Tehilliem: Psalm 1 - een Joodse uitleg

In Psalm 1 wordt beschreven hoe belangrijk het is om de weg der rechtvaardigen te nemen. We moeten weg blijven van de weg der goddelozen omdat dit een negatieve invloed heeft op een gezond spiritueel leven. De eerste stap naar heiligheid is bewust te worden van de negatieve krachten - kwaad, zonde en cynisme - die ons wegtrekken van onze Bron. We moeten ons los maken van deze negatieve krachten. Op welke manier lichtten de Rabbi Yitzchok Rubin, een hedendaagse Chassidische rabbijn, en Rashi, de middeleeuwse Joodse Bijbelcommentator (1040-1105), Psalm 1 toe? Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 1
• Hebreeuwse tekst van Psalm 1 - תהילים א
• Luister naar Psalm 1
• Toelichting op Psalm 1 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 1
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 1

Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen, die de weg van zondaars niet betreedt, bij spotters niet aan tafel zit, maar vreugde vindt in de wet van de Eeuwige en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei. Zo niet de wettelozen! Zijn zijn als kaf dat verwaait in de wind. Wettelozen houden niet stand waar recht heerst, zondaars niet in de kring van de rechtvaardigen. De Eeuwige beschermt de weg van de rechtvaardigen, de weg van de wettelozen loopt dood.

Hebreeuwse tekst van Psalm 1 - תהילים א

א אַשְׁרֵי הָאִישׁ אֲשֶׁר לֹא הָלַךְ בַּעֲצַת רְשָׁעִיםוּבְדֶרֶךְ חַטָּאִים לֹא עָמָד וּבְמוֹשַׁב לֵצִים לֹא יָשָׁב. ב כִּי אִם בְּתוֹרַת יְהוָה חֶפְצוֹ וּבְתוֹרָתוֹ יֶהְגֶּה יוֹמָם וָלָיְלָה. ג וְהָיָה כְּעֵץ שָׁתוּל עַל-פַּלְגֵי-מָיִםאֲשֶׁר פִּרְיוֹ יִתֵּן בְּעִתּוֹ וְעָלֵהוּ לֹא-יִבּוֹל וְכֹל אֲשֶׁר-יַעֲשֶׂה יַצְלִיחַ. ד לֹא-כֵן הָרְשָׁעִים כִּי אִם-כַּמֹּץ אֲשֶׁר-תִּדְּפֶנּוּ רוּחַ. ה עַל-כֵּן לֹא-יָקֻמוּ רְשָׁעִים בַּמִּשְׁפָּט וְחַטָּאִים בַּעֲדַת צַדִּיקִים. ו כִּי-יוֹדֵעַ יְהוָה דֶּרֶךְ צַדִּיקִים וְדֶרֶךְ רְשָׁעִים תֹּאבֵד.

Luister naar Psalm 1

Luister naar Psalm 1 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 1 van Rabbi Yitzchok Rubin

Spiritueel gezond leven: wijk van het kwade en doe het goede
Om een spiritueel gezond leven op te bouwen moeten we allereerst verschoond blijven van negatieve invloeden. Het doek waarop we onze levens schilderen kan besmeurd raken door de duisternis die de goddeloze voortbrengt. Het is moeilijk over zo'n vlek heen te schilderen en de pure, heldere kleuren van HaShem zullen dof zijn. Zoals Koning David ons later vertelt "wijk van het kwade en doe het goede" (Psalm 34:15). Het doen van het goede begint met het zich afwenden van het slechte. Rashi vertaalt de openingswoorden ashrei ha'iesh als "de lofspraken van de mens". Het zich afkeren van het slechte maakt een persoon niet alleen gelukkiger, maar iemand die ook prijzenswaardig is.

Minachting
In de ingewikkelde wereld waarin we leven is het al te gemakkelijk in de val te trappen van de minachting. Brutaliteit is een handelswaar dat wordt verkocht aan horde mensen die te bang zijn voor zichzelf na te denken. Zelfs in de huiselijke kring kunnen we minachting, spot en onbeschaamdheid aantreffen.

Voorwaarts
Rabbijn Shimson Rafael Hirsch merkt op dat de wortel van het woord ashrei 'ashur' is dat 'voorwaarts streven' betekent. De goddeloze beweert dat een levensstijl conform de Tora ouderwets is, een stap achteruit. Zij proberen ons te overtuigen dat de Tora idealen diametraal staan tegenover ons geluk, en dat de wetten van de Tora hard en verouderd zijn. Koning David vertelt ons echter de waarheid. De enige manier om vooruit te komen in het leven is naar de waarden van de Tora te leven. De Zohar (kabbalistisch boek) vertelt ons dat een heiden eens vroeg waarom de Joden altijd in moeilijke omstandigheden leven terwijl de ander naties rust hebben? Het antwoordt is dat de Joden het menselijk hart vormen die alle pijn en verdriet voelen. De andere volken zijn gelijk aan de andere delen van het lichaam.

