Tehilliem: Psalm 37 – een Joodse uitleg

Koning David adviseerde zijn generaties niet jaloers te zijn op de goddelozen omdat ze anders hun slechte manieren overnemen. Heb vertrouwen in G'd, laat jezelf leiden door integriteit en G'd zal voor je zorgen. Psalm 37 is een acrostichon: elk vers of elk paar verzen volgt het alef-bet (het Hebreeuwse alfabet) op een paar kleine onregelmatigheden na. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst van Psalm 37
• Hebreeuwse tekst Psalm 37 - תהילים לז
• Luister naar Psalm 37
• Toelichting op Psalm 37 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 37
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst van Psalm 37

Erger je niet aan slechte mensen, wees niet jaloers op wie kwaad doen zij verdorren snel als gras, zij verwelken als het jonge groen. Vertrouw op de Eeuwige en doe het goede, bewoon het land en leef er veilig. Zoek je geluk bij de Eeuwige, Hij zal geven wat je hart verlangt. Leg je leven in de handen van de Eeuwige, vertrouw op Hem, Hij zal dit voor je doen: het recht zal dragen als het morgenlicht, de gerechtigheid stralen als middagzon.
…..
…..
Zie de onschuldigen, kijk naar de oprechten: wie vredelievend zijn hebben de toekomst. Maar zondaars worden verdelgd, er is geen toekomst voor de slechte mens. De rechtvaardigen vinden redding bij de Eeuwige, Hij is hun toevlucht in tijden van nood. De Eeuwige heeft hen altijd geholpen en bevrijd, Hij bevrijdt hen ook nu van de zondaars, Hij redt hen, want zij schuilen bij Hem.

