Praktische hulp bij codependentie: je innerlijke kind

Codependentie is een veel voorkomende psychische afhankelijkheid van de bevestiging en waardering van andere mensen, die nog niet staat vermeld in de DSM V. Iemand met codependentie plaatst zijn eigenwaarde buiten zichzelf omdat hij door omstandigheden in zijn jeugd nooit heeft geleerd hoe hij eigenwaarde uit zichzelf kan halen. Je zou kunnen zeggen dat codependentie een overlevingsstrategie is van een kind dat een moeilijke, onveilige jeugd heeft ervaren. Codependentie werkt als een verslaving: voor een goed gevoel over zichzelf heeft de codependent steeds meer bevestiging en waardering nodig en zal daarvoor alles doen wat nodig is. Op volwassen leeftijd gaat codependentie vaak een totaal eigen leven leiden tot burn-out aan toe. Wanneer je zelf codependent bent en je hebt besloten dat je wilt herstellen, dan wacht je een lange, pittige weg met veel obstakels. Een van de belangrijkste tools die je verder op weg zal helpen is onder andere het leren omgaan met je eigen innerlijke kind.

Het gewonde innerlijke kind

In een disfunctioneel gezin is het voor een opgroeiend kind niet veilig om spontaan, kwetsbaar en authentiek te zijn. Vaak worden kinderen in zo'n gezin beschaamd, genegeerd of gestraft voor het uiten van hun gevoelens. Wanneer dit vaak gebeurt, zal een kind leren dat hij niemand kan vertrouwen en op niemand kan steunen wanneer hij zichzelf is. Hij zal zijn ware zelf verlaten om anderen te pleasen uit overleving omdat dit het leven voor hem veiliger maakt. Het kind zal gaan inspelen op de behoeftes van zijn ouders en zich daarnaar gaan gedragen om de bevestiging, aandacht, liefde en waardering te krijgen die hij zo nodig heeft. Dit is een van de manieren waarop codependentie ontstaat.

Wanneer ouders niet aan hun kind hebben laten zien hoe het van zichzelf kan houden en hoe het voor zichzelf kan zorgen, heeft een kind dit ook niet van hen kunnen leren. Het kind en later de volwassene weet daardoor niet hoe het goed en liefdevol naar zichzelf kan zijn en gaat ervan uit dat een ander beter voor hem kan zorgen dan hijzelf. Wanneer ouders goed voor hun kinderen zorgen, maar niet goed voor zichzelf en hun eigen grenzen en behoeften, geven ze aan hun kind onbewust de boodschap dat zelfopoffering normaal is. En dat zij als volwassen persoon ondergeschikt zijn aan het welzijn van anderen. Vaak gaat een kind, dat niet goed heeft geleerd voor zichzelf te zorgen op zoek naar liefde buiten zichzelf, terwijl de sleutel van het herstel van codependentie ligt in het liefdevol leren omgaan met jezelf. Wanneer een volwassen codependent zichzelf geen liefde leert geven, kunnen anderen hem nog zoveel liefde geven, maar zal hij het niet kunnen voelen of ontvangen.

Een codependent leert al op jonge leeftijd verantwoordelijk te zijn voor de gevoelens, grenzen en behoeftes van anderen en heeft vaak de neiging ontwikkeld alles onder controle te willen hebben. Hierbij heeft de codependent vaak het contact met zijn ware zelf - zijn innerlijke kind - verloren, omdat hiervoor geen plaats of ruimte was tijdens zijn jeugd. Het innerlijke kind zat de codependent als het ware in de weg om te zijn wie anderen wilden dat hij was. Hierdoor is de codependent zijn innerlijke kind vaak zelf ook als een lastig onderdeel van zichzelf gaan ervaren. Een deel dat er niet mocht en mag zijn.

