De binnengeslopen mensen in Judas 1:4

De brief van Judas diende vooral als een waarschuwing aan 'de geroepenen' voor mensen die waren binnengeslopen. De vraag luidt wie deze mensen waren. Waren zij deel van de christelijke gemeenschap? Reisden zij rond, of waren zij actief op één plaats? En waren zij bewust bezig om foute dingen te doen of hadden zij de intentie om het juiste te doen?

Wat de tekst vertelt over de binnengeslopen mensen

"Want er zijn zekere mensen binnengeslopen - reeds lang tevoren tot dit oordeel opgeschreven - goddelozen, die de genade van onze God in losbandigheid veranderen en onze enige Heerser en Here, Jezus Christus, verloochenen." (Judas 1:4 - NBG 1951)

In Judas 1:4 waarschuwt Judas 'de geroepenen' voor zekere binnengeslopen mensen. Hij vermeldt hierbij niet wie zij precies zijn, maar vertelt wel een aantal dingen over hen. Zo zouden zij lang geleden tot hun oordeel opgeschreven zijn, de genade van God in losbandigheid veranderen en de Here Jezus Christus verloochenen. Deze drie zaken roepen allemaal de vraag op wat Judas hiermee bedoelde.

Lang geleden tot hun oordeel opgeschreven

Volgens Bauckham (bron 1) zijn er drie mogelijkheden om het feit dat de binnengeslopen mensen lang geleden zijn opgeschreven tot hun oordeel te interpreteren.

De eerste interpretatie luidt dat er hemelse boeken zijn waarin de namen van deze mensen (vgl. Op. 20:12). In 1 Henoch 108:7 wordt namelijk gesteld dat er tabletten in de Hemel zijn waarop de engelen kunnen lezen wat de zondaars zal overkomen. Het is mogelijk dat Judas refereerde naar deze tabletten. Dit zou echter duiden op predestinatie, omdat het van te voren vast stond dat deze mensen zouden zondigen.

De tweede interpretatie luidt dat er apostelen zijn geweest die hebben geprofeteerd tegen de binnengeslopen mensen, zoals in 2 Petrus 2:1-3:4, waar Petrus het heeft over het oordeel dat de binnengeslopen mensen te wachten staat. Dit lijkt echter niet te kloppen, omdat Petrus zijn brief niet 'lang tevoren' schreef en de apostelen niet 'lang tevoren' leefden.

De derde interpretatie luidt dat er sprake is van pre-christelijke profetieën tegen de binnengeslopen mensen. Een aantal hiervan staan in 1 Henoch (1 Henoch 1:9; 89:61-71; 98:7 & 104:7), waarin staat dat zonden direct worden opgeschreven door de engelen, zodat zij later vergolden kunnen worden. Deze interpretatie doet het meest recht aan het feit dat hun oordeel reeds 'lang tevoren' al opgeschreven was. Ook doet het recht aan het feit dat Judas in zijn brief ervoor koos om 1 Henoch 1:9 te citeren (Judas 1:14-15), waarin wordt geprofeteerd dat God alle goddelozen zal straffen. Dit maakt deze theorie de meest waarschijnlijke.

De genade van God in losbandigheid veranderen

Het leven onder de genade van God wordt door Paulus gecontrasteerd met het leven onder de wet (Rom. 6:14). Hiermee maakte Paulus voor velen duidelijk dat het leven onder de genade een leven in vrijheid is. Door het Nieuwe Testament heen zien we echter waarschuwingen over hoe met die vrijheid om te gaan. Die vrijheid moet men niet gebruiken voor het bevredigen van de eigen lusten en verlangens, maar om anderen en God te dienen (Gal. 5:13; 1 Pet. 2:16; 2 Pet. 2:19).

Het lijkt erop dat de binnengeslopen mensen de vrijheid vooral voor het bevredigen van hun eigen lusten gebruikten en anderen leerden om dit ook te doen. Dit wordt namelijk gesuggereerd in vers 8 van de brief, waarin Judas stelt dat de binnengelopen mensen hun vlees bezoedelden. Zodoende veranderden zij de genade in losbandigheid¹.

Jezus Christus verloochenen

Het lijkt er volgens Holloway (bron 2) op dat Judas niet wilde zeggen dat de binnengeslopen mensen Jezus openlijk verloochenden. Het Griekse woord voor 'binnengeslopen' (pareisedusan) impliceert namelijk dat deze mensen stiekem handelden. Het woord werd namelijk, volgens MacArthur (bron 4), in juridische context gebruikt om advocaten te beschrijven die met slimme trucjes in de hoofden van rechters binnendrongen en hun gedachten corrumpeerden. Kistemaker (bron 3) stelt om die reden dat de binnengeslopen mensen oneerlijk waren over hun relatie met de gelovigen, zij deden alsof zij medegelovigen waren, maar waren dit eigenlijk niet.

