Tehilliem: Psalm 84 – een Joodse uitleg

Tehilliem: Psalm 84 – een Joodse uitleg In deze psalm van gebeden en smeekbeden rouwt de psalmist bitter over de verwoesting van de tempel vanuit de diepten van zijn hart, en spreekt over de vele zegeningen die zullen worden gerealiseerd bij het herstel ervan. Gelukkig is degene die erop vertrouwt dat het zal worden herbouwd en wanhoopt niet in het zicht van deze lange ballingschap. Rabbi Rubin zegt dat Joden met pijn in hun ziel lopen als ze ver weg zijn van het Tora leven. Joden moeten zich focussen op het spirituele en niet het materiële. Dan zijn hun harten vol en leiden de verhalen van de Tora naar gerechtigheid. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

Tekst Psalm 84

Voor de dirigent, van de zonen van Korach, een lied. Hoe geliefd zijn Uw verblijfplaatsen, o Heer der heerscharen! Mijn ziel verlangt, ja, zij smacht naar de hoven van de Heer; mijn hart en mijn vlees bidden vurig tot de levende G'd. Zelfs een vogel vond een huis en slikte haar nest door, waar zij haar kuikens op Uw altaren plaatste, o Heer der heerscharen, mijn Koning en mijn G'd.
…..
…..
Zie ons schild, o G'd, en kijk naar het gezicht van Uw gezalfde. Want een dag in Uw rechtbank is beter dan duizend; Ik koos ervoor op de drempel van het huis van Mijn G'd te zitten in plaats van in tenten van goddeloosheid te wonen. Want een zon en een schild is de Here G'd; de Heer zal genade en glorie geven; Hij zal het goede niet onthouden aan hen die oprecht gaan. O Heer der heerscharen, gelukkig is de man die op U vertrouwt.

Hebreeuwse tekst van Psalm 84 – תהילים פד

{א} לַמְנַצֵּחַ עַל הַגִּתִּית לִבְנֵי קֹרַח מִזְמוֹר:
{ב} מַה יְּדִידוֹת מִשְׁכְּנוֹתֶיךָ יְהוָה צְבָאוֹת:
{ג} נִכְסְפָה וְגַם כָּלְתָה נַפְשִׁי לְחַצְרוֹת יְהוָה לִבִּי וּבְשָׂרִי יְרַנְּנוּ אֶל אֵל חָי:
{ד} גַּם צִפּוֹר מָצְאָה בַיִת וּדְרוֹר קֵן לָהּ אֲשֶׁר שָׁתָה אֶפְרֹחֶיהָ אֶת מִזְבְּחוֹתֶיךָ יְהוָה צְבָאוֹת מַלְכִּי וֵאלֹהָי:
{ה} אַשְׁרֵי יוֹשְׁבֵי בֵיתֶךָ עוֹד יְהַלְלוּךָ סֶּלָה:
{ו} אַשְׁרֵי אָדָם עוֹז לוֹ בָךְ מְסִלּוֹת בִּלְבָבָם:
{ז} עֹבְרֵי בְּעֵמֶק הַבָּכָא מַעְיָן יְשִׁיתוּהוּ גַּם בְּרָכוֹת יַעְטֶה מוֹרֶה:
{ח} יֵלְכוּ מֵחַיִל אֶל חָיִל יֵרָאֶה אֶל אֱלֹהִים בְּצִיּוֹן:
{ט} יְהוָה אֱלֹהִים צְבָאוֹת שִׁמְעָה תְפִלָּתִי הַאֲזִינָה אֱלֹהֵי יַעֲקֹב סֶלָה:
{י} מָגִנֵּנוּ רְאֵה אֱלֹהִים וְהַבֵּט פְּנֵי מְשִׁיחֶךָ:
{יא} כִּי טוֹב יוֹם בַּחֲצֵרֶיךָ מֵאָלֶף בָּחַרְתִּי הִסְתּוֹפֵף בְּבֵית אֱלֹהַי מִדּוּר בְּאָהֳלֵי רֶשַׁע:
{יב} כִּי שֶׁמֶשׁ וּמָגֵן יְהוָה אֱלֹהִים חֵן וְכָבוֹד יִתֵּן יְהוָה לֹא יִמְנַע טוֹב לַהֹלְכִים בְּתָמִים:
{יג} יְהוָה צְבָאוֹת אַשְׁרֵי אָדָם בֹּטֵחַ בָּךְ:

Luister naar Psalm 84

Luister naar Psalm 84 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 84 van Rabbi Yitzchok Rubin

De ziel van de mens smacht constant naar zijn Bron maar voelt zich verloren in een oceaan van onbeduidendheid veroorzaakt door het materialisme. De ziel kan echter spirituele hoogten krijgen door het luisteren naar verhalen die inzicht bieden. Verhalen dringen door tot het hart van de mens en bieden de mogelijkheid het lawaai van het materialisme te doorbreken.