Kenmerken van het innerlijke kind

Wanneer je aan het herstellen bent van codependentie, is het belangrijk dat je weer contact leert maken met je innerlijke kind en dat je er goed voor leert zorgen. Omdat je op deze manier uiteindelijk ook goed voor jezelf leert zorgen. Maar hoe kun je je innerlijke kind herkennen en leren kennen? Je innerlijke kind:

• is imperfect;
• is behoeftig naar liefde;
• heeft fantasie;
• is spontaan;
• is afhankelijk van een volwassene;
• is onvolwassen;
• is kwetsbaar;
• is grenzeloos;
• is enthousiast;
• is liefdevol;
• is onschuldig;
• leeft in het moment.

Je kunt voor jezelf, als herstellende codependent, eens nadenken hoe jouw innerlijke kind zich manifesteert in jouw gedrag en jouw denken. Hoe laat het kind zich aan jou zien?

Wat het innerlijke kind nodig heeft

Het innerlijke kind kan door middel van depressie, woede, verslaving, ziekte en pijn aan de innerlijke volwassene laten weten dat zijn behoeftes worden genegeerd en dat er beter voor hem gezorgd moet worden. Vaak gebeurt dit wanneer de eigen grenzen niet worden gerespecteerd en het innerlijke kind gepusht en bekritiseerd wordt. De behoeftes van het innerlijke kind zijn:

• Onvoorwaardelijke liefde;
• Veiligheid;
• Gehoord worden;
• Aangeraakt worden;
• Bescherming;
• Respect;
• Verzorging;
• Aanmoediging.

De liefhebbende ouder van het innerlijke kind

Hoe iemand zichzelf behandelt, is vaak een regelrechte afspiegeling van hoe zijn ouders met hem omgingen. Ieder mens heeft een innerlijke volwassene in zich en een innerlijk kind. Deze twee-eenheid functioneert bij veel mensen niet als een geheel. Wanneer de innerlijke volwassene het innerlijke kind liefheeft, zal het innerlijke kind zich onvoorwaardelijk gesteund en geliefd voelen. De innerlijke volwassene zal voor de grenzen, wensen en behoeftes van het innerlijke kind zorgdragen als een liefhebbende ouder. Hierdoor zal een persoon zich veilig voelen bij zichzelf en op zichzelf kunnen vertrouwen. Wanneer de innerlijke volwassene het innerlijke kind niet liefheeft, zal deze niets van het innerlijke kind willen weten, er geen verantwoordelijkheid voor willen dragen en de zorg voor de behoeftes, grenzen en wensen van het innerlijke kind uitbesteden aan een ander persoon. Bij dit laatste, zal het innerlijke kind zich eenzaam, angstig en alleen voelen en kan de innerlijke volwassene moeilijk liefde voelen of geven en omdat hij dit niet aan zichzelf geeft.

Om goed voor het innerlijke kind te leren zorgen is het in eerste instantie zaak dat je je eigen innerlijke kind leert kennen. Wat zijn zijn behoeftes, grenzen en wensen? Hoe kun je daar op een liefdevolle manier mee omgaan? Een goede tip is om elke dag een dialoog met je innerlijke kind aan te gaan op papier of in je dagboek. Je kunt dan vragen hoe je innerlijke kind zich voelt en waar het behoefte aan heeft. Waar voelt je innerlijke kind zich prettig bij? Waarbij niet? En waarom niet? Probeer ook te vragen waar je innerlijke kind blij van wordt en probeer aan deze activiteiten aandacht te besteden.

Vertrouwen opbouwen

Een goede ouder respecteert zijn kind, luistert naar zijn kind, leeft mee met zijn kind, stelt zijn kind op zijn gemak, moedigt zijn kind aan en geeft zijn kind advies. Een goede ouder stelt ook grenzen naar zijn kind. Het begint met acceptatie, begrip en het geven van liefde. Wanneer een codependent beter voor zichzelf en zijn innerlijke kind leert zorgen, ontwikkelt hij betere grenzen naar zichzelf en naar anderen toe.

