopen en moeten afgesloten worden voordat er een volgende fase kan ingaan. Deze fasen van groepsontwikkeling kunnen wel vanuit verschillende perspectieven (en modellen) worden bekeken.

Verschillende modellen beschrijven groepsontwikkeling

Groepsontwikkeling heeft te maken met de mate van maturiteit en cohesie in een groep. Er zijn verschillende modellen in de psychologie die beschrijven hoe groepsontwikkeling in zijn werk gaat. Deze modellen kunnen worden ingedeeld naar twee soorten perspectieven: lineaire perspectieven en cyclusherhalende perspectieven.

Lineair perspectief modellen

Het algemene principe van deze modellen is dat de fases van groepsontwikkeling die beschreven worden allemaal progressief worden doorlopen en afgesloten moeten worden voordat de volgende fase in kan worden gegaan.

Model van Tuckman en Jensen (1977)

Tuckman (1966) heeft 50 studies over hoe groepen zich ontwikkelen bestudeerd en daaruit geconcludeerd dat alle groepen door fasen gaan op weg naar hun doel. Forming, storming, norming en performing zijn de vier fasen die hij noemt. Een paar jaar later heeft hij er een fase aan toegevoegd: adjourning (Tuckman en Jensen, 1977). De fasen laten zich als volgt beschrijven:


Er zijn drie punten van belang in het model van Tuckman en Jensen:

1. Als een fase succesvol is afgerond gaat de groep de volgende fase in.
2. De tijd die in een fase wordt doorgebracht is variabel en hangt af van de groep.
3. Alle effectieve, succesvolle groepen moeten alle fases doorlopen.

Model van Garland, Kolodny and Jones (1965)

Binnen dit model zijn ook vijf fasen te onderscheiden, te weten pre-affiliation, power and control, intimacy, differentiation en termination-separation.

Cyclusherhalende modellen

Deze modellen gaan er vanuit dat de fasen van groepsontwikkeling zich herhalen en de oplossingen van bepaalde problemen maar tijdelijk zijn. Er zijn ups en downs in de ontwikkeling van een groep.

Model van Arrow en anderen (2004)

Volgens Arrow e.a. is groepsontwikkeling een herhalende cyclus van vijf fasen: discontent, group identification, group productivity, individuation en decay.

Je ziet dit vaak door een seizoen heen. Aan het begin van het nieuwe seizoen gaat de groep van decay weer naar discontent en begint de cyclus opnieuw.

Model van Schutz (1966)

Schutz geeft aan dat elke groep bepaalde probleemgebieden succesvol moet doorstaan. Deze probleemgebieden of dimensies zijn inclusion, control en affection. In deze fasen staan verschillende interpersoonlijke problemen centraal.

Schutz’ model lijkt lineair, maar is toch een cyclusherhalend model doordat de drie probleemgebieden telkens terugkomen in een groep. De control fase in dit model is gelijk aan de storming fase in het model van Tuckman en Jensen (1977).
Tevens geeft Schutz aan dat als een groep uiteenvalt, dit gebeurt in de omgekeerde volgorde: van affection naar inclusion. Affectie ontstaat als laatste in een groep en is dus het eerste wat eruit gaat als een groep uiteen valt.

De lineaire modellen en cyclusherhalende modellen hebben elk hun eigen visie op de groepsontwikkeling. Ze hebben één factor gemeen en dat is dat ze er allemaal vanuit gaan dat een fase moet worden afgesloten voordat een nieuwe fase kan worden ingegaan.