Hebreeuwse tekst Psalm 37 - תהילים לז

א לְדָוִד אַל-תִּתְחַר בַּמְּרֵעִים אַל-תְּקַנֵּא בְּעֹשֵׂי עַוְלָה. ב כִּי כֶחָצִיר מְהֵרָה יִמָּלוּ וּכְיֶרֶק דֶּשֶׁא יִבּוֹלוּן. ג בְּטַח בַּיהוָה וַעֲשֵׂה-טוֹב שְׁכָן-אֶרֶץ וּרְעֵה אֱמוּנָה. ד וְהִתְעַנַּג עַל-יְהוָה וְיִתֶּן-לְךָ מִשְׁאֲלֹת לִבֶּךָ. ה גּוֹל עַל-יְהוָה דַּרְכֶּךָ וּבְטַח עָלָיו וְהוּא יַעֲשֶׂה. ו וְהוֹצִיא כָאוֹר צִדְקֶךָ וּמִשְׁפָּטֶךָ כַּצָּהֳרָיִם. ז דּוֹם לַיהוָה וְהִתְחוֹלֵל-לוֹאַל-תִּתְחַר בְּמַצְלִיחַ דַּרְכּוֹ בְּאִישׁ עֹשֶׂה מְזִמּוֹת. ח הֶרֶף מֵאַף וַעֲזֹב חֵמָה אַל-תִּתְחַר אַךְ-לְהָרֵעַ. ט כִּי-מְרֵעִים יִכָּרֵתוּן וְקֹוֵי יְהוָה הֵמָּה יִירְשׁוּ-אָרֶץ. י וְעוֹד מְעַט וְאֵין רָשָׁע וְהִתְבּוֹנַנְתָּ עַל-מְקוֹמוֹ וְאֵינֶנּוּ. יא וַעֲנָוִים יִירְשׁוּ-אָרֶץ וְהִתְעַנְּגוּ עַל-רֹב שָׁלוֹם. יב זֹמֵם רָשָׁע לַצַּדִּיק וְחֹרֵק עָלָיו שִׁנָּיו. יג אֲדֹנָי יִשְׂחַק-לוֹ כִּי-רָאָה כִּי-יָבֹא יוֹמוֹ. יד חֶרֶב פָּתְחוּ רְשָׁעִים וְדָרְכוּ קַשְׁתָּםלְהַפִּיל עָנִי וְאֶבְיוֹן לִטְבוֹחַ יִשְׁרֵי-דָרֶךְ. טו חַרְבָּם תָּבוֹא בְלִבָּם וְקַשְּׁתוֹתָם תִּשָּׁבַרְנָה. טז טוֹב-מְעַט לַצַּדִּיק מֵהֲמוֹן רְשָׁעִים רַבִּים. יז כִּי זְרוֹעוֹת רְשָׁעִים תִּשָּׁבַרְנָה וְסוֹמֵךְ צַדִּיקִים יְהוָה. יח יוֹדֵעַ יְהוָה יְמֵי תְמִימִם וְנַחֲלָתָם לְעוֹלָם תִּהְיֶה. יט לֹא-יֵבֹשׁוּ בְּעֵת רָעָה וּבִימֵי רְעָבוֹן יִשְׂבָּעוּ. כ כִּי רְשָׁעִים יֹאבֵדוּ וְאֹיְבֵי יְהוָה כִּיקַר כָּרִים כָּלוּ בֶעָשָׁן כָּלוּ. כא לֹוֶה רָשָׁע וְלֹא יְשַׁלֵּם וְצַדִּיק חוֹנֵן וְנוֹתֵן. כב כִּי מְבֹרָכָיו יִירְשׁוּ אָרֶץ וּמְקֻלָּלָיו יִכָּרֵתוּ. כג מֵיְהוָה מִצְעֲדֵי-גֶבֶר כּוֹנָנוּ וְדַרְכּוֹ יֶחְפָּץ. כד כִּי-יִפֹּל לֹא-יוּטָל כִּי-יְהוָה סוֹמֵךְ יָדוֹ. כה נַעַר הָיִיתִי גַּם-זָקַנְתִּיוְלֹא-רָאִיתִי צַדִּיק נֶעֱזָב וְזַרְעוֹ מְבַקֶּשׁ-לָחֶם. כו כָּל-הַיּוֹם חוֹנֵן וּמַלְוֶה וְזַרְעוֹ לִבְרָכָה. כז סוּר מֵרָע וַעֲשֵׂה-טוֹב וּשְׁכֹן לְעוֹלָם. כח כִּי יְהוָה אֹהֵב מִשְׁפָּט וְלֹא-יַעֲזֹב אֶת-חֲסִידָיו לְעוֹלָם נִשְׁמָרוּוְזֶרַע רְשָׁעִים נִכְרָת. כט צַדִּיקִים יִירְשׁוּ-אָרֶץ וְיִשְׁכְּנוּ לָעַד עָלֶיהָ. ל פִּי-צַדִּיק יֶהְגֶּה חָכְמָה וּלְשׁוֹנוֹ תְּדַבֵּר מִשְׁפָּט. לא תּוֹרַת אֱלֹהָיו בְּלִבּוֹ לֹא תִמְעַד אֲשֻׁרָיו. לב צוֹפֶה רָשָׁע לַצַּדִּיק וּמְבַקֵּשׁ לַהֲמִיתוֹ. לג יְהוָה לֹא-יַעַזְבֶנּוּ בְיָדוֹ וְלֹא יַרְשִׁיעֶנּוּ בְּהִשָּׁפְטוֹ. לד קַוֵּה אֶל-יְהוָה וּשְׁמֹר דַּרְכּוֹ וִירוֹמִמְךָ לָרֶשֶׁת אָרֶץבְּהִכָּרֵת רְשָׁעִים תִּרְאֶה. לה רָאִיתִי רָשָׁע עָרִיץ וּמִתְעָרֶה כְּאֶזְרָח רַעֲנָן. לו וַיַּעֲבֹר וְהִנֵּה אֵינֶנּוּ וָאֲבַקְשֵׁהוּ וְלֹא נִמְצָא. לז שְׁמָר-תָּם וּרְאֵה יָשָׁר כִּי-אַחֲרִית לְאִישׁ שָׁלוֹם. לח וּפֹשְׁעִים נִשְׁמְדוּ יַחְדָּו אַחֲרִית רְשָׁעִים נִכְרָתָה. לט וּתְשׁוּעַת צַדִּיקִים מֵיְהוָה מָעוּזָּם בְּעֵת צָרָה. מ וַיַּעְזְרֵם יְהוָה וַיְפַלְּטֵם יְפַלְּטֵם מֵרְשָׁעִים וְיוֹשִׁיעֵם כִּי-חָסוּ בוֹ.

