De vijfde ontsnapping uit Alcatraz: de groep van Barkdoll

Op 11 augustus 1934 arriveerden de eerste gevangenen op het gevangeniseiland Alcatraz. Ze zouden niet de laatsten zijn: Alcatraz bleef 29 jaar een plaats waar de gevaarlijkste criminelen van het land opgesloten werden. Mensen die opgesloten worden, hebben vaak maar één doel dat ze willen bereiken: hun vrijheid terugkrijgen. Veel gevangenen deden dat door zich aan de regels van Alcatraz te houden, maar er waren ook gevangenen die daar anders over dachten. Zij wilden proberen te ontsnappen. Na vier eerdere pogingen van andere gevangenen probeerden in 1941 Lloyd Barkdoll, Joseph Cretzer, Arnold Kyle en Sam Shockley van het eiland weg te komen.

De gevangenen

Volgens de officiële gegevens van Alcatraz bestond de groep die de vijfde ontsnappingspoging ooit deed uit vier gevangenen: Lloyd Barkdoll, Joseph Cretzer, Arnold Kyle en Sam Shockley. Een ex-gevangene schreef echter later een boek waarin hij ervan overtuigd was dat niet Sam Shockley bij de groep hoorde, maar Floyd Hamilton (Alcatraz: The gangster years, David Ward). Floyd Hamilton deed twee jaar na deze ontsnapping een eigen poging.

Lloyd Barkdoll

Lloyd Barkdoll werd op 11 november 1912 geboren in Bandon in de staat Oregon. Zelf gaf hij aan dat hij stal, omdat het zo lekker spannend aanvoelde, niet om veel geld binnen te halen. Hij werd dan ook regelmatig opgepakt voor inbraak en belandde uiteindelijk in de gevangenis. In 1937 kidnapte hij samen met twee anderen een bankmedewerker om zo een bank te kunnen beroven. Nadat hij met zijn ontsnappingsauto ook nog een ongeluk had veroorzaakt, werd hij veroordeeld tot levenslang en naar de gevangenis van McNeil Island in de staat Washington gestuurd.

Joseph Cretzer

Joseph Paul Cretzer, kortweg ‘Joe’ genoemd, werd op 17 april 1911 geboren in Anaconda in de staat Montana. Zijn beide ouders waren doof en konden niet praten. Na een verhuizing naar Californië op zijn tiende en een scheiding van zijn ouders, ging het steeds slechter met Joe. Hij kon het niet goed met zijn nieuwe stiefvader vinden en begon op zijn veertiende, net als zijn twee oudere broers, met criminele activiteiten. Hij werd opgepakt en naar een hervormingsschool gestuurd, maar ontsnapte drie keer. Na elke ontsnapping pleegde hij een aantal overvallen, die steeds erger werden. In 1939 stond hij zelfs als vierde op de lijst van de FBI met meest gezochte criminelen. In september van dat jaar werd hij opgepakt en in 1940 begon hij met zijn straf op McNeil Island, waar hij ook weer een keer wist te ontsnappen.

Arnold Kyle

Arnold Thomas Kyle werd op 12 oktober 1909 geboren in de staat Montana. Hij groeide op bij zijn grootouders op een boerderij en verhuisde later naar Portland in de staat Oregon om bij zijn vader en stiefmoeder te gaan wonen. Met zijn stiefmoeder kon hij het niet goed vinden, dus werd hij ergens anders onder gebracht. Hij begon met stelen, werd naar een hervormingsschool gestuurd en belandde toen hij tweeëntwintig was voor het eerst in de gevangenis voor inbraken. In de gevangenis van Portland ontmoette hij Joe Cretzer. Ze kwamen rond dezelfde tijd vrij en gingen samenwerken met als derde partner Arnolds zus Edna, met wie Joe Cretzer uiteindelijk trouwde. Samen trokken ze het land door, waarbij ze regelmatig overvallen pleegden. In februari 1940 werd Arnold opgepakt en naar McNeil Island gestuurd.

Sam Shockley

Sam Richard Shockley werd op 12 januari 1909 geboren in Idabel in de staat Oklahoma. Hij was het zesde kind van de familie in een rij van totaal zeven. Toen hij twaalf was, stopte hij met school en ging hij op de boerderij van zijn familie werken. Gokken en stelen vond hij echter leuker. Op zijn achttiende werd hij naar een hervormingsschool gestuurd, waar hij moest genezen van twee hoofdverwondingen die hij opgelopen had tijdens zijn arrestatie. Na zijn vrijlating vond hij een partner, met wie hij een bank beroofde en enkele medewerkers kidnapte. Sam werd hiervoor opgepakt en veroordeeld tot levenslang. Het eerste gedeelte van zijn straf zat hij uit in de gevangenis Leavenworth in de staat Kansas.

