Schizoïde Persoonlijkheidsstoornis (SPS)

SPS wordt gekenmerkt door afstandelijkheid en een emotieloos voorkomen. Iedereen heeft wel eens de behoefte om alleen te zijn en niet iedereen maakt even gemakkelijk vrienden. Zodra iemand zich echter structureel distantieert van anderen en het liefst alleen in zijn of haar eigen wereldje leeft, kan dit een probleem vormen. Iemand met SPS toont geen enkele interesse in zijn medemens en het kan hem of haar ook niet schelen wat een ander van hem of haar denkt.

Kenmerken

Volgens de DSM heeft iemand een schizoïde persoonlijkheidsstoornis wanneer deze aan vier of meer van de volgende criteria voldoet.

1. Geen behoefte aan hechte relaties, ook niet met familie of gezin
2. Voorkeur voor activiteiten die alleen gedaan moeten worden
3. Geen belangstelling om seksuele ervaringen te delen
4. Geen behoefte aan activiteiten
5. Hooguit familieleden in de eerste graad worden in vertrouwen genomen
6. Lijkt onverschillig voor lof of kritiek van anderen
7. Reageert kil, afstandelijk en emotieloos.

Typen

Er zijn 2 typen SPS

• Type 1 heeft geen behoefte aan contact met anderen. Zij hebben een afgevlakt gevoelsleven en vaak een eigenaardige manier van denken en gedrag.
• Type 2 mijdt contact vanwege een traumatisch verleden. Vaak leven ze in een zelf gecreëerde fantasiewereld hoewel ze het contact met de werkelijkheid niet verliezen en geen last hebben van waandenkbeelden.

Algemeen

Schizoïde persoonlijkheidsstoornis komt voor bij ongeveer 7 procent van de mensen. Dit is een ruwe schatting want het werkelijke aantal is niet precies bekend. De verdeling tussen mannen en vrouwen weet men ook nog niet precies, waarschijnlijk komt het bij mannen twee keer zo vaak voor.
Mensen met SPS zoeken altijd situaties op waarin zij op zichzelf kunnen zijn. Ze wonen meestal alleen en hebben een baan waar ze weinig met anderen te maken krijgen. Hun denken is vaak zeer onconventioneel, ze houden zich soms aan zeer strenge, zichzelf opgelegde regels maar kunnen ook heel geniaal zijn.
Omdat iemand met SPS zelf geen behoefte heeft aan contacten, zal de omgeving er meer hinder van ondervinden dan hij- of zijzelf. De behoefte om professionele hulp te zoeken zal dan ook niet zo snel bij hen opkomen.

Relaties met andere mensen

Schizoïde persoonlijkheden zijn weinig sociaal en het valt niet mee om contact met ze te krijgen. Ze zijn nauwelijks geïnteresseerd in de mening van een ander en luisteren daarom ook vaak heel slecht, ze hangen aan hun eigen principes en wanneer je deze niet deelt, ben je voor hen van generlei waarde. Ze hebben vaak een totaal gebrek aan invoelingsvermogen en houden daarom geen rekening met de gevoelens van een ander. Hoewel ze meestal erg zelfkritisch zijn, lijken ze ongevoelig voor kritiek en complimentjes, het is voor hen onbelangrijk wat een ander van hen vindt. Ze komen humorloos, kil, serieus en ongeïnteresseerd over, vermijden oogcontact en zijn slechte gesprekspartners (vragen worden slechts kort en bondig beantwoord). Intieme relaties hebben ze niet, hooguit een familielid in de eerste graad. Wel kunnen ze soms een hechte band met een huisdier hebben.

Relatie met een partner

Iemand met SPS is een echte einzelgänger en zal niet zo snel een relatie aangaan. Hun individualiteit betekent voor hen veiligheid en die willen ze niet opgeven. Ze hebben geen behoefte om hun seksualiteit te delen, intimiteit is sowieso iets wat ze het liefste mijden.

SPS in combinatie met andere persoonlijkheidsstoornissen

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis (STPS)

• SPS: kil en afstandelijk
• STPS: waandenkbeelden
• Overeenkomst: weinig contact met anderen en geïsoleerd leven (38 % van de mensen met STPS blijkt ook SPS te hebben)

Paranoïde persoonlijkheidsstoornissen (PPS)

• SPS: emotieloos
• PSP: sterke gevoelens
• Overeenkomst: weinig contact met anderen en geïsoleerd leven

Schizofrenie

• SPS: fantasiewereld
• Schizofrenie: achtervolgingswaanzin, hallucinaties en psychotisch
• Overeenkomst: nergens zin in hebben, onverschillig tov anderen

Ontwijkende(vermijdende) persoonlijkheidsstoornis (OPS)

• SPS: geen behoefte aan contacten
• OPS: moeizaam contact door angst voor afwijzing
• Overeenkomst: weinig contact met anderen en geïsoleerd leven (53% van de mensen met OPS heeft ook SPS).