Luister naar Psalm 37

Luister naar Psalm 37 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 37 van Rabbi Yitzchok Rubin

niet concurreren met goddelozen
Ga nimmer de concurrentie aan met goddelozen. Hun holle bestaan is niet ons verdriet en pijn waard. Hun succes is een illusie. Wanneer het gras van de wortel is afgesneden is het gras niet meer groener aan de overkant. Ze moeten gevoed worden door anderen en kunnen niet hun eigen leven leiden.

handelen in geloof
Het goede doen terwijl het kwaad in de buurt is is handelen in geloof. Vertrouw op G'd zoals de Joden in de woestijn op G'd vertrouwden in hun loofhutten. Dit geloof versterkt het geloof alleen maar. Wanneer we ons op G'd richten zullen we beloond worden.

soeka
Wanneer Joden in de soeka zitten tijdens het Loofhuttenfeest (Soekot) worden ze niet afgeleid. Zij kijken slechts naar afbeeldingen van de tzadikkiem (rechtvaardigen) op de muren die het pad voor hen geplaveid hebben. Alles is mogelijk als we ons richten op wat we werkelijk nodig hebben.

Hashem is altijd bij ons
We hoeven niet te treuren om wat onredelijk lijkt. G'd heeft ons zijn grootste geschenk gegeven: Hij is altijd bij ons. Wanneer we het goede doen -de wil van HaShem- dan zal onze integriteit voor iedereen zichtbaar zijn.

beproeving
De moeilijkste beproeving is standvastig te blijven tegenover het succes van de goddeloze. Onze soeka lijkt fragiel tegenover de stevige huizen van de goddelozen. Maar zij missen de mitswot van Hashem. Wij hebben een visie, zij ontberen die.

Commentaar van Rashi op Psalm 37

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Van David. Concurreer niet met de boosdoeners; wees niet jaloers op degenen die onrecht begaan.

Concurreer niet met de boosdoeners: Hij berispt Israël dat ze niet moeten concurreren met het succes van de boosdoeners om te doen zoals hun daden, zoals (in Jeremia 12:5): "hoe gaat u (תתחרה) concurreren met paarden," rennen terwijl ze rennen, een atir in het Oud Frans, om te concurreren.

wees niet jaloers op degenen die onrecht begaan: om onrecht zoals zij te begaan.

Vers 2
Want zij zullen snel worden afgesneden als gras en verwelken als groene vegetatie.

Want zij zullen snel worden afgesneden: Hebreeuws ימלו, seront tronke in Old French, ze zullen worden afgesneden, een uitdrukking van afsnijden.

Vers 3
Vertrouw op de Heer en doe het goede; woon in het land en word gevoed door geloof.

Vertrouw op de Heer: en zeg niet: "Als ik niet beroof en steel", of "Als ik een arme man liefdadigheid geef, hoe kan ik mezelf dan onderhouden?"

en doe het goede: Dan zul je lang in het land wonen.

en word gevoed door geloof: U zult eten en ondersteund worden door de beloning van [uw] geloof, dat u geloofde in de Heilige, gezegend zij Hij, om op Hem te vertrouwen en goed te doen.

Vers 4
Zo zult u zich verheugen in de Heer, en Hij zal u geven wat uw hart begeert.

Zo zult u zich verheugen in de Heer: Geniet van geneugten door ondersteund te worden door de Heilige, gezegend zij Hij.