Na jaren van veroordeling, pushen, negeren en verlating van het innerlijke kind, is het belangrijk om langzaam een vertrouwensband op te bouwen. Dit kan aan de hand van de volgende manieren:

• Luisteren: maak tijd om te horen wat er speelt bij je innerlijke kind;
• Spiegelen: benoem de gevoelens die je innerlijke kind omschrijft;
• Begrip tonen: laat bijvoorbeeld weten dat je weet dat innerlijke kind het zwaar heeft gehad;
• Leren accepteren: laat je innerlijke kind weten dat het oké is om je boos, hopeloos, verward, onzeker, of verdrietig te voelen;
• Empathie tonen: laat weten dat je weet hoe je innerlijke kind zich voelt;
• Op zijn gemak stellen: laat weten dat gevoelens niet permanent zijn, maar dat het beter zal worden;
• Aanmoedigen: moedig je innerlijke kind aan, laat weten dat je samen alles aan kunt;
• Toon onvoorwaardelijke liefde: zeg tegen je innerlijke kind dat je van hem houdt zonder beperkingen of voorwaarden.

Grenzen stellen om je innerlijke kind te beschermen

Het innerlijke kind heeft grenzen nodig, omdat het zonder grenzen totaal geen houvast heeft. Het kind kan boos zijn en dingen stuk willen maken; het kind kan verliefd worden op een persoon die niet goed voor hem is; het kind kan zich roekeloos willen gedragen of dingen willen doen die niet goed zijn voor het totale welbevinden. In dit soort gevallen is het nodig dat het innerlijke kind begripvol begrensd wordt en dat de innerlijke volwassene doet wat wel goed is voor jou en uiteindelijk ook voor je innerlijke kind. Denk hierbij aan naar de dokter gaan als dat nodig is, gezond eten, bewegen, voldoende rusten, personen die niet goed voor je zijn uit de weg gaan. De innerlijke volwassene kan begripvol luisteren naar de behoeftes van het innerlijke kind en het daarna liefdevol begrenzen en uitleggen waarom het kind begrensd wordt..

Het kan voorkomen dat het innerlijke kind angstig blijft en dat geruststellen niet lukt. De angst die gevoeld wordt, kan dan vanuit de intuïtie komen. Zeker als het innerlijke kind steeds maar blijft aangeven iets niet te willen doen. Het is dan goed om het gesprek met het innerlijke kind aan te gaan en erachter te komen wat er speelt bij het innerlijke kind.

De beschermende en begrenzende ouder, de innerlijke volwassene, is ook de persoon die voor het innerlijke kind op moet komen in de buitenwereld. Het is handig om te ontdekken hoe het innerlijke kind beschermd wil worden. Voor jezelf opkomen vergt veel oefening wanneer je een onveilige jeugd hebt gehad. Je kunt dit oefenen door:

• Tegen jezelf te zeggen dat je het recht hebt op veiligheid, gehoord worden, gezien worden, geliefd te worden, etc.;
• Hardop grenzen uit te spreken: Ik vind dit niet leuk! Stop ermee! Doe dat niet!;
• Te oefenen in vriendschappen, bij familie of in bijvoorbeeld de supermarkt;
• Een cursus zelfverdediging te volgen;
• Een intuïtieve (schilder)cursus te volgen.

Hoe meer en beter de innerlijke volwassene contact leert maken met het innerlijke kind, hoe beter het innerlijke kind in de gehele persoonlijkheid geïntegreerd wordt en hoe liefdevoller de persoon voor zichzelf en daardoor ook voor anderen kan zorgen. Maar let op: wanneer je jarenlang op een andere manier met je innerlijke kind bent omgegaan, zal het veel tijd en oefening vergen om dit patroon te veranderen. Geef jezelf hier liefdevol de tijd en de ruimte voor. Dat verdien je.