Hoe goed luisteren we?

Voor veel mensen geldt dat dat wat we horen, valt onder de categorie “luisteren” en dus is de conclusie “goed!”. Uit onderzoek blijft echter dat dit een stuk genuanceerder ligt en we eigenlijk helemaal niet zo goed écht luisteren. Dit heeft verschillende oorzaken, maar de levensfase al dan niet gecombineerd met de hectische maatschappij heeft daar wel een aanzienlijk aandeel in. Hoe zit dat? Het spreekt voor zich dat in dit onderzoek geen echt slechthorende mensen, fysiek gezien dus, in meegenomen zijn. Verder heeft men de leeftijdsgroepen als leidraad genomen en is daar een duidelijk onderscheid te zien. Pubers, maar ook (jong) volwassenen en zelfs mensen die we als “midlife” betitelen doen het niet echt goed. Pas als de rust in het leven is weergekeerd, lijken we weer de tijd te (willen) nemen om echt te luisteren.

Dagelijkse dingen

]Als het gaat om de dagelijkse dingen die bijvoorbeeld een huishouden doen laten draaien, dan is de groep jong volwassen (18 tot 27) en volwassenen (28 tot 40) het best scorend (ca. 80%). Op zich ook niet zo vreemd, want zeker als er kinderen zijn, moet een gezin “draaiende” gehouden worden. School werk, huishouding, werk, sociaal leven … het moet allemaal ingepast worden en dat kan alleen als je punctueel bent en goed met elkaar afstemt. Het gaat hier over de dagelijkse gang, niet als je “een laag dieper” gaat.

Dwars zijn om het dwars kunnen zijn

Pubers hebben vaak de neiging om bewust niet te luisteren, al was het maar om dwars te kunnen liggen, waar bijna 20% ook eerlijk voor uit komt. Ze scoren slechts 23%, waarbij midlife (41 tot 59) en senioren (60 tot 80) gemiddeld ook minder goed scoren, respectievelijk 65% en 68%. Als redenen wordt meegegeven dat niet alles in samenspel gedaan hoeft te worden en mensen vormen zichzelf verder als individu. Als dit traject net iets verder uit elkaar gaat, kan het “bewust” niet goed luisteren gemakkelijk zijn. “Het hoeft niet zo nodig meer”. Ieder gaat de eigen weg en het is wel goed zo.

werk/school

Als het gaat over werk en school ligt het wat anders. Pubers hebben misschien de schijn tegen als het gaat om niet goed luisteren, maar juist de jong volwassengroep scoort slechter en komt niet verder dan 55%. Terwijl je kunt stellen dat dit ook nog een nadrukkelijke leerfase is.

De toelichtingen die gegeven worden zitten vaak in de hoek van degene die het zelf uit willen vinden, achterhalen, de neus stoten, het beter weten etc. Kortom, je hoort vaag wat bijvoorbeeld een leidinggevende zegt, je aan suggesties meegeeft voor een uit te voeren opdracht, maar je wilt dit traject zelf onderzoeken of je denkt sowieso dat het anders kan. Dat maakt dat deze groep wat lastiger zit in het functioneren. De meeste mensen zitten in deze levensfase namelijk nog niet in de delegatiefase, maar de kans is zeerwel aanwezig dat men het wel denkt.

De senioren hebben weer een andere invalshoek en dat is die van dat ze het allemaal al vaker voorbij hebben zien komen en daarom minder goed luisteren. De groep die denkt dat die jongere mensen misschien toch wel weer iets nieuws brengen en het ook iets op kan leveren, is slechts 23%. Dat is jammer, want ook op latere leeftijd kunnen nieuwe inzichten weer een interessant nieuw beeld scheppen.

Algemene levenshouding

De algemene levenshouding heeft in die zin geen “uitschieters” dan de jeugd (pubers en jong volwassenen) veel leren en zijn onbewust – ook al is de houding anders – vaak net sponzen. Echter, men handelt er vaak niet naar (in ieder geval in eerste instantie) en daar zit hem nu een punt. Men neemt meer tijd voor een leertraject, omdat men door de manier van doen meer tijd nodig heeft. Maar ja, leer je net zoveel als je alleen maar opvolgt? De specialisten denken van niet, iedereen moet immers zijn fouten kunnen maken … en daar zit wel wat in. Per saldo leren veel mensen meer als ze ook eens onderuit gaan. Gezien het percentage is daar iets voor te zeggen, ca. 37%.

Van heel ontspannen naar gespannen

De senioren hebben een meer ontspannen levenshouding in algemene zin en dat kan ook wel kloppen, want men heeft al veel gezien, meegemaakt, zelf ervaren etc. Dan kan je er ook meer ontspannen inzitten. Geld speelt vaak een veel minder prominente rol, men koestert degene die dicht bij hen staan en er is meer tijd (men neemt eigenlijk meer tijd) om écht te luisteren. Ruim 83% scoort hier goed op.

De midlifegroep komt er minder goed vanaf en veel respondenten, zeker met een gezinssituatie, schermen met de problematiek van opgroeiende kinderen. Er spelen nogal wat zaken tegelijk in gezinnen met opgroeiende kinderen. Enerzijds de pubers, zoals eerder besproken en anderzijds de ouders/opvoeders van deze kinderen. Volwassenen die zelf niet zelden ook nog midden in hun carrière en een druk sociaal leven zitten. Luisteren kost tijd en vast nogal eens van de lijst bij deze groep. Bij mannen meer nog bij vrouwen, de verschillen zijn hier relatief groot. Waar vrouwen het verhoudingsgewijs nog redelijk doen met 45%, doen de mannen het met 33% simpelweg slecht.

Tot slot

Luisteren is niet zo eenvoudig als we denken met het “open zetten” van de oren. Luisteren is aandacht voor degene(n) tegenover je, luisteren is de gedachten laten gaan over hetgeen er gezegd is en luisteren is soms ook (in)direct handelen.