Hassan al-Banna, stichter van de Moslimbroederschap

Hassan al-Banna is de stichter van de Moslimbroederschap, een beweging die volgelingen heeft over de hele wereld. De beweging is de eerste binnen de Islamistische stroming.

Jeugd

Al-Banna werd geboren in 1906 in Mahmudiyyah, een dorp ten noord-westen van Caïro. Hij was de zoon van een gerespecteerde imam en koranschool-leraar, Ahmed al-Banna, die zijn opleiding had genoten aan de beroemde al-Azhar universiteit. Tevens was hij horlogemaker. De familie was zeker niet rijk en nadat het gezin in 1924 naar Caïro verhuisde had men moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Al jong was Al-Banna geïnteresseerd in religie en op zijn veertiende kende hij de Koran uit zijn hoofd. Toen hij twaalf was werd hij lid van een soefi-orde en op zijn vijftiende werd hij een volledig geinitieerd lid. Op de middelbare school begon zijn bevlogenheid op te vallen, toen hij commissies en verenigingen organiseerden naar Islamitisch model.

Opleiding

In 1923 werd hij toegelaten tot de Al-Azhar universiteit, hij was pas 16, maar door zjin grote kennis maakte hij grote indruk. Caïro gaf hem de mogelijkheid om verder te leren en meer leden van de 'oelema' (moslim-geestelijkheid) te ontmoeten, maar toen al was hij geschokt door de teloorgang van de traditionele waarden, de toenemende secularisering en de westerse invloeden.

Tijdens zijn studie verdiepte hij zich in het Islamitische reformisme (de Salafiyyeh beweging), op de eerste plaats in het werk van Muhammed Abduh, waarvan zijn vader nog les had gehad, maar in het bijzonder werd hij beïnvloed door Rashid Rida. Net als Rida maakte hij zich zorgen om de neergang van de Islamitische cultuur ten opzichte van het Westen. En net als Rida geloofde hij de terugkeer naar de oorspronkelijke Islam, ontdaan van alle toevoegingen die de originele boodschap onduidelijk maakte, de enige manier om de Islamitische samenleving te redden. Beiden vonden zij uiteindelijk dat het grootste gevaar voor de Islam stamde van de conservatieve 'oelema' en instituten als Al-Azhar en niet van de toenemende westerse invloeden. In 1927 studeerde hij af en ging aan het werk als leraar Arabisch in Ismailia, vlakbij het Suez Kanaal. Hier was hij geschokt door de omstandigheden waarin de arbeiders aan het Kanaal waren blootgesteld. Hij zag de minderwaardige manier waarop de Britten de Arabieren behandelden en hij besloot in actie te komen.

Stichting van de Moslimbroederschap

In 1928 stichtte Al-Banna, samen met enkele vrienden, de Moslimbroederschap (De Moslimbroederschap}. Aanvankelijk was het een vereniging zoals vele anderen in die periode. Ze stond de terugkeer naar de traditionele Islamitische normen en waarden voor. Dankzij het charismatische leiderschap van Al-Banna en het liefdadigheidswerk van de groep groeide de vereniging uit tot een grote beweging, aanvankelijk met afdelingen door heel Egypte en al snel in de hele Arabische en moslimwereld. In 1932 verplaatste Al-Banna het hoofdkwartier van de beweging naar Caïro. De organisatie begon zich langzamerhand steeds meer op politiek te richten.

Politiek

In 1939 werd de organisatie een politieke partij met als basis de Koran en de hadith (vastgelegde overlevering uit het leven van de profeet Mohammed (vzmh)). Deze transformatie ging gepaard met een zekere radicalisering en de oprichting van een 'geheim apparaat', dat een aantal aanslagen uitvoerde op tegenstanders van de beweging.

Coup

In 1948 deden geruchten de ronde dat de Broederschap een coup wilde plegen, er werd een auto aangehouden met daarin documenten en 32 leden werden gearresteerd en kantoren doorzocht. De president verbood hierop de beweging en werd minder dan drie weken later door een broeder vermoord. In februarie 1949 werd Al-Banna vermoord, waarschijnlijk door aanhangers van de president.

Invloed

Als stichter van de Moslimbroederschap heeft Al-Banna een enorme invloed gehad op het denken van nieuwe generaties sunni-moslims. Zijn beweging was de eerste volksbeweging die zich afzette tegen de toenemende secularisatie en westerse invloeden. De charismatische Al-Banna speelde een grote rol in de snelle groei van de beweging. En de invloed van de Broederschap strekte zich al snel ver buiten Egypte uit, zelfs tot verafgelegen plekken als Indonesië en Pakistan. Al-Banna schreef verschillende werken, die in vele talen werden vertaald en tot op de dag van vandaag invloed uitoefenen op het denken van moslims.

Islamisme

De Broederschap wordt wel gezien als de eerste beweging van het Islamisme. Al-Banna zelf was iemand die in geweldloosheid geloofde, veel van zijn volgelingen echter radicaliseerden.