Tehilliem: Psalm 21 - een Joodse uitleg

Iemand die materiële welvaart geniet en die alles heeft wat hij wenst dient Hashem te danken en Hem te erkennen als de schenker van zijn rijkdom en in Hem vertrouwen. Alles komt door de genegenheid van de Eeuwige. In de Tora kan het ware geluk gevonden worden. Dit is waarom G'd het Joodse volk de Tora heeft geschonken. Andere volkeren kunnen eveneens gelukkig worden door de Noachidische geboden na te leven. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 21
• Hebreeuwse tekst Psalm 21 - תהילים כא
• Luister naar Psalm 21
• Toelichting op Psalm 21 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 21
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 21

Eeuwige, Uw kracht verblijdt de koning, luid juicht hij om Uw overwinning. U gaf hem wat zijn hart verlangde, het verzoek van zijn lippen wees U niet af. U nadert hem met rijke zegen en plaatst op zijn hoofd een gouden kroon. Leven heeft gevraagd, U hebt het hem gegeven, lengte van dagen, voor eeuwig en altijd. Groot is zijn roem door uw overwinning, U tooit hem met glans en met glorie, U schenkt hem voor altijd Uw zegen, U verblijdt hem met het licht van Uw gelaat.
…..
…..
De Eeuwige zal hen in zijn woede verslinden, vuur zal hen verteren. Hun kinderen zult U op aarde verdelgen, hun nageslacht uitroeien onder de mensen. Al spannen zij tegen U samen, al zinnen zij op kwaad, ze bereiken niets, want U zult hen op de vlucht jagen, U schiet Uw pijlen recht op hen af. Verhef U, Eeuwige, in Uw kracht, wij zullen Uw macht in liederen bezingen.

Hebreeuwse tekst Psalm 21 - תהילים כא

א לַמְנַצֵּחַ מִזְמוֹר לְדָוִד. ב יְהוָה בְּעָזְּךָ יִשְׂמַח-מֶלֶךְ וּבִישׁוּעָתְךָ מַה-יגיל (יָּגֶל) מְאֹד. ג תַּאֲוַת לִבּוֹ נָתַתָּה לּוֹ וַאֲרֶשֶׁת שְׂפָתָיו בַּל-מָנַעְתָּ סֶּלָה. ד כִּי-תְקַדְּמֶנּוּ בִּרְכוֹת טוֹב תָּשִׁית לְרֹאשׁוֹ עֲטֶרֶת פָּז. ה חַיִּים שָׁאַל מִמְּךָ נָתַתָּה לּוֹ אֹרֶךְ יָמִים עוֹלָם וָעֶד. ו גָּדוֹל כְּבוֹדוֹ בִּישׁוּעָתֶךָ הוֹד וְהָדָר תְּשַׁוֶּה עָלָיו. ז כִּי-תְשִׁיתֵהוּ בְרָכוֹת לָעַד תְּחַדֵּהוּ בְשִׂמְחָה אֶת-פָּנֶיךָ. ח כִּי-הַמֶּלֶךְ בֹּטֵחַ בַּיהוָה וּבְחֶסֶד עֶלְיוֹן בַּל-יִמּוֹט. ט תִּמְצָא יָדְךָ לְכָל-אֹיְבֶיךָ יְמִינְךָ תִּמְצָא שֹׂנְאֶיךָ. י תְּשִׁיתֵמוֹ כְּתַנּוּר אֵשׁ לְעֵת פָּנֶיךָיְהוָה בְּאַפּוֹ יְבַלְּעֵם וְתֹאכְלֵם אֵשׁ. יא פִּרְיָמוֹ מֵאֶרֶץ תְּאַבֵּד וְזַרְעָם מִבְּנֵי אָדָם. יב כִּי-נָטוּ עָלֶיךָ רָעָה חָשְׁבוּ מְזִמָּה בַּל-יוּכָלוּ. יג כִּי תְּשִׁיתֵמוֹ שֶׁכֶם בְּמֵיתָרֶיךָ תְּכוֹנֵן עַל-פְּנֵיהֶם. יד רוּמָה יְהוָה בְעֻזֶּךָ נָשִׁירָה וּנְזַמְּרָה גְּבוּרָתֶךָ.

Luister naar Psalm 21

Luister naar Psalm 21 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 21 van Rabbi Yitzchok Rubin

Alleen in Tora kan waar geluk gevonden worden
We leven in een tijd van enorme rijkdom. Maar deze rijkdom bezorgt ons ook veel stress. We zijn gefocust op ons geld en zijn bang in financiële problemen te komen. Het Jodendom kan daarbij hoop bieden. We leren dat waar geluk alleen in de Tora gevonden kan worden. De constante roep van Hashem om de Tora te bestuderen leert ons enorme wijsheid. Het hart dat stopt met zoeken verandert in een steen; het hart dat G'ds wijsheid zoekt bloeit op.

