Tehilliem: Psalm 5 - een Joodse uitleg

Psalm 5 is één van de gebeden die in de Psalmen is terug te vinden. Wat Joden al duizenden jaren weten is nu ook wetenschappelijk aangetoond: bidden helpt. Of je door bidden langer leeft zoals wetenschappers denken, is moeilijk vast te stellen. Dat lot ligt in de handen van HaShem. Wat wel zeker is, is dat we de tijd die we hier op aarde rondbrengen positief moeten gebruiken om dichter bij HaShem te komen door de strijd aan te binden met de kwade neigingen. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 5
• De Hebreeuwse tekst van Psalm 5 - תהילים ה
• Luister naar Psalm 5
• Toelichting op Psalm 5 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 5
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 5

Een psalm van David. Hoor mijn woorden, Eeuwige, sla acht op mijn klagen. Luister naar mijn hulpgeroep, mijn koning en mijn G'd, tot U richt ik mijn bede. In de morgen wend ik mij tot U en wacht. U bent een G'd die zich niet verheugt in het kwaad, bij U is de misdaad niet welkom. Gewetenlozen houden geen stand onder de blik van Uw ogen.
.....
.....
Laat hen boeten, G'd, laat hen in hun eigen valkuil lopen. Verstoot hen om hun grote wandaden, want ze zijn opstandig tegen U. Er is vreugde bij allen die schuilen bij U, Eeuwige jubel omdat U hen beschermt, wie Uw naam beminnen juichen U toe! U zegent de rechtvaardigen, Eeuwige, als een schild beschut hen Uw genade.

De Hebreeuwse tekst van Psalm 5 - תהילים ה

א לַמְנַצֵּחַ אֶל-הַנְּחִילוֹת מִזְמוֹר לְדָוִד. ב אֲמָרַי הַאֲזִינָה יְהוָה בִּינָה הֲגִיגִי. ג הַקְשִׁיבָה לְקוֹל שַׁוְעִי מַלְכִּי וֵאלֹהָי כִּי-אֵלֶיךָ אֶתְפַּלָּל. ד יְהוָה בֹּקֶר תִּשְׁמַע קוֹלִי בֹּקֶר אֶעֱרָךְ-לְךָ וַאֲצַפֶּה. ה כִּי לֹא אֵל חָפֵץ רֶשַׁע אָתָּה לֹא יְגֻרְךָ רָע. ו לֹא-יִתְיַצְּבוּ הוֹלְלִים לְנֶגֶד עֵינֶיךָ שָׂנֵאתָ כָּל-פֹּעֲלֵי אָוֶן. ז תְּאַבֵּד דֹּבְרֵי כָזָב אִישׁ-דָּמִים וּמִרְמָה יְתָעֵב יְהוָה. ח וַאֲנִי בְּרֹב חַסְדְּךָ אָבוֹא בֵיתֶךָ אֶשְׁתַּחֲוֶה אֶל-הֵיכַל-קָדְשְׁךָ בְּיִרְאָתֶךָ. ט יְהוָה נְחֵנִי בְצִדְקָתֶךָ לְמַעַן שׁוֹרְרָי הושר (הַיְשַׁר) לְפָנַי דַּרְכֶּךָ. י כִּי אֵין בְּפִיהוּ נְכוֹנָה קִרְבָּם הַוּוֹת קֶבֶר-פָּתוּחַ גְּרֹנָם לְשׁוֹנָם יַחֲלִיקוּן. יא הַאֲשִׁימֵם אֱלֹהִים יִפְּלוּ מִמֹּעֲצוֹתֵיהֶםבְּרֹב פִּשְׁעֵיהֶם הַדִּיחֵמוֹ כִּי-מָרוּ בָךְ. יב וְיִשְׂמְחוּ כָל-חוֹסֵי בָךְ לְעוֹלָם יְרַנֵּנוּ וְתָסֵךְ עָלֵימוֹוְיַעְלְצוּ בְךָ אֹהֲבֵי שְׁמֶךָ. יג כִּי-אַתָּה תְּבָרֵךְ צַדִּיק יְהוָה כַּצִּנָּה רָצוֹן תַּעְטְרֶנּוּ.

