Manisch-depressief: een ernstige stemmingsstoornis

Iedereen heeft periodes in het leven dat hij zich somber en neerslachtig voelt, maar kent ook periodes dat hij juist vol energie en vrolijk is. Dit zijn normale gevoelens, die horen bij de gebeurtenissen in het leven. Als de sombere stemming (depressie) afwisselend met periodes van een gelukkige stemming (manie) lange tijd voortduren, kan er sprake zijn van een manisch-depressieve stoornis, ook wel een bipolaire stoornis genoemd. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor deze stemmingsstoornis, bijvoorbeeld een ziekte, verslaving of sociale stoornis.

Wat het is

Indien je een langere tijd afwisselend extreem vrolijk en vol energie bent, maar ook periodes kent waarbij je erg somber bent waar je jezelf niet overheen kunt zetten, kan er sprake zijn van een manisch depressieve stoornis. Ieder mens kent ups en downs in hoe hij zich voelt en dat is normaal. Meestal duurt dit enkele uren tot enkele dagen en normaal gesproken geeft het geen extreme gevoelens. Als de stemming (manie of depressie) gedurende langere periodes in een bepaald uiterste blijft, kan er een manische depressie zijn. Dit wordt ook wel bipolaire stoornis genoemd vanwege de schommeling tussen verschillende polen van een stemming.

De stemmingswisselingen

De manie en depressie wisselen elkaar af, waarbij het mogelijk is dat er tussentijds periodes van normale stemmingen zijn. Bij sommigen treden de stemmingswisselingen achter elkaar op. Er hoeft geen vast patroon te zijn en de depressies kunnen soms geleidelijk ontstaan, maar ook binnen een dag. Hoe lang de stemming aanhoudt, verschilt per persoon. Bij de een duurt het weken, terwijl het bij de ander jaren kan duren. Een manie kan worden gevolgd door een depressie, maar het kan ook andersom. De stemming kan een extreme vorm aannemen. Het is een psychiatrische ziekte die bij iedereen kan voorkomen, maar het openbaart zich vaak rond het twintigste levensjaar en komt even vaak voor bij mannen als vrouwen. Het kan ook zijn dat iemand meerdere periodes van een depressie doormaakt, voordat er weer een manische periode optreedt.

Manie

De stemmingswisselingen kunnen zich uiten in tegenovergestelde gevoelens, van heel depressief naar erg vrolijk. Tijdens een manische periode is de persoon vaak erg actief en kunnen er psychotische verschijnselen ontstaan en een verlies aan de realiteitszin. Dit kan leiden tot lichamelijke uitputting. Tijdens een manie wordt er onverantwoord gereageerd op situaties. Kenmerken die horen bij een manische periode zijn:

• Opgewekt en erg goede stemming. Bij tegenwerken kan de persoon geprikkeld reageren
• Hyperactief en vol levenslust
• De hele wereld aan kunnen en neiging tot onverantwoord en/of gevaarlijk gedrag
• Ongeremd seksueel gedrag
• Goede eetlust
• Zekerder voelen dan normaal en dingen doen die je anders niet durft
• Realiteitsverlies en zichzelf overschatten
• Impulsief gedrag
• Grootheidswaan, paranoïde zijn en ziekelijke achterdocht

Depressieve periode

Tijdens een depressieve periode wordt het lastig om je ook maar ergens toe te zetten. Vaak raak je geïsoleerd en geef je jezelf overal de schuld van. Depressies kunnen psychotische vormen aannemen, waarbij er soms doodwensen ontstaan waardoor er soms zelfmoord wordt gepleegd. Kenmerken die horen bij een depressieve periode zijn:

• Sombere, depressieve en vaak prikkelbare stemming
• Geen plezier meer beleven
• Geen interesse tonen
• Lusteloos zijn
• Problemen met concentratie
• Slechte eetlust en moeizame ontlasting
• Slaapproblemen en extreme vermoeidheid
• Onzeker over alles
• Verminderd tot geen libido
• Moeilijk of geen beslissingen kunnen nemen
• Denken aan de dood

Oorzaken

Meestal is er niet één duidelijke oorzaak aan te geven. Vaak is het een combinatie van verschillende factoren, zoals een biologische stoornis, bepaalde medicijnen, lichamelijke ziekten, verslaving en sociale stoornissen. Mensen die manisch-depressief zijn hebben een verstoring tussen stoffen die zorgen voor de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen. Dit is goed te behandelen met medicijnen. Manisch-depressiviteit wordt vaak gezien bij cocaïneverslaafden en alcoholverslaafden. Psychische oorzaken, zoals karakter, vaardigheden om problemen op te lossen en draagkracht spelen hierbij ook een rol.

Behandeling

Manisch-depressieve stoornissen zijn goed behandelbaar. Soms wordt er gekozen voor een opname in een psychiatrische inrichting, bijvoorbeeld als iemand een gevaar voor zichzelf vormt. Behandeling kan bestaan uit medicatie en het geven van therapie. Tijdens psychotherapie wordt er voorlichting gegeven, waar er van de patiënt zelf ook een bijdrage verwacht in de vorm van zelfmanagement. Zo wordt er geleerd om symptomen te herkennen, zodat het tijdig behandeld kan worden. De patiënt leert omgaan met lichamelijke en psychosociale gevolgen van de ziekte.

Lees verder

• Depressief gevoel: hoe hier vanaf te komen
• Geen zin in seks door depressieve gevoelens
• Gevolgen chronische stress bij ouderen
• Negatieve gevoelens: hoe hier vanaf te komen?
• Psychische aandoening: aanpassingsstoornis