Openlijk afbreuk doen aan Jezus' verlossende handelen zou niet heel stiekem zijn. Om die reden neemt Holloway (bron 2) aan dat zij met hun woorden de indruk wekten God te kennen, maar dat hun daden hier niet mee strookten (vgl. Tit. 1:16). Het kan zijn dat zij om die reden God's genade veranderden in losbandigheid, dat konden zij namelijk stukje bij beetje doen. Door mensen langzaam maar zeker te verleiden tot het begaan van meer en meer zonden.

Rondreizende predikers?

Omdat de drie bovenstaande zaken maar weinig zeggen over de identiteit van de binnengeslopen mensen zijn er niet veel theorieën ontstaan over wie zij waren. Er is maar één breed gedragen theorie, namelijk dat de gemeente(n) aan wie Judas schreef te maken had(den) met rondreizende predikers die bewust een valse leer verkondigden. Met deze theorie wordt namelijk, ten eerste, recht gedaan aan het feit dat zij binnenslopen. Rondreizende predikers moesten immers per definitie lokale gemeenten binnen zien te komen en het vertrouwen van de gemeenteleden winnen om invloed op hen te krijgen.

Ten tweede doet de theorie recht aan het feit dat Judas ervoor koos om juist de binnengeslopen mensen ervan te beschuldigden de genade te veranderen in losbandigheid. In het Nieuwe Testament wordt doorgaans de schuld voor de verspreiding van valse leren gelegd bij valse leraars en predikers (vgl. Gal 1:7-9; 2 Pet. 2; 2 Joh. 1:10), over hen volgen dan ook de harde woorden zoals die in Judas 1:8-16 te lezen zijn. Deze hardheid komt niet terug wanneer mensen vanuit onwetendheid handelen, in dat geval moet hen simpelweg het christelijk geloof beter worden uitgelegd, zoals dat in Handelingen 18:26 bij Apollos gedaan werd. Het lijkt er daarom op dat de binnengeslopen mensen (van oorsprong christelijke) predikers waren.

De intenties van de binnengeslopen mensen

Volgens Perkins (bron 5) is het de vraag of de binnengeslopen mensen bewust probeerden om mensen te corrumperen door de genade van God in losbandigheid te veranderen. Hijzelf gaat ervan uit dat de binnengeslopen mensen zichzelf niet zagen als mensen die het christendom afwezen, maar juist als mensen die het ware christendom verspreidden.

Als men echter kijkt naar de harde oordelende woorden van Judas in Judas 1:8-16 dan lijkt het er niet op dat Judas ervan uitging dat deze mensen oprecht iets goeds probeerden te doen. Met name vers 12, waarin Judas de binnengeslopen mensen ervan beschuldigd gezamenlijk te feesten om zichzelf te weiden, wat op gierigheid duidt, suggereert dat Judas niet uitging van oprechte, goede, intenties.

Geen bewijs

Het probleem met de theorie is dat, hoewel het de enige breed gedragen theorie is, er geen bewijs is dat de theorie klopt. De theorie past bij de beschrijving die Judas van de binnengeslopen mensen biedt, maar met die beschrijving is het ook mogelijk dat er sprake was van lokale leraars of predikers die de gemeente waren binnengeslopen.

Niemand weet dus precies, of zelfs maar ongeveer, wie de binnengeslopen mensen waren. Het is ook maar de vraag of hun identiteit belangrijk was. MacArthur (bron 4) merkt hierover op dat de hoofdzaak van de brief is dat geestelijke huichelaars een bedreiging vormen voor de christelijke gemeenschap. Wie de huichelaars zijn is een bijzaak die niet nodig is om de hoofdzaak te begrijpen. Hiernaast wijst MacArthur er op dat Judas niet eens de moeite nam om de details van de door hen verspreidde valse leer en gedragingen te beschrijven. Ook deze deden er niet toe. We zullen daarom nooit weten wie de binnengeslopen mensen waren, maar alleen dat Judas gemeenten wilde waarschuwen voor hen.

---

¹ Hoe deze losbandigheid er concreet uitzag is niet volledig duidelijk. Op basis van Judas' brief kan wel gesteld worden dat de binnengeslopen mensen ontucht pleegden (Jud. 1:8), lasterden of vloekten (Jud. 1:8-11) en gierig waren (Jud. 1:12).