Eén zo'n verhaal gaat over twee grote Chassidische leiders: Reb Levi Yitzchak van Berditchev en Reb Baruch van Medzibuz. De eerste had een tomeloze passie voor alles wat heilig was. Hij was daardoor onrustig en danste en zwaaide constant tijdens zijn discussie met HaShem. De laatste was in zijn dienst aan HaShem juist heel vastberaden en uiterst waardig. Hij had zichzelf geheel onder controle.

Reb Yitzchak wilde op bezoek gaan bij Reb Baruch. Maar deze laatste vreesde dat Yitzchak zich niet zou kunnen beheersen. Toch gaf hij toe na de belofte dat hij zich zou gedragen. Dat deed Yitzchak onder voorbehoud dat niemand hem iets vroeg dat zijn hart geestelijk kon laten stijgen.

Het bezoek vond plaats op Shabbat waarbij tijdens de maaltijd vis werd geserveerd. Er werd zoete en zure vis opgediend. Op de vraag van de ober aan Reb Yitzchak welke vis hij lekker vond, antwoordde deze dat hij alleen van HaShem houdt. Hij begon te dansen en de vis vloog door de lucht en kwam op de talliet van Reb Baruch terecht. De bedienden wilden de talliet uitwassen maar dat wilde Reb Baruch niet. "Ik wil de talliet dragen gekleurd met de liefde van een Yid voor Hashem," legde hij uit. De vlekken bleven in de talliet die werd doorgegeven van de ene generatie Chassidische leiders aan de volgende. De vlekken symboliseerden hoe een Jood zich zou moeten voelen t.a.v. liefde voor HaShem.

Koning David schrijft over dergelijke gevoelens van verlangen in Psalm 84. Rabbi Rubin zegt dat Joden met pijn in hun ziel lopen als ze ver weg zijn van het Tora leven. De heilige verhalen geven echter kracht en hoop. Joden hebben HaShem nodig omdat ze zonder band met Hem niets zijn. David schrijft dat zelfs vogels weten waar hun huis is, waar ze moeten zijn. Joden moeten zich focussen op het spirituele en niet het materiële. Dan zijn hun harten vol en leiden de verhalen naar gerechtigheid. De verhalen vormen een voorproefje van de hemel terwijl de Joden hier op aarde zijn. Ze gaan goed samen met de Psalmen.

Commentaar van Rashi op Psalm 84

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
Hoe geliefd zijn Uw verblijfplaatsen, o Heer der heerscharen!

Hoe geliefd zijn Uw verblijfplaatsen: Hoe geliefd en dierbaar zijn Uw verblijfplaatsen!

Vers 3
Mijn ziel verlangt, ja, zij smacht naar de hoven van de Heer; mijn hart en mijn vlees bidden vurig tot de levende G'd.

verlangt: Hebreeuws נכספה wensen.

smacht: Hebreeuws כלתה, verlangens, zoals (II Samuël 13:39): "En [de ziel van] koning David verlangde (ותכל) naar Absalom te gaan."

naar de hoven van de Heer: want ze zijn vernietigd en hij zegt dit over de ballingschap.

mijn hart en mijn vlees bidden vurig: Ze bidden hiervoor.

Vers 4
Zelfs een vogel vond een huis en slikte haar nest door, waar zij haar kuikens op Uw altaren plaatste, o Heer der heerscharen, mijn Koning en mijn G'd.

Zelfs een vogel vond een huis: In zijn ruïnes hebben de vogels genest. Volgens Midrash Aggadah (Midrash Psalm 84:2) spreekt het van [de Tempel] wanneer het is gebouwd, en de vogel is de natie Israël.

Vers 5
Gelukkig zijn zij die in Uw huis blijven; zij zullen U voor altijd blijven prijzen.

Gelukkig: is hij die nog zal verdienen om in Uw huis te wonen, en zij zullen u toch in zijn midden prijzen.

