Psychotherapie: wat houdt het precies in?

Psychotherapie omvat alle psychische en psychosomatische stoornissen waaraan iemand kan lijden waarbij geneesmiddelen niet op de voorgrond staan. Het bestaat uit een behandelmethode die uit gesprekken bestaat tussen de deskundige hulpverlener en de patiënt. Het kunnen zowel individuele gesprekken als groepsgesprekken zijn. De duur van de behandeling ligt aan de ernst van de klachten. Er worden vaak geneesmiddelen voorgeschreven die samenvallen met de psychische behandeling.

Algemeen

Psychotherapie houdt zich bezig met psychosociale problemen en psychiatrische stoornissen. Het is een vorm van behandeling die bestaat uit gesprekken tussen de hulpverlener en patiënt. Het is een therapie die niet alleen op individuen is gericht, maar ook op groepen en paren. Psychotherapie omvat alle psychologische handelswijzen om psychische en psychosomatische stoornissen te behandelen, waarbij medicijnen niet op de voorgrond staan. Ter ondersteuning van de behandeling worden er wel vaak medicijnen voorgeschreven. De behandeling kan kortdurend zijn, maar als het nodig is zal het langer duren. Sommige ernstige psychische aandoening hebben een behandeling van meer dan een jaar nodig.

Het doel

De psycholoog of psychiater hanteert een wetenschappelijk-systematische vorm van communicatie. Niet alleen de deskundigheid van de therapeut is hierbij belangrijk, maar ook de inzet van de patiënt speelt een belangrijke rol. Het ligt ook aan de aard van de problemen en in hoeverre iemand zich inzet voor de behandeling, wat het te behalen resultaat is. Er moet soms hard voor gewerkt worden, waarbij er ups en downs kunnen ontstaan. Aan sommige factoren waardoor iemand ongelukkig is, kan een therapeut weinig doen, zoals werkeloosheid of financiële zorgen. Door de psychotherapie kan iemand wel leren om beter om te gaan met problemen, antwoorden vinden op bepaalde vragen, leren mogelijkheden te gebruiken of zichzelf beter leren redden. Het doel is om een probleem op te lossen of dragelijk te maken.

Wanneer psychotherapie

Een stap maken om psychische hulp in te schakelen is niet altijd gemakkelijk. Vaak liggen er gevoelens zoals depressie, spanning, angst, onvrede of onrust ten grondslag aan het probleem. Er is niet een eenduidig antwoord te geven wanneer het raadzaam is hulp in te schakelen. Mensen willen psychische problemen vaak zelf de baas worden, maar anderzijds lukt dit niet altijd zelf en dan is het beter om hulp te zoeken wanneer de klachten nog niet te lang aanwezig zijn en zijn doorontwikkeld tot grote problemen. Psychotherapie kan worden ingezet bij bijvoorbeeld: angst-, stemmings- en persoonlijkheidsstoornissen en enkelvoudige en meervoudige complexe psychische problemen.

De psychotherapeut

Een psychotherapeut werkt meestal in een instelling voor geestelijke gezondheidszorg of heeft een zelfstandige praktijk. Deze deskundige is opgeleid in het interpreteren van informatie die de patiënt geeft en maakt een probleemanalyse en indicatiestelling. De psychotherapeut richt zich op behandeling van complexe problemen, meestal meervoudige problematiek en/of persoonlijkheidsproblematiek. Vaak is de psychotherapeut in de geestelijke gezondheidszorg er ter aanvulling van de gezondheidszorgpsycholoog, de klinisch psycholoog, de klinisch neuropsycholoog en de psychiater.

Therapievorm

In de praktijk blijkt regelmatig dat het in sommige gevallen niet uitmaakt welke vorm van therapie er wordt gekozen, zolang de therapie maar is toegesneden op het probleem. Zo wordt er bij een dwangneurose of angst vaak gekozen voor cognitieve gedragstherapie. De werkrelatie tussen de therapeut en de patiënt is ook erg belangrijk. De persoonlijkheid van de therapeut speelt ook een belangrijke rol in het proces. Zo moet een goede therapeut beschikken over de volgende eigenschappen: empatisch, begripvol, ondersteunend, warmhartig en hoopvol zijn. Zij moeten het vertrouwen wekken bij de patiënt en zullen misschien in sommige gevallen moeten afwijken van hun handboek.

Geneesmiddelen

Tot de somatische behandelingen behoort het toepassen van geneesmiddelen en elektroconvulsietherapie. Meestal heeft een behandeling van een psychische aandoening meer effect als er zowel psychotherapie als het voorschrijven van medicijnen wordt toegepast. Het werkt meestal beter dan wanneer er voor één methode wordt gekozen. Een veel voorkomend medicijn bij psychotherapie is antidepressiva ter behandeling van een depressieve stoornis of angststoornis.

Wet BIG

In Nederland staat een erkende psychotherapeut ingeschreven in het BIG-register, dit is een onderdeel van het Agentschap Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg. Het beroep psychotherapeut is opgenomen als basisberoep in de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg. Het doel van deze wet is de kwaliteit van deze beroepsuitoefening te bevorderen en te bewaken.

Lees verder

• Angst: sociale fobie
• Angststoornis: godotsyndroom
• Depressief gevoel: hoe hier vanaf te komen
• Dwangstoornis: cognitieve gedragstherapie
• Manisch-depressief: een ernstige stemmingsstoornis