Losmaken van de negatieve krachten
Sfas Emes legt uit dat onze zielen op dezelfde manier de spirituele pijn voelen. Maar omdat we materialistische doeleinden in ons hart toelaten, zijn we ongevoelig geworden voor spirituele zaken en voelen we niet langer pijn. Maar Koning David zegt dat we deze valstrik kunnen vermijden. De eerste stap naar heiligheid is bewust te worden van de negatieve krachten - kwaad, zonde en cynisme - die ons wegtrekken van onze Bron. We moeten ons los maken van deze negatieve krachten.

Commentaar van Rashi op Psalm 1

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 1
Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen, die de weg van zondaars niet betreedt, bij spotters niet aan tafel zit.

Gelukkig de mens: dit boek werd samengesteld uit tien liedjes: 1) met de uitvoering van 2) met melodie 3) met muzikale begeleiding, 4) met lied, 5) met lof, 6) met gebed, 7) met zegen, 8) met dankzegging, 9) met lof en 10) met "lof God". Deze stemmen overeen met de tien mannen die hen samengesteld hebben: 1) Adam, 2) Malchizedek, 3) Abraham, 4) Mozes, 5) David 6) Salomo, 7) Asaf en 8-10) de drie zonen van Korach. Wat Jeduthun betreft, is er een geschil. Sommigen zeggen dat Jeduthun een man was, zoals in Kronieken staat. Anderen betogen dat Jeduthun genoemd in dit boek niets anders betekent dan de verordeningen (דתות) en wetten van de decreten die over hem en over Israël zijn gegaan.

Gelukkig de mens: Hebreeuws אשרי (gelukkig zijn degenen) les felicements (?) in oud Frans. De lofprijzingen van een man, en deze zijn de lofprijzingen van een man: dat hij niet volgde, omdat hij niet volgde, stond hij niet, en omdat hij niet stond, zat hij niet.

Spotters: (Oud Frans, gabors)

Vers 2
Maar vreugde vindt in de wet van de Eeuwige en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht.

Maar vreugde vindt in de wet van de Eeuwige: Vandaar dat je leert dat het gezelschap van spotters leidt tot verwaarlozing van Torastudie.

en zich verdiept in zijn wet: In het begin wordt het de wet van de Heer genoemd, en nadat hij geleerd heeft het te beheersen, heet het zijn eigen Tora.

zich verdiept: Hebreeuws יהגה (overpeinzen). Elke uitdrukking van הגה verwijst naar het hart, zoals u zegt (onder Psalm 19:15): "de overpeinzingen (והגיון) van mijn hart"; (Jesaja 33:18), "Met pijn in het hart zul je aan de verschrikkingen terugdenken"; (Spreuken 24:2), "Want ze hebben kwaad in de zin."

Vers 3
Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei.

geplant: Hebreeuws שתול (geplant), plonte in Oud Frans (plant).

stromend water: ruyseys in Oud-Frans, (ruisseaux), beekjes (zoals in Ezechiël. 32:6).

zijn bladeren verdorren niet: zelfs het inferieure deel ervan dient een doel. Het gesprek van Tora geleerden is essentieel en vereist studie.

verdorren niet: Hebreeuws יבול (gewas), een uitdrukking van verwelking, fleistre in Oud Frans.

Vers 4
Zo niet de wettelozen! Zij zijn als kaf dat verwaait in de wind.

Zoals kaf: een uitdrukking van stro, come bale in Oud Frans (comme paille), zoals stro.

Vers 5
Wettelozen houden niet stand waar recht heerst, zondaars niet in de kring van de rechtvaardigen.

Daarom, enz.: Dit verwijst naar het vers dat erop volgt.

Vers 6
De Eeuwige beschermt de weg van de rechtvaardigen, de weg van de wettelozen loopt dood.

De Eeuwige beschermt de weg: Omdat Hij de weg van de rechtvaardigen kent, en het voor Hem voortdurend te herkennen is; de weg der goddelozen is hatelijk voor Hem, en Hij verwijdert het voor Hem. Daarom zal de voet der goddelozen niet opstaan op de Dag van het Oordeel, en de zondaars zullen niet ingeschreven worden in de vergadering der rechtvaardigen.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.