Paus Franciscus

Jorge Mario Bergoglio is de zoon van Italiaanse ouders die naar Argentinië emigreerden. Hij voelde zich verbonden met de mensen in zijn geboorteplaats, sloot zich aan bij de jezuïeten en werd kardinaal. Hij kwam vaak in de armste wijken, reisde met de metro en staat zichzelf enkele aardse genoegen toe: literatuur, voetbal, tangomuziek en gnocchi.

Loopbaan

Toen Bergoglio 20 was trad hij toe tot het seminarie. Daarvoor was hij laborant geweest en zelfs een tijdje uitsmijter bij een club. Omdat hij priester wilde worden meldde hij zich aan bij de Sociëteit van Jezus, de jezuïetenorde. Volgens een van zijn leermeesters had hij inzicht in geloofszaken en in de politiek. Al snel was hij een spiritueel leidsman en gaf les aan moeilijk opvoedbare jongeren. Hij bracht veel tijd door in de sloppenwijken van Buenos Aires, waste gevangenen de voeten en studeerde in het buitenland. Hij kreeg een steeds hogere positie in de hiërarchie van de jezuïetenorde en werd in 1992 benoemd tot bisschop, in 1998 tot aartsbisschop en in 2001 tot kardinaal.

Over de paus

Ongeveer twee maanden nadat Jorge Mario Bergoglio door 115 kardinalen tot paus wordt verkozen, zegt hij tegen zijn vrienden, 'ik moet van meet af aan een andere koers inzetten'. Franciscus richt zich meer op het dienen van de armen en minder op het verkondigen van de kerkelijke dogmatiek. Met de aanstelling van deze paus lijkt alles te zijn veranderd. Zijn aanpak wordt door velen gewaardeerd maar stuit op weerstand in het Vaticaan.

Franciscus is op veel gebieden de eerste. Hij is de eerste paus in meer dan duizend jaar die niet in Europa is geboren, de eerste paus uit Latijns-Amerika, de eerste jezuïet die paus wordt en de eerste die de naam Franciscus aanneemt, naar Franciscus van Assisi, dienaar van de armen. Hij noemt zichzelf een 'man van de straat' en verkeert liever tussen de armen dan tussen de rijken. Franciscus draagt niet de gebruikelijke rode mozetta (schoudermantel) en geen staatsiestola met goudstiksel, maar is volledig in het wit gekleed. Hij groet de mensenmassa met, 'broeders en zusters, goedenavond', en rijdt niet in de pauselijke limousine maar in een bus. Ook woont hij in een sober tweekamerappartement in Casa Santa Marta in plaats van in de pauselijke vertrekken in het Apostolische Paleis. Daar neemt hij naar eigen zeggen zijn intrek omdat hij niet alleen wil leven, maar samen met anderen.

In de eerste maand als bisschop draagt hij niet op Witte Donderdag de avondmis op in de basiliek en wast de voeten van priesters, maar preekt in een jeugdgevangenis en wast er de voeten van veroordeelden, onder wie ook vrouwen en moslims. Als voornaamste doelstelling noemt hij, 'een arme kerk voor de armen'. Franciscus wil echte veranderingen bewerkstelligen, niet enkel symbolische. Hij is praktisch ingesteld en weet wat er speelt bij de man op straat.

De voorgangers van Fransiscus, Benedictus en Johannes Paulus II, hielden vast aan de vele tradities die aan hun status waren verbonden. Franciscus is daar losser in. Niemand is volledig op de hoogte van zijn agenda, hij draagt een plastic horloge en orthopedische schoenen, en heeft een nadrukkelijk informeel gevoel van humor. Ook zou hij ooit hebben gezegd over de muren rond Casa Rosada, het presidentieel paleis in Buenos Aires: 'hoe kunnen ze weten wat het volk wil als ze zich verschansen achter een hek?' Hij streeft ernaar een bereikbare paus te zijn.

Veranderingen en concessies

Alhoewel Franciscus vele veranderingen bewerkstelligt heeft hij ook de nodige concessies gedaan. Zo staat hij uiteindelijk toe dat de Zwitserse Garde continu in zijn buurt is, ondanks dat hij dat niet aangenaam vindt. Een aantal handelingen van Franciscus zijn onder andere het aanstellen van 39 kardinalen, het belasten van 9 kardinalen met de taak het bestuursapparaat te hervormen, het houden van een betoog over de 'ziekten' van de curie en het opzetten van de Pauselijke Commissie ter Bescherming van Minderjarigen. Ook zette hij zich in voor meer transparantie in de financiën van het Vaticaan.