Alle kracht komt van HaShem
Koning David schreef deze psalm toen hij koning werd. Het gaat over alle toekomstige verlossingen. Alle kracht komt van HaShem. Alleen via Hem kunnen we uitbundige vreugde ervaren. Vreugde via het bewustzijn van G'd kent geen grenzen, omdat het van een plaats komt dat niet gebonden is aan de aarde. David is net gezalfd en vertelt alle toekomstige generaties dat echte vreugde alleen van HaShem kan komen. Iemand die dit realiseert wil alleen maar dichter naar G'd toegroeien. Zijn woorden leiden hem in deze heilige richting. Het verlangen verandert wanneer men de wereldse fantasie loslaat en men zich inlaat met de Tora idealen.

Gevangen in materiële rijkdom; niet degenen die Tora bestuderen
Terwijl er vele mensen gevangen zitten in de materiële rijkdom van de seculiere wereld, vindt de religieuze Jood zijn ware geluk in de Tora. Hashem zegent ons met het pure goud van Zijn zekerheid. Het heeft geen zin steeds weer te wachten op de thrill van de materiële rijkdom. We willen verder zoek naar het ware geluk dat HaShem ons schenkt. HaShem biedt het ons gratis aan, alleen zullen wij het moeten erkennen. De materiële rijkdom biedt slechts donkere cirkels om ons heen. Alleen Gods rijkdom biedt ons het ware licht. We kunnen het vinden door de Tora te bestuderen en deze na te leven. Een andere weg naar de eeuwigheid bestaat niet.

Steeds dichter naar HaShem groeien
De mens kan geen grotere glorie ontvangen dan dagelijks HaShems wetten na te leven. We dienen ons lichaam te voeden met de mitswot om dichter bij G'ds licht te komen. We hebben het in ons om alle zegens van G'd voor eeuwig te ontvangen. HaShem wil niets liever dan dat we gelukkig zijn. Dat is de reden waarom Hij ons geschapen heeft. G'd is geen boeman die uit is op onze vernietiging. G'd wil slechts geluk voor ons. Als we de Joodse wetten naleven zal G'd ons al zal liefde schenken en groeien we steeds dichter naar Hem toe. Dat is het doel van het leven; naar G'd toe groeien zodat de aarde een woonplaats wordt voor G'd.

Commentaar van Rashi op Psalm 21

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
O Heer, moge de koning zich verheugen met Uw kracht, en hoe verheugt hij zich met Uw redding!

moge de koning zich verheugen met Uw kracht: Onze Rabbijnen (Mid. Psalm 21:1) interpreteerden het als verwijzend naar de Koning Messias, maar de zaak kan correct verder worden geïnterpreteerd als verwijzend naar David zelf, om de sektariërs te weerleggen, die daarop uitlegden, dat nadat hij nam Batsheva, hij deze psalm zei.

Vers 3
U gaf hem het verlangen van zijn hart en de spraak van zijn lippen die U nooit hebt onthouden.

en de spraak van: Hebreeuws וארשת, een uitdrukking van spraak, die geen soortgelijk woord heeft. Menachem (p. 167) bracht echter een soortgelijk [woord] mee (Ezra 3:7): "door de autorisatie (ברשיון) van Cyrus, koning van Perzië."

Vers 4
Want U bent hem voorgegaan met de zegeningen van de goede man; U hebt een gouden kroon op zijn hoofd geplaatst.

Want U bent hem voorgegaan met de zegeningen van de goede man: Voordat ik U vroeg, ging U me voor met Uw zegen door de profeet Nathan (in II Samuël 7:12f): "dan zal ik je zaad opwekken ... en ik zal voor altijd de troon van zijn koninkrijk vestigen."

U hebt een gouden kroon op zijn hoofd geplaatst: (Zoals in II Samuël 12:30): "En hij nam de kroon van Malkam ... en deze werd op Davids hoofd gezet."

Vers 5
Hij vroeg U om het leven; U gaf het hem, dagenlang voor altijd en altijd.

Hij vroeg U om het leven: Terwijl ik voor Saul buiten het Heilige Land vluchtte, zou ik bidden: "Mag ik voor de Heer wandelen in de landen der levenden" (onder 116:9).