Luister naar Psalm 5

Luister naar Psalm 5 in het Hebreeuws

Toelichting op Psalm 5 van Rabbi Yitzchok Rubin

Wetenschappelijke bewijs: bidden helpt!
In twee verschillende studies is aangetoond dat bidden helpt. Voor een Jood klinkt dit dwaas. Na eeuwen langen Psalmen te hebben opgezegd zijn Joden al lang overtuigd van de positieve effecten van bidden. Wat opviel in de studies is dat de effecten zichtbaar zijn wanneer de gebeden met anderen gereciteerd worden (dat is goed voor iemands gezondheid) en dat begrepen moet worden wat gereciteerd wordt (dat is goed voor iemands positieve emoties).

Psalm 5 op twee niveaus
Veel mensen begrijpen bepaalde teksten van de Psalmen niet. Eén zo'n tekst is Psalm 5. Er wordt op twee niveaus gesproken. David beschrijft iemand die loyaal is aan de Tora en uitroept: "Wanneer ik kan spreken, HaShem, luister, en zelfs als ik mijn bezorgdheden niet kan uitdrukken in woorden begrijp ze." Hij gaat dan verder door te spreken over hen die onoprecht zijn in hun verbondenheid met de Tora en met hun gebeden, zodat HaShem hen wegjaagt. HaShem verafschuwt bloeddorstige en bedrieglijke mensen. Koning David vraagt HaShem hem te leiden op het pad van Zijn rechtvaardigheid en het pad voor hem te effenen, omdat zijn vijanden naar elke stap van hem kijken. Hoe kan een gewone Jood zich met David identificeren?

Vind uzelf in elke Psalm
Rabbijn Nachman van Breslov zegt dat de essentie van het reciteren van de Psalmen is om uzelf te vinden in elke Psalm. Want de Psalmen zijn gemaakt voor de hele Gemeenschap van Israël en elk individu in het bijzonder. Al de kwade neigingen waarmee iedere persoon geconfronteerd wordt, worden uitgelegd in de Psalmen. David bad tot HaShem om gered te worden van de kwade neigingen. Hoewel u misschien niet achtervolgd wordt door mensen die u willen doden zoals bij David het geval was, heeft u wel last van de kwade neigingen in uzelf. U moet HaShem om hulp vragen. HaShem beschermt met een schild tegen de kwade neigingen. Er is geen reden tot wanhoop omdat David ons hoop heeft gegeven. We moeten onze harten toespreken met de unieke woorden van David.

Dichter bij HaShem komen door gebed
Of je door bidden langer leeft zoals wetenschappers denken, is moeilijk vast te stellen. Dat lot ligt in de handen van HaShem. Wat wel zeker is, is dat we de tijd die we hier op aarde rondbrengen positief moeten gebruiken om dichter bij HaShem te komen door de strijd aan te binden met de kwade neigingen. Het zoeken naar HaShem zal hopelijk leiden tot bescherming van HaShem. Met de woorden van Deuteronomium 4:29 "En dan zult gij daar den Here, uw G'd, zoeken en Hem vinden, wanneer gij naar Hem vraagt met uw ganse hart en met uw ganse ziel."

Commentaar van Rashi op Psalm 5

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Aan de dirigent, op Nehiloth, een lied van David.

op nehiloth: Menachem interpreteerde ze allemaal: nehiloth, alamoth, gittith, jeduthun, dat ze allemaal namen van muziekinstrumenten zijn, en de melodie van de psalm was volgens de melodie geschikt voor dat instrument. Echter, [in de] Midrash Aggadah (Psalm 5:1,2,4) verklaren sommigen "nehiloth" als een uiting van erfgoed, maar dat is niet de betekenis van het woord; bovendien behandelt de inhoud van de psalm niet het erfgoed. Het is echter mogelijk om נחלות te interpreteren als troepen, zoals "een zwerm (נחיל) van bijen" (Bava Kamma 114a, 81b) en dergelijke (II Sam. 22:5), "Troepen (נחלי) van schurken zouden mij vrezen ", wat Jonathan teruggeeft: Troepen (סיען) van zondaars. [Dit is] een gebed over de troepen van de vijanden die over Israël komen, en de Psalmist reciteerde deze psalm namens heel Israël.

Vers 2
Luister naar mijn woorden, o Heer; overweeg mijn meditatie.

Luister naar mijn woorden, o Heer: wanneer ik de kracht heb om voor U te vragen en, wanneer ik niet de kracht heb om voor U te bidden en de zorgen beperkt zijn tot mijn hart ...

overweeg mijn meditatie: Hebreeuws בינה. Overweeg de meditatie van mijn hart. Zo wordt het uitgelegd in Midrasj [Psalm 5: 6]: in elke [exemplaar van] בינה in de Schrift staat het accent onder de "nun", behalve deze en zijn medemens (in Job 34:16): "En als u wens, begrijp (בִּנָה), luister hier naar, "wat geen zelfstandig naamwoord is maar een uitdrukking van" begrijpen", zoals (Spreuken 23:1):" je moet goed begrijpen (בין תבין) wie voor je staat. "Daarom ligt het accent onder de "beth".

