Joods gebed: het gebed in het Jodendom

Het gebed neemt anno 2023 een zeer belangrijke plaats in binnen het Jodendom. Orthodoxe Joden bidden drie keer op een dag: 's ochtends, 's middags en 's avonds. Het gebed heeft de plaats ingenomen van de Tempeldienst en het brengen van offers. De Tempel is in het jaar 70 verwoest en dus is het niet meer mogelijk om offers te brengen. De tijden van de gebeden komen overeen met de offertijden. Joods gebed is de manier van G'd om het Joodse volk te vertellen: "spreek tot Mij en ik zal luisteren." Drie keer per dag bidden Joden tot G'd, danken ze Hem, prijzen ze Hem en smeken Hem om persoonlijke verzoeken. Vaak wordt het in de synagoge gehouden, maar ook in privéhuizen, op luchthavens of in kantoren. Gebed is een tijd om een stap terug te doen en na te denken.

• Wat is het Joods gebed?
• Hoe vaak wordt gebeden?
• Formuliergebeden; geen persoonlijke gebeden
• Het Shema
• De Amida (Shemone-esre)
• Siddoer
• Machzor
• Kenmerken van gebed in synagoge
• Chassidiem
• Andere gebeden
• Voetnoot

Wat is het Joods gebed?

Op het meest basale niveau drukt het gebed het geloof van Joden in G'd uit. Joden realiseren zich dat zij afhankelijk zijn van G'ds weldadigheid. Hij controleert alles en heeft het vermogen de Joden te bevrijden van hun ontberingen. Daarom vragen Joden G'd om hulp via het gebed. De Tora verwijst naar het gebed als 'de dienst aan het hart', een handeling die doordrenkt is met liefde en eerbied. Volgens de Chabad filosofie is gebed eigenlijk ons primaire middel om ons bewustzijn te verbinden met het goddelijke, een eiland in de tijd dat onze zielen worden losgelaten vrij om naar hemelse hoogten te stijgen. Een dergelijk gebed laat een onuitwisbare verfijningseffect op de hele dag.

Hoe vaak wordt gebeden?

Joden bidden drie keer per dag op vaste tijden: 's ochtend (ingesteld door aartsvader Abraham - het Shachariet gebed), 's middags (ingesteld door aartsvader Izaäk - het Mincha gebed) en 's avonds (ingesteld door aartsvader Jacob - het Ma'ariev gebed). De drie gebeden zijn gecentreerd rond het Amida gebed, een reeks van negentien zegeningen. Bij de ochtend- en avondgebeden wordt ook nog het Shema opgezegd. Geselecteerde Psalmen, zegeningen en gebeden maken het plaatje compleet.

De rabbijnen bepaalden de dagelijkse gebeden om overeen te komen met de twee dagelijkse Tempeloffers, één 's morgens en één 's middags, en het verbranden van de ledematen van het middagoffer, dat de hele nacht zou doorgaan. Dit verklaart waarom Joden op dagen als Shabbat, toen er extra offers werden gebracht, een extra (Musaf) gebed hadden.

Formuliergebeden; geen persoonlijke gebeden

In tegenstelling tot het christendom, staan alle gebeden bij de Joden vast in formuliergebeden, alhoewel dit in het begin niet zo was.¹ Dit is van belang omdat bij een eigen gebed, de gedachten kunnen afdwalen. Tevens zijn het geen persoonlijke gebeden. Het gaat om gebeden voor alle Joden; de Joodse gemeenschap staat centraal. De teksten staan in het meervoud. Daarom bidden Joden ook meestal samen in de synagoge. In feite wordt een synagoge beschouwd als een miniatuur replica van de Heilige Tempel in Jeruzalem, waar G'ds aanwezigheid wijd verspreid was. Deelnemen met anderen geeft bovendien elk individu de kracht van de gemeenschap en hun collectieve daden en verdiensten.

Het Shema

In veel gebeden komt het 'shema' voor, de Joodse geloofsbelijdenis die staat in Deuteronomium 6:4 met de daarop volgende gedeelten Deuteronomium 6:5-9, 11:13-21 en Numeri 15:37-41.

Daarnaast treft men veel Psalmen aan bij de gebeden.

De Amida (Shemone-esre)

Een heel belangrijk gebed is de Amida (Shemone-esre, de 18 lofprijzingen). Het amida dient staande opgezegd te worden, terwijl men het gezicht in de richting van Jeruzalem (naar heet oosten) wendt. Wanneer men in Jeruzalem is, wendt men het gezicht naar de Tempelberg. Sommige Joden hebben speciale borden met het woord mizrach (oosten) aan de muur hangen om de richting aan te wijzen. Dit gebed wordt driemaal per dag uitgesproken. Op Sjabbat en sommige feestdagen, samen met een aantal aanvullingen, zelfs vier of vijf maal.

Het gebed bestaat uit 18 lofprijzingen waarin G'd wordt geprezen voor Zijn almacht, heiligheid en trouw jegens het volk Israël en voor Zijn grote daden en wonderen, voor Israël verricht. Er staan ook voorbeden en alledaagse noden in. Ook wordt gesmeekt om het herstel voor het koningschap van David en de wederopbouw van de Tempel en haar eredienst.

Siddoer

De gebeden staan afgedrukt in een gebedenboek, de siddoer. Hierin treft men alle gewone gebeden aan, die door de week of op Sjabbat en feestdagen worden gezegd.

Machzor

Voor de feestdagen bezit men ook vaak aparte gebedenboeken. Zo'n boek wordt een Machzor (cyclus) genoemd). De gebeden zijn in het Hebreeuws geschreven, sommigen in het Aramees.

Kenmerken van gebed in synagoge

• Iedereen bidt hardop, vaak begeleid door een chazzan (voorzanger).
• De gebeden worden gezongen. De chazzan geeft de toon aan.
• Er wordt heen en weer bewogen tijdens de gebeden.

Chassidiem

Bij de chassidiem wordt het gebed gezien als de belangrijkste religieuze praktijk: een mystieke ontmoeting met God zelf. De intentie van het gebed is het belangrijkste.

Andere gebeden

Er zijn nog vele andere gebeden:

• Kaddiesj-gebed - het Joodse gebed voor overledenen
• gebeden voor het koninklijk huis, de staat Israël,
• gebeden voor welzijn soldaten en gevallenen Israël en WO II
• gebeden voor na de maaltijd
• reisgebeden
• etc.

Voetnoot

¹ Tot de tijd van Ezra, zou elke persoon bidden volgens zijn bekwaamheid en welsprekendheid. Iemand die zo geneigd was, zou vele lange gebeden en verzoeken aanbieden en iemand die minder gearticuleerd was, zou minder bidden. Sommigen zouden eenmaal per dag bidden; anderen, meerdere keren. Ezra, samen met de Mannen van de Grote Vergadering, stelde de gebedsroutine in die al door een select aantal mensen was beoefend en geformaliseerd.