Welke risico's brengt pathologische jaloezie met zich mee?

Pathologische jaloezie of het Othello syndroom kan een enorme ontwrichting met zich meebrengen voor de patiënt, zijn of haar partner en de relatie tussen hen beiden. Suïcide en geweld zijn namelijk mogelijke gevolgen van deze stoornis, die ook wel ziekelijke jaloezie wordt genoemd. Daarom is vroege identificatie en behandeling erg belangrijk. Maar wat zijn nu precies de risico's, die aan deze ernstige waanstoornis verbonden zijn?

Waanbevestigend gedrag

Zodra er verdenkingen met betrekking tot de trouw van de partner zijn ontstaan neemt de preoccupatie hiermee in snel tempo toe. Overt gedrag, waarbij verdenkingen worden onderzocht komen bij alle patiënten voor. Het gaat dan bijvoorbeeld om het ondervragen van de partner, herhaaldelijke telefoontjes naar het werk en verrassingsbezoekjes, stalking gedrag of zelfs het inhuren van een privé detective om de partner te volgen. Jaloerse mensen kunnen de kleding en de bezittingen van de partner doorzoeken evenals persoonlijke correspondentie, bedlinnen, ondergoed en zelfs genitaliën om te kijken of er sporen zijn van seksuele activiteit.

Ze kunnen opname apparatuur verbergen en sommigen gaan tot het uiterste, zelfs gepaard gaand met fysiek geweld om een bekentenis uit de partner los te krijgen. De beschuldigde partner wordt beschouwd als schuldig tot het tegendeel is bewezen. Het is echter heel erg moeilijk om onschuld te bewijzen, zeker omdat de irrationele preoccupatiesover het algemeen niet echt wijken voor redelijke argumenten en bewijzen van onschuld (Seeman, 1979).

Suicide

De wens tot zelfmoord is niet ongewoon bij deze waanstoornis, zeker gezien het feit dat er al een sterke correlatie met depressie bestaat. Ook kan agressieve benadering van de partner worden gevolgd door hevige spijtgevoelens, waarbij soms de gedachte aan zelfmoord speelt. Uit onderzoek (Mooney, 1965) bleek dat 20% van de pathologisch jaloerse proefpersonen zelfmoord pogingen had ondernomen.

Fysiek geweld

Geweld kan voorkomen. Zeker bij de mannen, die aan deze stoornis lijden, is geweld zelfs niet ongewoon. Ook los van deze specifieke stoornis bleek echter dat in de UK maar liefst 17% van de moordgevallen op partners voortkwam uit jaloezie. Maar liefst 14% van de onderzochte patiënten uit onderzoek van Mooney (1965) hadden moord pogingen ondernomen, waarvan de meerderheid richting de eigen partner. De herhaaldelijke ontkenningen van ontrouw door de partner kunnen enorme woede en geweld provoceren. Ook kan de lang getergde partner, die gekweld wordt met steeds terugkerende ondervragingen op een gegeven moment een valse bekentenis afleggen om van de ondervragingen af te zijn, wat dan vervolgens de woede triggert van de jaloerse partner. Het mag duidelijk zijn dat het ook voorkomt dat de gekwelde partner zelf tot geweldig overgaat op een gegeven moment, omdat hij of zij de stress niet langer kan verdragen. Pathologisch jaloerse mannen gaan overigens relatief vaker over tot fysiek geweld dan vrouwelijke lijders aan de stoornis. Ook kan een individu gewelddadig optreden naar derden, waarvan wordt aangenomen dat de partner hiermee vreemd gaat.

Over het algemeen genomen geeft pathologische jaloezie een paranoïde manier van denken aan, waarmee de associatie met een hoog risico op geweld dan ook relatief aannemelijk is.

Lees verder

• Othello Syndroom: Inzicht in de waanstoornis pathologische jaloezie (special)