Strafrecht & Politie 2 - Wetsovertreding

Strafrecht en Politie - Overtreding van de Wet. Wanneer ben je een verdachte? Wat is staande houden, een proces-verbaal of schikking ter plekke? Hoe lang mag het verhoor bij aanhouding duren? Wat gebeurt er als men een verdachte burger langer wil vasthouden? Wat houdt inverzekeringstelling in, wat is de rol van een advocaat en wanneer beland je in een politiecel? Het antwoord op deze vragen en meer over de politie in het licht van strafwetgeving en overtreding van de wet, vind je in dit artikel.

Strafrecht en Politie

De serie Strafrecht & Politie bestaat uit drie artikelen. In dit tweede artikel Strafrecht & Politie - Wetsovertreding wordt nader ingegaan op wat er gebeurt na overtreding van de wet en men verdacht wordt van een strafbaar feit c.q. de rol van de politie hierin. In deel 1 Strafrecht & Politie wordt specifiek ingegaan op de taken en plichten van de Politie. Tevens wordt hierin een korte schets gegeven van de ontwikkeling van het Nederlandse strafrecht (Code Punal). En in Strafrecht & Politie - Verhoor Proces-verbaal wordt nader ingegaan op het verhoor, het tekenen van het proces-verbaal en de voorgeleiding.

Overtreding van de Wet

Verdachte. Een ieder die niet de aanwijzingen van de politie opvolgt, of op wie de verdenking rust dat hij/zij een strafbaar feit heeft gepleegd, wordt bestempeld als (vermeende) verdachte.

Staande houden

Staande houden. De politieman of een andere opsporingsambtenaar is bevoegd om de verdachte staande te houden. De verdachte mag dan worden gevraagd naar zijn/haar naam, voornamen en woon- of verblijfplaats. Daar een verdachte echter niet gehouden is een verklaring te nadele van zichzelf af te leggen, is hij/zij niet verplicht op deze vragen te antwoorden. Indien men wel wenst op de vragen in te gaan, dan is alleen het opgeven van een onjuiste naam een strafbaar feit.

Proces-verbaal en Schikking ter Plekke

Proces-verbaal. Indien het een lichte overtreding betreft, zoals fout parkeren of rijden met onvoldoende verlichting op de fiets, dan is de politie bevoegd direct proces-verbaal op te maken en vervolgens deze bon uit te reiken, indien de verdachte het strafbare feit erkent en zijn naam opgeeft.
Schikking ter Plekke. Bij dergelijke overtredingen kan de verdachte ter plekke met de politie een schikking aangaan, daar het de politie vrijstaat een zogenaamde transactie aan te bieden, waarbij de verdachte gevrijwaard is van verdere strafvervolging. De verdachte kan daarentegen iedere medewerking met de politie weigeren en de verdere behandeling van het gebeuren door justitie afwachten.

Naast de politie is verder een ieder die een strafbaar feit op heterdaad ontdekt, bevoegd de verdachte aan te houden. Bijvoorbeeld wanneer je de dief van je auto of de inbreker in je huis op heterdaad kunt betrappen. Indien dit het geval is, dan mag je deze persoon, zo het je lukt (en als je het durft) vastpakken en zo nodig ergens opsluiten. Je moet dan wel onmiddellijk de politie bellen, daar het voor zichzelf spreekt dat eigen rechter spelen natuurlijk niet de bedoeling is.

Aanhouden door de Politie

Aanhouden voor nader verhoor. De politie kan degene die een ernstige overtreding of een misdrijf heeft begaan, of de verdachte die weigert zijn/haar naam te zeggen, vervolgens voor nader verhoor aanhouden.
Verhoor max. 6 uur. Aanhouden betekent dat de verdachte voor verhoor wordt meegenomen naar het politiebureau. Aan dit verhoor zit echter wel een maximum van zes uur vast, de uren tussen 24.00 ’s nachts en 9.00 uur in de morgen niet meegerekend. Gedurende deze nachtelijke uren mag de verdachte, aangehouden om 23.00 uur in de avond tot en met de volgende dag uiterlijk 14.00 uur vastgehouden worden ten behoeve van verhoor en -indien nodig- opmaken van een proces-verbaal omtrent het gebeurde. Na het verstrijken van de 6 uren verhoor, kan de verdachte langer vastgehouden worden, indien er een bepaalde procedure gevolgd wordt (zie onder inverzekeringstelling). Gedurende de aanhouding is de politie bevoegd tot onderzoek aan lichaam en kleding.