Vers 4
O Heer, in de ochtend zult U naar mijn stem horen; 's morgens zal ik u [mijn gebed] regelen, en ik zal vooruitzien.

's morgens zult U naar mijn stem luisteren: ' s Morgens roep ik U over hen, omdat het een tijd van oordeel is voor de goddelozen, zoals staat (onder 101:8): "morgenochtend zal ik vernietig alle goddelozen van het land "; (Jesaja: 33:2), "Wees elke ochtend hun arm"; (ibid., 28:19), "want elke ochtend zal het voorbijgaan."

's morgens zal ik U regelen: mijn gebed hierover. [Het woord]: אערך is een uitdrukking van regeling (מערכה). Menachem (p.138) classificeert het op deze manier.

en ik zal vooruitzien: dat u gerechtigheid op hen uitvoert.

Vers 5
Want u bent geen G'd die goddeloosheid verlangt; het kwaad blijft niet bij jou.

Want U bent geen G'd die goddeloosheid verlangt: daarom regel ik mijn gebed aan U in de ochtend (verschijnt alleen in bepaalde edities) en het past U om goddeloosheid van de wereld te vernietigen.

het kwaad blijft niet bij U: Hebreeuws יגרך, het zal niet naast je blijven.

Vers 6
Verwarde mensen zullen niet voor Uw ogen staan; U haat alle werkers van ongerechtigheid.

Verwarde mensen: wie maakt zichzelf man, en in de taal van de Mishnah, מערבבין, in de war.

Vers 7
U vernietigt sprekers van leugens; de Heer verafschuwt een man van bloed en bedrog.

een man van bloed en bedrog: dit [verwijst naar] Esau en zijn nakomelingen.

Vers 8
Maar ik zal met Uw grote liefderijke goedheid Uw huis binnengaan; Ik zal mij voor Uw Heilige Tempel werpen in de vrees voor U.

Ik ... zal Uw Huis binnengaan: om U te danken voor Uw grote liefderijke goedheid die U ons wonderbaarlijk hebt geschonken, om ons wraak op hen te geven.

Vers 9
O Heer, leid mij in Uw gerechtigheid; vanwege degenen die op mij wachten, maak Uw weg recht voor mij.

degenen die op me wachten: Hebreeuws שוררי, zij die voor mij zorgen, die uitkijken naar mijn verraad aan U, zodat U mij zou verlaten. [Het woord] שוררי is als (Numeri 24:17): "Ik aanschouw het (אשורינו), maar het is niet nabij."

Vers 10
Want er is geen oprechtheid in zijn mond; er is boosaardigheid in hun hart; hun keel is een open graf; ze maken hun tong glad.

Want er is geen oprechtheid in zijn mond: ze verschijnen als vrienden, maar ze zijn vijanden.

er is boosaardigheid in hun hart: hun gedachten zijn bedrieglijk.

hun keel is een open graf: het zwoegen van anderen, als een graf dat het lichaam opslokt.

ze maken hun tong glad: met woorden van vleierij.

Vers 11
Veroordeelt hen, o G'd; laat hen vallen door hun eigen raadgevingen; werp hen neer in de veelheid van hun overtredingen, want zij zijn tegen U in opstand gekomen.

door hun eigen raadgevingen: die zij formuleren tegen Israël. Dan zullen allen die in U schuilen, zich verheugen.

Vers 12
En laat allen die op U schuilen, zich verheugen; mochten zij ooit juichen van vreugde, en U zult hen beschutten en laat iedereen die van Uw naam houdt jubelen in U.

en U zult hen beschutten: u zult hen beschermen en onderdak bieden.

jubel in U: wanneer zij zien dat U de rechtvaardige, Jakob, en zijn nageslacht zegenen.

Vers 13
Want U, o Heer, zult de rechtvaardige zegenen; Je zult hem met wil omsluiten als een schild.

als een schild: dat een man van drie kanten omvat.

wil: satisfaction, apayement in Old French; verzoening, vriendelijkheid, gemoedsrust.

Je zult hem omsluiten: תעטרנו, Je zult hem omsluiten (in Sam. 23:26): "maar Saul en zijn mannen omringden David met zijn mannen" (עוטרים).

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.