Agressie en boosheid: hoe beteugel je je korte lontje?

Iedereen heeft het wel eens. Zo’n dag dat iedereen aan je zit te trekken, niets goed lijkt te gaan en iedereen zit te zeuren en te zaniken. Opeens is daar dan een enorme agressie. Voor je het weet scheld je iemand uit. Een natuurlijke reactie, maar het levert vaak niets op. Waar komt die agressie vandaan? Hoe ontstaat die agressie? En hoe kun je agressie beteugelen? En waarom is bij de een het lontje veel korter dan bij de ander?

Agressie: controle proberen te krijgen over de situatie

Met agressie proberen we controle te krijgen over de situatie. Helaas levert dat vaak echter helemaal niets op of het moeten nog meer problemen zijn. Onderzoek heeft uitgewezen dat zo’n dikke 88 procent van de mensen op hun werk wel eens te maken hebben gehad met geweld in de vorm van uitschelden of schreeuwen.

Iedereen heeft een agressieve kant

Ieder mens heeft een agressieve kant in zich. Iemands gedrag op dat gebied heeft onder andere met aanleg te maken. De één heeft namelijk meer moeite om zich te beheersen dan de ander.

Aanleg in combinatie met opvoeding

Het ligt er echter ook vaak aan wat thuis de norm is. Een kind dat zelf niet zo agressief van aard is, maar thuis wel wordt geconfronteerd met veel agressie als een middel om je te uiten, zal zelf ook veel sneller agressief worden. Dat wil misschien anderen slaan, omdat het niet weet hoe het anders met die emoties om moet gaan. En omdat hij het kent van thuis, daar waar de vuisten of nare woorden regeren.

Waarom worden mensen agressief?

Agressie heeft natuurlijk gevolgen. Ook gevolgen die mensen wel graag willen zien. Zoals dat anderen zich stil houden of bang voor hen worden. Of het geeft even controle over een situatie. Even, want in veel gevallen accepteren mensen agressief gedrag niet en wordt het probleem dus alleen maar groter. Mensen worden soms ook agressief als de ander daar niets van merkt trouwens. Als ze voor de tv zitten en daar iets gebeurt dat ze boos maakt of in de auto als ze medeautomobilisten volgens hen vreselijk slecht rijden. Door te gaan schelden en tieren is er voor het gevoel weer enige controle. Ze doen iets (schelden) en dat levert even een beter gevoel op.

Vormen van agressie

Niet alleen met borden gooien, met deuren slaan, mensen slaan of schelden is agressie. Er zijn ook soorten agressie die onderhuids zitten. En er zijn dus ook allerlei vormen waarin die agressie wordt geuit. Dit kunnen zijn:

1. Openlijke en directe agressie
2. Verbale en non-verbale agressie
3. Fysieke en psychische agressie

Woede op jezelf richten

Sommige mensen richten ook alle woede op zichzelf en beschadigen zichzelf daarmee zelfs ook lichamelijk. Ze slaan hun handen tot bloedens toe open, slaan met hun gezicht tegen de muur of voeren een interne strijd die gevoed wordt door woede.

Bedekte, onderhuidse agressie

Als iemand een bloedneus geslagen wordt, is duidelijk dat er agressie in het spel is. Maar er zijn ook vormen die zich bedekt en onderhuids afspelen. Daarbij worden irritaties op anderen botgevierd en is er altijd onderhuidse spanning waarbij geweld met woorden wordt ingezet.

Mensen hebben steeds kortere lontjes

In de snelle hedendaagse maatschappij hebben steeds meer mensen steeds sneller een kort lontje. Niemand wil meer wachten, raakt geïrriteerd als iemand iets doet dat niet bevalt, iedereen vindt dat hij van alles kan en mag zeggen en het leven is individualistischer. Mensen vinden ook dat ze het recht hebben om altijd voor zichzelf op te komen en desnoods met hun vuist op tafel te slaan.

Wat gebeurt er als iemand boos wordt?

• Als er iets gebeurt als iemand boos wordt, wordt als het waren een soort oergevoel wakker gemaakt
• Dit oerinstinct denkt nog in bedreigingen en die bedreiging zorgt direct dat er actie wordt ondernomen. Bij de één is dat vluchten, bij de ander vechten
• Het autonome zenuwstelsel neemt het bovendien over van het centrale zenuwstelsel
• Het redelijke denken maakt plaats voor de aanmaak van grote hoeveelheden stresshormoon zoals adrenaline en cortisol
• Bloeddruk en hartslag gaan omhoog
• Spieren spannen zich
• In die staat kan iemand gaan vechten of gaan vluchten.

Boosheid in goede banen leiden

Mensen kunnen leren hun boosheid te beteugelen. Dat is bij de één wat gemakkelijker dan bij de ander, maar het kan. Dit proces gaat zo:

1. Lichamelijk gezien maakt het lichaam na zo’n ervaring endorfinen (gelukshormoon) en dopamine aan om de balans weer te herstellen. Mensen kunnen dat proces zelf versnellen door al tijdens de woedeaanval heel rustig te gaan ademen door de buik.
2. Rustgevende muziek kan ook helpen
3. Opschrijven wat er mis is, haalt vaak ook al de eerste woede weg

Voorkomen dat er woede ontstaat

Het voorkomen van zulke woedeaanvallen die bovendien lichamelijk en geestelijk enorme veel energie kosten is nog beter. Daarvoor is wel zelfkennis nodig. Iemand moet weten waarom hij in woede ontsteekt en in welke situaties. Vervolgens moet gekeken worden hoe dergelijke situaties vermeden kunnen worden of waar dat gevoel vandaan komt. Soms heeft woede met oude wonden te maken. Wie dat kan bedenken op het moment dat die woede ontstaat, heeft al de helft gewonnen. Woede beteugelen kan door veel te praten over de eigen gevoelens, zodat woede weinig kans krijgt. Ook goed leren ontspannen is de sleutel tot succes. Mensen die steeds weer tegen hun eigen agressie aanlopen (of hun omgeving heeft er veel last van) kunnen ook een cursus agressiebeheersing volgen.