Vers 5
Bega je weg naar de Heer en vertrouw op Hem en Hij zal handelen.

Bega je weg naar de Heer: Vertrouw al uw behoeften aan Hem toe.

Vers 7
Wacht op de Heer en hoop op Hem; concurreer niet met iemand wiens weg voorspoedig is, met een man die kwaadaardige plannen uitvoert.

Wacht op de Heer: Hebreeuws דום. Wacht op zijn redding, zoals (in I Samuël 14:9): "Als zij aldus tegen ons zeggen: 'Wacht (דמו)!'" Met betrekking tot Jonathan. Menachem (p. 64) associeert het echter als een uitdrukking van stilte, zoals (in Leviticus 10:3): "en Aaron zweeg (וידם)." Hij interpreteerde ook (Klaagliederen 3:26): "Het is goed dat iemand op deze manier rustig (ודומם) moet wachten en Dunash (p. 27) is het met hem eens.

en hoop: Hebreeuws והתחולל, een uitdrukking van hoop (תוחלת).

concurreer niet: zeggende: "Ik zal zo goddeloos zijn als hij, en ik zal bloeien zoals hij."

Vers 8
Houd af van woede en verlaat toorn; concurreer niet alleen om kwaad te doen.

Houd af van woede: Houd op met slecht te zijn zodat je niet boos wordt.

en verlaat: een zaak die u de toorn van de Heilige zal brengen, gezegend zij Hij.

Vers 9
Want boosdoeners zullen worden uitgeroeid, en zij die op de Heer hopen, zullen het land beërven.

Want boosdoeners: die je nu ziet gedijen, zullen worden afgesneden.

Vers 10
Nog een korte tijd en de slechte man is niet hier, en je zult naar zijn plaats kijken en hij is er niet.

Nog een korte tijd: Als je nog wat langer wacht, zul je zien dat de slechte man er niet is.

en je zult naar zijn plaats kijken: en je zult kijken naar de plaats waar hij was, en hij is daar niet, omdat hij is gestorven en is omgekomen.

Vers 12
De slechte man complot tegen de rechtvaardigen en knarsetandend naar hem.

en knarsetandend: Hebreeuws וחרק, zoals (in Klaagliederen 2:16): "en hun tanden geknars (ויחרקו)"; e rechineynt in Oud Frans.

Vers 14
De goddelozen begonnen oorlog en bogen hun boog om de armen en behoeftigen neer te werpen, om degenen te doden die op een recht pad lopen.

begonnen oorlog: de slechte geïnitieerde ruzie en strijd zonder voorafgaande provocatie.

Vers 16
De weinigen van de rechtvaardigen zijn beter dan de veelheid van vele slechte mensen.

De weinigen van de rechtvaardigen zijn beter: De weinige mannen die de rechtvaardigen helpen, zijn beter.

dan de veelheid van vele slechte mensen: Amraphel en zijn bondgenoten begonnen een oorlog in de wereld met als doel Lot te vangen en Abraham te provoceren, maar de enkelingen die bij Abraham waren, slaagden erin en al die legers teniet te doen.

Vers 18
De Heer kent de dagen van de onschuldigen en hun erfenis zal voor altijd zijn.

De Heer kent de dagen van de onschuldigen: Hij erkent de daden van hun dagen, en hun erfenis en de ontvangst van hun beloning van Hem zal voor altijd zijn.

Vers 20
Want de goddelozen zullen vergaan, en de vijanden van de Heer zijn als verdwijnend licht op de vlakten; zij worden geconsumeerd in rook, ja zij worden geconsumeerd.

als verdwijnend licht op de vlakten: Hebreeuws כרים כיקר, zoals het licht van de ochtendwolk, die bij dageraad verschijnt en glinstert op de brede vlaktes, die niet blijven duren. כרים betekent een vlakte, zoals (in Jesaja 30:23): "een brede vlakte (כר נרחב)." כיקר is een uitdrukking van "verdwijnend licht (אור יקרות)" (zoals in Zacharias 14:6). Anderen interpreteren כיקר כרים: zoals de glorie van lammeren die worden vetgemest voor de slacht.