Vers 6
Gelukkig is de man die kracht in U heeft, in wiens hart de gebaande wegen zijn.

die kracht in U heeft: Wie heeft U de sterkte van zijn vertrouwen gemaakt.

in wiens hart de gebaande wegen zijn: Die in zijn hart denkt aan de bestrating van zijn wegen, om zijn weg recht te maken.

Vers 7
Overtreders in de vallei van wenen maken er een fontein van; ook met zegeningen wikkelen zij [hun] Leraar.

Overtreders in de vallei van wenen: Zij die Uw wet overtreden, zie, zij zijn in de diepte van Gehinnom met wenen en jammeren.

maken er een fontein van: met de tranen van hun ogen.

ook met zegeningen wikkelen zij [hun] Leraar: Ze zegenen en danken Zijn naam en zeggen: "Hij heeft ons eerlijk geoordeeld en Zijn oordeel is waar." (Een andere verklaring: Sem Efraïm) En degene die ons leerde de goede weg te volgen, omhult ons met zegeningen, maar we gehoorzaamden hem niet.

Vers 8
Ze gaan van gastheer naar gastheer; hij zal aan G'd verschijnen in Sion.

Ze gaan van gastheer naar gastheer: Die hierboven vermeld, die in Uw huis wonen, in wiens hart de gebaande wegen zijn.

van gastheer naar gastheer: Van de studiezaal tot de synagoge, en hun gastheer en leger zullen verschijnen aan de Heilige, gezegend zij Hij, in Sion.

Vers 9
O Heer, G'd der heerscharen, luister naar mijn gebed; buig Uw oor, o G'd van Jacob, voor altijd.

luister naar mijn gebed: om Uw huis te bouwen.

Vers 10
Zie ons schild, o G'd, en kijk naar het gezicht van Uw gezalfde.

ons schild: Dat is de tempel die ons beschermt.

kijk naar het gezicht: David Uw gezalfde, en overweegt zijn daden van vriendelijkheid en zijn zwoegen, waardoor hij zich in zijn gebouw zwoegde en vermoeide.

Vers 11
Want een dag in Uw rechtbank is beter dan duizend; Ik koos ervoor op de drempel van het huis van Mijn G'd te zitten in plaats van in tenten van goddeloosheid te wonen.

Want een dag is beter: De ene [dag] leven in Uw rechtbank en de volgende sterven [is beter dan] om duizend jaar ergens anders te leven.

Ik koos ervoor op de drempel te zitten: Hebreeuws הסתופף, om gewoonlijk op de drempel en bij de deurpost te zitten.

in plaats van in tenten van goddeloosheid te wonen: in plaats van rustig te wonen in de tenten van de slechte Ezau, om zich aan hen te hechten.

Vers 12
Want een zon en een schild is de Here G'd; de Heer zal genade en glorie geven; Hij zal het goede niet onthouden aan hen die oprecht gaan.

Want een zon en een schild: שמש kan worden geïnterpreteerd volgens zijn duidelijke betekenis, maar Midrash Psalmen interpreteert het als een uitdrukking van de punten van de muur.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.
© 2020 - 2024 Jehoeda, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tehilliem: Psalm 67 – een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 67 – een Joodse uitlegPsalm 67 staat bekend als een speciaal vereerd gebed. Het spreekt ook van het tijdperk van het verzamelen van de balling…
Tehilliem: Psalm 43 – een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 43 – een Joodse uitlegIn het Jodendom wordt Psalm 43 gezien als een betekenisvol gebed om de moeilijkheden van het lijden veroorzaakt door vij…
Tehilliem: Psalm 13 - een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 13 - een Joodse uitlegOnze geest is een tricky plek. Het is als drijfzand. Het trekt ons om het foute te doen. We kunnen de hoop opgeven of we…
Tehilliem: Psalm 28 - een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 28 - een Joodse uitlegIn Psalm 28 vraagt Koning David G'd om rust. David wil bevrijd worden van zelfgenoegzaamheid die hem tot kwade daden lei…

Tehilliem: Psalm 85 – een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 85 – een Joodse uitlegIn dit gebed, waarin getreurd wordt over de lange en bittere ballingschap, vraagt de psalmist waarom deze ballingschap l…
Tehilliem: Psalm 83 – een Joodse uitlegTehilliem: Psalm 83 – een Joodse uitlegEen gebed betreffende de oorlogen tegen Israël in de dagen van Josafat (Jehosafat), toen de naties zich tegen Israël ver…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Hurk, Pixabay
Jehoeda (100 artikelen)
Laatste update: 07-02-2024
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Religie
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.