Persoonlijkheidsstoornis: achtervolgingswaan

Iemand die aan de persoonlijkheidsstoornis achtervolgingswaan lijdt, heeft steeds het gevoel dat hij door iemand in de gaten wordt gehouden. Deze mensen zijn paranoïde en denken voortdurend dat zij worden achtervolgd en kunnen andere mensen niet vertrouwen. Ook kunnen zijn bang zijn dat er ’s nachts wordt ingebroken of dat iemand hun probeert te vergiftigen. Soms zijn ze ziekelijk jaloers of extreem achterdochtig. Deze mensen zijn zich vaak niet bewust van hun aandoening, waardoor ze geen hulp zoeken. Gelukkig kan deze aandoening behandeld worden met psychotherapie.

Wat achtervolgingswaan is

Mensen die aan deze persoonlijkheidsstoornis lijden, hebben last van een overmatige achterdocht. Achtervolgingswaan wordt ook wel het syndroom van Kraeplin genoemd en deze mensen hebben voortdurend het gevoel dat zij door iemand anders in de gaten worden gehouden en zien andere mensen als een bedreiging. Zij lijden aan een pathologische vorm van paranoïde en zijn voortdurend op hun hoede. Als zij op straat lopen, denken ze dat ze achtervolgd worden. Achtervolgingswaan komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Psychotische aandoening

Mensen die last hebben van een overmatige paranoia, hebben vaak last van een psychotische aandoening. Het kan in zowel een lichte als zware vorm voorkomen. Het wordt met name gezien bij mensen die lijden aan schizofrenie en bij waanstoornissen, maar het kan ook bij niet-psychotische aandoeningen voorkomen, zoals de paranoïde persoonlijkheidsstoornissen. Soms is er sprake van een neurologische ziekte, zoals de ziekte van Alzheimer.

Kenmerken

Iemand die hieraan lijdt, heeft voortdurend het gevoel dat hij wordt achtervolgd en in de gaten wordt gehouden, zonder dat dit het geval is. Zij kunnen in de waan zijn dat wanneer ze in bed liggen, er inbrekers in hun huis rondlopen. De waan kan allerlei dingen betreffen, bijvoorbeeld het wantrouwen van de buren en denken dat de buren hun willen vergiftigen. Zij wantrouwen alles, zelfs soms de elektronische apparaten in huis. Zij hebben dan de waan dat er een zender in zit en dat ze worden afgeluisterd. Ook hebben ze soms een extreme achterdocht naar hun partner, familie of vrienden toe. Zij leggen het probleem niet bij zichzelf neer, maar bij een ander.

Herkenning

Meestal heeft iemand die lijdt aan achtervolgingswaan geen inzicht dat de gedachten niet normaal zijn. Daarom zien ze vaak geen nut in een behandeling. Zij zien namelijk het gedrag van een ander als een bedreiging in plaats van het eigen gedrag. Het is de schuld van een ander dat ze zich uitgebuit en bedreigd voelen. Het is de schuld van de partner dat zij ziekelijk jaloers zijn. Iemand met deze persoonlijkheidsstoornis zal zijn eigen gevoel op een ander projecteren, vooral als het gaat om gevoelens die iemand niet van zichzelf kan accepteren. Deze mensen zijn geneigd alles verstandelijk te willen beredeneren. Voor de omgeving zijn deze mensen vaak erg zakelijk, maar toch veroorzaken ze regelmatig onrust in hun omgeving. Ze kunnen vijandig, boos en prikkelbaar reageren.

Heb ik een persoonlijkheidsstoornis?

Als je jezelf afvraagt of je misschien aan een persoonlijkheidsstoornis lijdt, kun je jezelf de volgende vragen stellen:

• Als iemand mij een streek levert, kan ik dat gemakkelijk vergeven?
• Kan ik een mening van een ander aannemen?
• Als ik ergens over inzit, laat ik me dan gemakkelijk gerust stellen?
• Ben ik in staat om een ander te vertrouwen?
• Vertrouw ik mijn partner?

Als je op alle vragen nee hebt geantwoord, kan het zijn dat je meer kans loopt dat je een persoonlijkheidsstoornis hebt of kunt ontwikkelen.

Gevolgen

Mensen die hieraan lijden hebben vaak last van schizofrenie, een manische depressie of waanstoornis. Ook hebben zij vaak problemen in persoonlijke relaties en op het werk. Dit heeft te maken met de extreme achterdocht dat kan omslaan in een dreiging naar een ander en zelf naar wraak. In extreme gevallen kan dit leiden tot gevaarlijk gedrag. Op een gegeven moment kan iemand het niet meer schelen dat er regels zijn en gaat zich afreageren. Zij kunnen niet gemakkelijk over hun eigen gevoelens praten en zullen hun eigen gevoelens projecteren op een ander. Het leidt vaak tot onredelijk gedrag omdat zij het gevoel hebben dat hun onrecht wordt aangedaan.

Behandeling

Iemand met deze aandoening kan lang volhouden dat er niets aan de hand is. Vaak komen zij bij de therapeut op verzoek van een partner of werkgever en zien zelf het nut er niet van in. De patiënt kan zelfs achterdochtig worden naar de therapeut, omdat het probleem ligt in het vertrouwen hebben in een ander. De therapeut moet een manier zien te vinden om het vertrouwen te winnen en dat vereist kennis en stevig in de schoenen staan. Soms wordt er gekozen voor een combinatie van therapie en medicijnen.

Lees verder

• Angst: sociale fobie
• Angststoornis: godotsyndroom
• Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf
• Dwanggedachten: een obsessief-compulsieve stoornis
• Erotomanie: extreem verliefd op iemand