Naar Alcatraz

De eerste van de groep die naar Alcatraz overgebracht werd, was Lloyd Barkdoll: op 3 oktober 1937 werd hij gevangene AZ-423. De reden voor de overplaatsing was zijn lange straf, maar ook de gewelddadigheid van zijn criminele activiteiten. Sam Shockley was de tweede die op Alcatraz aankwam: op 23 september 1938 werd hij gevangene AZ-462. In Leavenworth was hij namelijk onderzocht door psychologen, die vonden dat hij risicovol gedrag vertoonde. Ook zijn levenslange gevangenisstraf telde mee. Joe Cretzer en Arnold Kyle werden samen naar Alcatraz gebracht, waar ze op 27 augustus 1940 AZ-547 (Kyle) en AZ-548 (Cretzer) werden. Beide mannen werden als vluchtgevaarlijk beschouwd, waardoor Alcatraz voor hen nog de enige plaats was waar ze hun straf uit zouden kunnen zitten.

Het plan

Alle vier de mannen kwamen op Alcatraz te werken in de mattenwerkplaats in het Model Industries-gebouw naast het cellencomplex. Van oude autobanden moesten ze nieuwe matten maken, een taak waarbij ze goed konden overleggen. Lloyd Barkdoll nam de leiding bij het maken van het ontsnappingsplan, dat simpel genoeg leek: de bewaker overvallen, met een naar hen toe gesmokkelde elektrische zaag de tralies doorzagen, het hek rondom het gebouw kapot maken en dan snel naar het water rennen, waar Joe Cretzers vrouw Edna zou wachten met een motorbootje.

De ontsnapping

Op 21 mei 1941 werd het plan in actie gezet. Toen de mannen na de lunch weer aan het werk gingen, lokte Lloyd Barkdoll de bewaker – Clyde Stoops – naar een machine met de smoes dat het ding kapot was. De andere drie mannen wachtten en samen sloegen ze bewaker Stoops neer, waarna ze hem vastbonden. Vervolgens stuurden ze de andere werkende gevangenen naar een andere kamer en begonnen ze met het doorzagen van de tralies. Lloyd hield de wacht en zag na dertig minuten dat er een andere bewaker naar de werkplaats kwam. Hij werd ook overvallen, vastgebonden en bij bewaker Stoops gezet. Ze kregen later gezelschap van werkplaatshoofd Lionel Johnson en hoofdbewaker Paul Madigan.

Inmiddels begonnen de vier gevangenen in paniek te raken. Ze waren al tweeënhalf uur bezig met de tralies, hadden vier mannen vastgebonden en de vrijheid leek nog geen centimeter dichterbij. Hoofdbewaker Paul Madigan probeerde ze over te halen ermee te stoppen, want het had toch geen zin: als ze door zouden gaan, zouden er bewakers met machinegeweren komen. Volgens hem konden ze zich beter overgeven.

Na zijn mededeling keken de vier gevangenen elkaar aan. Langzaam drong tot hen door dat het inderdaad geen zin had. Ze knielden bij de bewakers en begonnen hen te bevrijden.

Na de ontsnapping

De vier gevangenen gaven zich rustig over en werden veroordeeld tot de isoleercel. Hierna beterde Lloyd Barkdoll zijn leven en werd hij een modelgevangene. In 1950 kreeg hij een hartaanval, waarna hij overleed. Ook Arnold Kyle paste zich aan en kreeg een strafvermindering vanwege zijn uitstekende gedrag. Joe Cretzer daarentegen bleef zich verzetten tegen de regels en probeerde vijf jaar later nog een keer te ontsnappen, samen met Sam Shockley.

Joe Cretzers vrouw Edna, die zou helpen bij de ontsnapping, bleek achteraf nooit te hebben kunnen helpen bij de ontsnappingspoging: zij werd op 21 mei ’s ochtends vroeg gearresteerd door de politie vanwege haar betrokkenheid bij verschillende criminele activiteiten.

Hoofdbewaker Paul Madigan als laatste werd beloond voor zijn goede optreden: hij kreeg promotie na promotie en werd uiteindelijk zelfs directeur van Alcatraz.