Perfectionist: laat imperfectie toe

Er wordt weleens gezegd dat perfectionisme een deugd is. Je zal maar ‘gezegend’ zijn perfectionist te zijn. Hoewel perfectionisme ook absoluut pluspunten heeft, kent perfectionisme ook nogal wat minpunten of imperfecties als het gaat om de mens in balans. Balans is er namelijk niet bij de perfectionist. Hoe werkt het toelaten van imperfectie door de perfectionist én op wat voor manier levert dit je meer balans op tussen je perfectie en imperfectie?

Wat is perfectionisme?

Verschillende online woordenboeken zeggen er onder meer het volgende over:

• “Ethische theorie die stelt dat het behalen van perfectie het doel is waar we ons leven op moeten inrichten.”
• ”Het streven naar volmaaktheid / perfectie.”
• “Perfectionisme is een obsessief verlangen om handelingen perfect uit te voeren.”

Hoge of té hoge eisen stellen

Zo’n kleine veertig procent van de vrouwen stelt op het werk dusdanig hoge doelen, dat ze er gevoelsmatig moeite mee hebben om dit te halen. Enerzijds komt dit mogelijk voort uit de bewijsdrang van de vrouw om minimaal hetzelfde, maar liever meer, te kunnen behalen dan de man. Dit bezien vanuit de achterstandspositie. Anderzijds zijn meer vrouwen dan mannen per definitie sterk perfectionistisch ingesteld. Exacte cijfers lopen uiteen van één man op de drie vrouwen tot één man op de vijf vrouwen.

Is goed ook goed genoeg?

De vraag die bij menig perfectionist of iemand in de nabijheid van een perfectionist weleens op zal komen is de vraag of goed ook ooit goed genoeg is. Veelal zal dit met ‘nee’ beantwoord worden. De perfectionist ziet altijd wel iets wat beter kan en dat vergt uiteindelijk heel veel van de persoon in kwestie. In sommige gevallen té veel en dat kan verstrekkende gevolgen hebben. Bovendien speelt er de vraag of je ooit echt gelukkig zult zijn en de rust ervaart dat iets goed is en je er van mag genieten.

De perfectionist die imperfectie toestaat

De perfectionist die imperfectie toestaat is niet iets wat vanzelf zal gaan, anders was de persoon in kwestie geen perfectionist. Soms is zachte dwang, bijvoorbeeld vanuit de directe omgeving, hét middel om te perfectionist er toe aan te zetten iets los te laten, net zolang tot hij of zij het vanzelf gaat doen. Maar wat levert dit alles de perfectionist op?

• Door het durven vragen van hulp en het accepteren van feedback kan het eindresultaat hoger of beter zijn.
• Als perfectie niet (meer) je uitgangspunt is, ben je milder naar jezelf en de kans is groot dat je dit dus ook naar je omgeving bent. Vanuit sociaal oogpunt maakt je dat een aardiger persoon.
• Als die erg hoge lat net iets lager ligt, dan heb je meer tijd over, rust je meer uit, loop je niet zo op de tenen en dat maakt je als mens een stuk meer relaxed.

Hoe bereik je die balans?

Er zijn enkele stappen voor nodig om te komen tot meer balans en dat perfectionisme iets meer los te laten. Begin bij de essentie:

Wat wil je uit het leven halen?

Als je dicht bij jezelf blijft kom je meestal tot het ware antwoord. Niet de buitenkant, maar wat wil je diep van binnen echt? Stel jezelf daarbij de essentiële vragen uit het leven zoals: 'Waar wil ik dat het om draait en in welke situatie heb ik het gevoel dat ik echt leef'?

Vervolgens is het de kunst om als het ware trouw te zijn aan je eigen antwoorden. Door er bewust mee bezig te zijn, laat je die buitenkant met al die bewijsdrang langzaam maar zeker steeds meer los. Je kunt je meer openen voor feedback en negatieve kritiek doet je steeds minder. Je bent immers met je kern bezig, want daar gaat het echt om.

Uitproberen

Op deze wijze proberen te leven, levert je ook weleens een misser op (laat ‘falen’ uit je woordenboek verdwijnen). Maar je zult merken dat je leert van je missers en een volgende keer doe je het dus beter. Je loopt dus niet meer continu op je tenen, maar je benut je persoonlijke ontwikkeling steeds beter.

Zit je toch nog te veel in een patroon, doe het dan met opzet en kijk wat er feitelijk aan de hand is als je eens een misser maakt. Het gaat niet zozeer om concrete voorbeelden die sec met perfectionisme te maken hebben, als wel wat in je ogen een ‘misser maken’ met je doet. Je kunt in deze van alles bedenken en op deze wijze ervaar je hoe de ander op je reageert. Zo kan je op het laatste moment een afspraak afzeggen of te laat op je werk komen, zeker als je normaal heel punctueel bent. Laat je op te bergen spullen eens gewoon liggen en rangschik die vaas met mooie bloemen niet, maar zet je boeket kant-en-klaar in de vaas. Om los te kunnen breken uit de vaste patronen, kan je er ook voor kiezen eens een andere weg naar je werk te rijden, bij een andere supermarkt je boodschappen te doen of laat je kinderen spelen met speelgoed waarmee je dat eerder niet goed vond. In deze gaat het om wat je doet en dus niet wat het resultaat is. Je zult gaan ervaren dat er meestal maar weinig aan de hand is, missers per saldo wel meevallen en alles desnoods te repareren is.

Snoer de interne criticus de mond
De meeste mensen hebben er een, maar zeker de perfectionist … de interne criticus. Die stem in je hoofd die zegt dat het nog niet goed is, het niet veel voorstelt of misschien zelfs dat je het niet waard bent. Meer vrouwen dan mannen hebben te kampen met deze innerlijke criticus.

Als kind kan de stem, meestal die van je moeder of vader, je beschermen. Echter, naarmate je ouder wordt hoort die stem langzaam weg te gaan. Als dat niet het geval is, krijg je er vroeg of laat last van. Het is goed om die criticus zijn of haar woorden op te schrijven. Letterlijk zoals het bij je binnenkomt. Lees het daarna goed door en vraag jezelf hoe terecht die kritiek is. Niet zelden merk je dat de opmerkingen ook nog tegenstrijdige uitgangspunten hebben en op deze wijze kan je de kritiek ‘ontmaskeren’ en op enig moment (en na verloop van tijd) als ‘onwaar’ deponeren. Je ontrafelt op deze wijze die interne criticus dus.

Hulp

Hoewel de hoofdmoot bij jezelf ligt, is het goed om in dergelijke situaties iemand in je omgeving te hebben die je na staat, eerlijk is en waar je wat van kunt hebben. Soms kan je deze persoon gebruiken als klankbord, soms als aanjager en ben je in staat het alleen te doen dan is dat ook goed.

Tot slot

Imperfectie toelaten als perfectionist gaat nooit van de een op de andere dag. Het is altijd een langer proces, maar wel een waar je beter en meer in balans uitkomt, als je het weet vol te houden. Je maakt het jezelf namelijk net iets gemakkelijker. Dan mag je nog steeds een streber zijn en alles goed willen doen, maar niet ten koste van alles en iedereen.