U gaf het hem: Want U hebt mij hersteld in het land Israël.

dagenlang: naar zijn koninkrijk, want U zei: "en Ik zal voor altijd de troon van uw (sic) koninkrijk vestigen" (II Samuël 7:13).

Vers 6
Zijn glorie is groot in Uw redding; majesteit en schoonheid plaatst U op hem.

plaatst U: Hebreeuws תשוה Menachem (p. 171) geïnterpreteerd: תשוה, תשים en תשית hebben dezelfde betekenis.

Vers 7
Want U maakt hem voor altijd zegeningen; U zult hem blij maken met vreugde voor U.

U zult hem blij maken: Hebreeuws תחדהו, een uitdrukking van חדוה, vreugde.

voor U: in paradijs. Onze rabbijnen, die het interpreteerden als verwijzend naar de Koning Messias, brachten bewijs over die kwestie (uit Daniël 7:13): "en kwamen tot de Oude van dagen en brachten hem voor Hem." De Schrift verklaart ook (in Jeremia 30:21): "en Ik zal hem nabij brengen, en hij zal Mij naderen."

Vers 8
Want de koning vertrouwt op de Heer en op de liefderijke goedheid van de Allerhoogste, dat hij niet wankelt.

dat hij niet wankelt: En hij vertrouwt op de liefderijke goedheid van de Allerhoogste dat hij niet mag wankelen.

Vers 9
Uw hand zal volstaan voor al Uw vijanden; Uw rechterhand zal volstaan voor degenen die U haten.

Uw hand zal volstaan voor al Uw vijanden: Al het slaan van Uw hand dat U moet brengen, brengt op Uw vijanden.

Vers 10
U zult ze als een vurige oven plaatsen op het moment van Uw woede; moge de Heer hen vernietigen met Zijn toorn en moge vuur ze verteren.

op het moment van Uw woede: Hebreeuws פניך, ten tijde van Uw woede.

vernietigen met Zijn toorn: Dit is een gebed.

Vers 11
Gij zult hun vrucht van de aarde vernietigen en hun zaad van de mensenkinderen.

Gij zult hun vrucht van de aarde vernietigen: Hij bidt tot de Heilige, gezegend zij Hij, dat Hij de afstammelingen van de slechte Ezau vernietigt.

Vers 12
Want zij hebben kwaad tegen U gericht; ze hebben een complot bedacht dat ze niet kunnen [uitvoeren].

Want zij hebben kwaad tegen U gericht: [Dit werd gezegd] over de slechte Titus, die zei dat hij Hem had gedood.

dat ze niet kunnen: uitvoeren

Vers 13
Want U zult ze als een deel plaatsen; met Uw boogsnaren zult U [Uw pijlen] naar hun gezichten richten.

Want U zult ze als een deel plaatsen: Want U zult ze als een deel plaatsen, zodat Israël hun geld zal verdelen, zoals wordt gezegd (in Jesaja 23:18): "En haar handel en haar huur zullen zijn ..."

met Uw boogsnaren zult U [Uw pijlen] naar hun gezichten richten: Met de snaren van Uw bogen, zult U Uw pijlen op hun gezichten richten.

Vers 14
Verhef U, o Heer, met Uw kracht; laten we zingen en zingen van Uw macht.

Verhef U, o Heer, met Uw kracht: over degenen die opstaan [tegen U], en laten wij zingen en zingen.

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Het streven naar materiële welvaart is op zich niet verkeerd. Belangrijk is wat je met het geld doet. In het Jodendom is het belangrijk om geld te geven aan goede doelen. Het gaat om minimaal 10% van het inkomen (het tiende). Wie dus veel verdient kan ook veel geld geven aan goede doelen. Het doneren is zeker geen weggegooid geld. Het is zelfs een investering: je helpt mensen en creëert zo eenheid in de wereld. Zo wordt de fysieke wereld een woonplaats voor HaShem. Het leven behoort een altruïstische aangelegenheid te zijn, zo kunnen we naar HaShem toegroeien. Door geld te doneren verheffen we het materiële tot het spirituele. We moeten Psalm 21 dus niet verkeerd interpreteren als zou geld een vloek zijn, en we ons daar verre van zouden moeten houden. Wel is het zo dat we niet alleen op materiële rijkdom moeten vertrouwen. Materiële rijkdom is eindig. Wanneer we echter G'ds rijkdom ervaren kunnen we oneindig rijk worden. G'ds zegen betekent een duizendvoudige verrijking van hart en geest. Alleen door naleving van de Tora kunnen we deze rijkdom ervaren. Dat is de reden waarom G'd de Tora heeft geschonken. Hij wil dat de mens zielsgelukkig wordt.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.