Onderzoek aan lichaam en kleding

Onderzoek lichaam/kleding. Dit onderzoek mag uitsluitend worden bepaald door de (hulp)officier van justitie. Deze bevoegdheid wordt met name uitgevoerd door douaneambtenaren in samenwerking met de marechaussee aan de grens, bij de opsporing van strafbare feiten bij de persoonscontrole en de in- en uitvoer van goederen.
Bevoegden. Hiertoe is het merendeel van degenen met een hogere rang van de marechaussee, de Rijks- en gemeentepolitie bevoegd, daar ze automatisch benoemd zijn tot hulpofficier van justitie (en in deze functie dan ter plekke aanwezig).

De Inverzekeringstelling

Inverzekeringstelling kan, uitsluitend in het belang van het onderzoek, slechts worden bevolen door de al eerder genoemde (hulp)officier van justitie. De duur van de inverzekeringstelling is 2 x 24 uur. Indien nodig kan dit verlengd worden met nogmaals 2 x 24 uur. Dit houdt in dat een verdachte maximaal 4 dagen in een politiecel vastgehouden kan worden.
Verplicht formulier. De wet schrijft voor dat de inverzekeringstelling aan de verdachte kenbaar wordt gemaakt door het uitreiken van het formulier. Op dit formulier dienen, naast de vermelding van het wetsartikel dat het veronderstelde strafbare feit aangeeft, de naam van de verdachte, de datum en het uur waarop het formulier is uitgereikt, te worden vermeldt. De verdachte kan dan zelf nagaan wanneer hij/zij moet worden vrijgelaten.
Verlenging. Indien de verlenging van de inverzekeringstelling noodzakelijk wordt geacht, dient tijdig voor het verstrijken van de eerste 2 x 24 uur een desbetreffend en gelijkvormig nieuw formulier te worden uitgereikt. In de praktijk komt het echter op menig politiebureau vaker voor dat (wegens tijdsgebrek het nodige onderzoek te doen en hiervoor proces-verbaal op te maken) er in één keer zowel het formulier inverzekeringstelling als de verlenging hiervan aan een verdachte wordt uitgereikt, zodat de verdachte meteen voor 4 dagen vastzit.

Politiecel Rechten Advocaat

Politiecel. Na de inverzekeringstelling belandt men in de politiecel. Persoonlijke bezittingen moeten afgegeven worden. Veters uit schoenen, broekriem en stropdas, sjaal en alle andere kledingstukken waarmee men zichzelf geweld aan zou kunnen doen, worden afgenomen. Het gaat hier met name om b.v. mogelijke zelfverminking of het zichzelf ophangen in de cel. Om deze reden mogen ook geen rookwaar, lucifers en aanstekers e.d. de cel mee ingenomen worden, hetgeen voor sommigen een extra straf betekent.

Rechten. Naast de hierboven genoemde plichten, heeft men ook rechten. Zo is er het recht om -indien nodig- bezoek van een arts te verlangen, familie en vrienden van de situatie op de hoogte te stellen en om bezoek van een door een zelf gekozen advocaat te vragen. De arts zal diegene -indien nodig- van medicijnen voorzien (voor drugverslaafden ook b.v. methadon). Familie en vrienden mogen diegene niet bezoeken, maar wel etenswaren (desgewenst een compleet diner van een restaurant e.d.), snoepgoed, lectuur en kleding afgeven.

Advocaat. De advocaat mag ten alle tijden, behalve gedurende het verhoor, op bezoek komen om zijn/haar cliënt over de situatie in te lichten en zo mogelijk advies te geven. De politie is verplicht zowel de reclassering als het bureau voor rechtshulp in de desbetreffende regio of stad in te lichten in zake het feit waarom degene op het bureau vastzit. Indien gewenst zal een medewerker van de reclassering ook langskomen om te praten over de maatschappelijke problemen waarin diegene terechtgekomen is, om zodoende mogelijk te helpen met oplossingen hierbij. Het Bureau voor Rechtshulp zorgt ervoor dat diegene zo snel mogelijk een advocaat kan raadplegen.

Lees verder

• Strafrecht & Politie 1 - Taken Politie
• Strafrecht & Politie 2 - Wetsovertreding
• Strafrecht & Politie 3 - Verhoor Proces-verbaal
• Strafrecht & Gerechtelijk Vooronderzoek
• Strafrechter & Rechtzitting