Vers 21
Een goddeloze leent en betaalt niet, maar de Rechtvaardige is genadig en geeft.

Een goddeloze leent en betaalt niet, maar de Rechtvaardige is genadig en geeft.: De Heilige, gezegend zij Hij, Die de Rechtvaardige van de wereld is, is genadig met de Zijne en geeft het aan degene die geleend heeft wat hij [de lener] van hem heeft gestolen.

Vers 22
Want zij die door Hem gezegend zijn, zullen het land beërven, en zij die door Hem vervloekt zullen worden afgesneden.

Want zij die door Hem gezegend zijn: Door de Rechtvaardige van de wereld, zal het land beërven.

Vers 23
Van de Heere worden de stappen van een machtige man vastgesteld, want Hij verheugt zich op zijn manier.

de stappen van een machtige man: Hij die machtig is in de vrees voor de Heilige, gezegend zij Hij; les pas du fort in het Frans, de stappen van de sterke.

worden vastgesteld: Fureut afettetes in het Frans, zijn voorbereid op de realiteit.

Vers 24
Als hij valt, zal hij niet worden neergeworpen, want de Heer steunt zijn hand.

Als hij valt: Hebreeuws יפל, aluverjera in het Oud-Frans, hapert, een uitdrukking van (Genesis 24:64): "en zij viel van de kameel."

Als: Hebreeuws כי, zoals אם.

zal hij niet worden neergeworpen: Hij zal niet worden weggegooid om verlaten te worden.

Vers 25
Ik was jong, ik werd ook ouder en ik heb geen rechtschapen man verlaten die zijn zaad brood zocht.

Ik was jong: Dit vers werd gereciteerd door de Prins van de Wereld (de belangrijkste engel), want als het David was, was hij niet zo oud.

Vers 26
De hele dag lang is hij genadig en leent, en zijn zaad is toe aan een zegen.

De hele dag lang: de rechtvaardige is genadig voor de armen en leent aan hen.

en zijn zaad: Dit zaad dat hij zaait met zijn naastenliefde zal uiteindelijk gezegend worden.

Vers 30
De mond van de rechtvaardige spreekt wijsheid uit en zijn tong spreekt oordeel.

De mond van de rechtvaardige spreekt: bij eerste woorden van wijsheid in zijn hart om de wet te zien die de Tora voor elk ding besliste, en daarna spreekt zijn tong oordeel.

Vers 31
De wet van zijn G'd is in zijn hart; zijn voeten wankelen niet.

zijn voeten wankelen niet: Zijn stappen slippen niet.

Vers 35
Ik zag een slechte man, krachtig, goed geworteld als een inboorling die fris is.

goed geworteld: Hebreeuws ומתערה, geworteld, als (in Jesaja 19:7): "de goed gewortelde planten (ערות) door de stroom." In de taal van de Misjna zijn er veel [voorbeelden]: b.v. (Oktzin 3:8): "Een boom die werd afgehakt maar toch door zijn schors wordt beworteld."

als een inboorling die fris is: Als een van de inboorlingen van het land die goed geworteld is en rijk is aan bezit. En zo legde Menachem (p. 20) het uit: כאזרח רענן vochtig en groeiend als een goed gewortelde boom, en de inheemse (אזרח) van de inboorlingen (מאזרחי) van mensen zijn mensen van wortels.

Vers 37
Let op de onschuldigen en zie de oprechten, want er is een toekomst voor de man van vrede.

Let op de onschuldigen: Onderzoek de manieren van onschuldigen om van hun daden te leren.

want er is een toekomst voor de man van vrede: Als hij geen begin heeft, heeft hij een toekomst, maar de overtreders, de zondaars en de goddelozen hun toekomst is afgesneden en ze zijn samen vernietigd.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.