Angst: sociale fobie

Breekt het angstzweet je uit als je voor een groep wat moet zeggen of krijg je de zenuwen als je ergens op bezoek gaat en een volle kamer in moet? Vermijd je borrels en feestjes omdat je bang bent dat je iets stoms gaat zeggen of weet je helemaal niet wat je moet zeggen, dan kan het zijn dat je last hebt van een sociale fobie. Iedereen kent wel situaties waarin hij zich ongemakkelijk voelt. Bij sommigen is de angst zo hevig dat het een belemmering vormt voor het dagelijkse leven. Je bent voortdurend bezig met hoe anderen over je denken en wilt perfectionistisch zijn. Toch kun je er iets aan doen om over je sociale fobie heen te komen.

Wat het is

Wanneer je bang bent dat je jezelf belachelijk maakt als je in het bijzijn van anderen, je begint te blozen of te trillen of je hebt het zweet in de handen hebt staan, kan het zijn dat je een sociale fobie hebt. Mensen die hieraan lijden kunnen in paniek raken als ze een presentatie voor een groep moeten geven, het woord moeten voeren in een vergadering of zelfs erg opzien als ze naar een feestje of etentje moeten. Zij zijn bang voor kritiek van anderen en zijn soms extreem verlegen. Er zijn zelfs mensen die last hebben van telefoonangst. Dit kan je zowel in het dagelijkse leven als op je werk in grote problemen brengen.

De symptomen

Omdat je er soms niet onderuit kunt komen, zul je af en toe toch een gelegenheid hebben dat je onder de mensen komt. Van te voren maak je jezelf er al druk over. Het kan zijn dat je al last van angstgevoelens hebt omdat je er steeds aan moet denken. Mensen met een sociale fobie kunnen last krijgen van blozen, hartkloppingen, stotteren, bibberen, zweten of problemen met de spijsvertering. Mensen met een sociale fobie hebben vaak veel last van hun angsten en het kan een grote belemmering vormen voor het dagelijkse leven. Ze zijn voortdurend bezig met het zoeken van uitvluchten om de sociale situatie te vermijden.

Je wilt er vanaf komen

Het is normaal dat je last hebt van angstgevoelens wanneer je een presentatie moet geven of een sollicitatiegesprek hebt. Maar als je altijd met dit soort gevoelens rondloopt, zelfs als je een bekende op straat tegenkomt en daardoor nerveus bent, dan is het een ongezonde situatie. Het belemmert je leven en je wilt er graag vanaf, zou het niet fantastisch zijn als dat lukt? Het kan een hele uitdaging zijn, vooral als de fobie al tijdenlang diep in je geworteld zit. Wees trots op jezelf en neem de stap om van de sociale fobie af te komen. Ook al zie je het niet zitten, toch kun je er wat aan doen.

Verlegenheid

Veel mensen schamen zich voor hun angst en proberen het verborgen te houden. Zij houden zich op de achtergrond, gaan niet naar borrels op het werk, gaan geen gesprek aan omdat ze niet weten waar ze het over moeten hebben en ze zijn erg verlegen. Het is niet de situatie zelf waar iemand bang voor is, maar de gedachten die iemand over de situatie heeft. Verlegen mensen vergelijken zichzelf vaak met succesvolle mensen, zoals de gangmaker op een feestje, het populairste jongen of meisje uit de klas of een bekende filmster. Zij zijn geneigd om andere mensen belangrijker te vinden. Stop met jezelf te vergelijken met anderen en durf jezelf te zijn. Anders ben je alleen maar bezig te benadrukken met wat jijzelf niet bent, en daardoor kun je de verlegen gevoelens versterken. Kijk naar dingen waar jij goed in bent, waarschijnlijk heb jij ook dingen waar je beter in bent dan een ander. Ga bijvoorbeeld eens onverwachts een gesprek aan met een collega, dan zul je zien dat het vast wel meevalt.

Te veel over jezelf nadenken

Mensen zijn vaak perfectionistisch en zijn soms voortdurend bezig over hoe ze overkomen op anderen. Hierdoor kunnen er allerlei angstige gedachten ontstaan waar je onzeker van kunt worden. Als ze een gesprek moeten voeren, zijn ze zo met zichzelf bezig, dat ze niet meer goed op iemand anders kunnen reageren. Ze hebben dan het gevoel dat het gesprek niet goed is verlopen en dit versterkt de sociale angst alleen maar meer. Wanneer je een gesprek aangaat met iemand en je er nerveus over maakt, besef dan dat de ander niet zo met jou bezig is zoals jij dat doet. Waarschijnlijk is de persoon meer met zichzelf bezig. Probeer je eens in een ander te verplaatsen. Is het echt zo erg als je eens een keer niet weet wat me moet zeggen? Ben je echt dom als je niet direct reageert? Een ander is waarschijnlijk veel milder dan jijzelf.

Gedachtepatroon veranderen

Houd er mee op om jezelf steeds met anderen te vergelijken. Doe je dit toch, zeg op dat moment dan stop tegen jezelf. Elke keer als je stop moet zeggen, moet je de gedachte vervangen door een positieve gedachte. Het mag ook iets zijn dat niets met de situatie te maken heeft. Je mag jezelf prima vinden zoals je bent. Schrijf dat op een briefje zodat je er een paar keer per dag aan wordt herinnerd. Besef dat je alleen maar kijkt naar de positieve eigenschappen van een ander. Ook de ander heeft negatieve eigenschappen. Stop met het zwart-wit denken. Vaak ben je geneigd te denken in termen dat je loser of een winner bent en bestaat er geen tussenweg. Bij een klein foutje plaats je jezelf al in de categorie loser. Probeer dit niet te doen en accepteer dat ieder mens wel eens een foutje maakt en dat het helemaal niet erg hoeft te zijn.

Invullen van gedachten van anderen

Als iemand met je uit wilt, denk je vast dat je niet leuk genoeg bent. Je bent bang dat de ander je misschien een nerd of dom vindt. Je doet aan projectie: omdat je jezelf waardeloos vindt, zal een ander dat ook wel vinden. Je vult al in hoe een ander over je zal denken. Je stelt hoge eisen aan jezelf en vindt dat je er op en top moet uitzien. Je loopt steeds maar op je tenen en bent druk met het invullen van gedachten van anderen. Dit kost veel energie en uiteindelijk word je hier alleen maar onzekerder van. Stop met het perfectionistische denken. Word je bewust van deze gedachten. Wanneer je jezelf betrapt op zulke gedachten, denk dan dat je ook maar een mens bent en dat het onmogelijk is om door iedereen aardig gevonden te worden.

Behandeling

Vaak is het toch het beste om professionele hulp in te schakelen. Meestal wordt er gekozen voor een cognitieve gedragstherapie. Bij deze vorm van hulp wordt er gewerkt met oefeningen die je helpen om met de angst om te gaan. Sommige therapeuten zijn gespecialiseerd in angststoornissen, waaronder sociale fobie. In een enkel geval wordt er een medicijn voorgeschreven om angstklachten te verminderen. Dit heeft alleen effect op korte termijn. Het is beter om de angst niet te dempen en te zoeken naar de oorzaak en te werken aan een oplossing. Wanneer de sociale fobie leidt tot andere problemen, zoals alcoholmisbruik of depressie, werk daar ook aan.

Lees verder

• Angst om te telefoneren
• Help ik ben verlegen: wat kan ik eraan doen?
• Dwangstoornis: cognitieve gedragstherapie
• Angststoornis: godotsyndroom
• Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf