Help ik ben verlegen: wat kan ik eraan doen?

Soms gebeurt het dat je in een grote groep bent zoals bijvoorbeeld een vergadering op het werk en er wordt je plotseling een vraag gesteld. Je voelt je zeer verlegen worden omdat iedereen je aankijkt. Er zijn mensen die zo verlegen zijn dat ze niet meer het huis uitdurven. Verlegenheid is iets dat bij ruim 40 procent van de Nederlandse bevolking voorkomt. Omdat verlegenheid iets is waar je niet mee te koop loopt, wordt er soms weinig aandacht aan besteed.

Wat houdt verlegen zijn precies in?

Verlegenheid is het hebben van angst in gezelschap van andere mensen. Het is een gevoel van onzekerheid. Je maakt je druk om wat de ander van je denkt. Het kan door een nare gebeurtenis in je jeugd zijn ontstaan of door problemen die later zijn ontstaan. Verlegenheid is niet aangeboren en het ontstaat in de loop van je leven. Als er een moeilijke situatie is zal een verlegen persoon zich meestal proberen terug te trekken en kan zich meestal moeilijk uiten. Het kan zelfs zichtbaar zijn omdat een verlegen persoon begint te blozen, zweten of trillen. Ook wordt het praten vaak bemoeilijkt en begint de persoon te stamelen en te hakkelen. De persoon voelt zich op dat moment gespannen. De spieren van het lichaam kunnen zelfs verkrampen door de spanning. De persoon die verlegen is ervaart het zelf meestal als hinderlijk en zou het graag anders willen. Vaak probeert de verlegen persoon de verlegenheid te verbergen wat averechts kan werken. Soms zijn mensen selectief verlegen. Iemand kan bijvoorbeeld alleen verlegen zijn tegenover het andere geslacht. Verlegen mensen vinden het soms moeilijk om initiatief te tonen of als eerste iets tegen iemand te zeggen.

Gezonde verlegenheid

Iedereen maakt wel eens een situatie mee waarin hij zich verlegen voelt. Het maakt je bewust van je eigen persoonlijkheid en daar is niets mis mee. Het bepaalt ook hoe je overkomt bij een ander persoon. Je gaat voorzichtig om met sociale contacten en dat is goed. Het is goed om rekening te houden met de ander.

Te verlegen

Er zijn ook veel mensen die zo verlegen zijn, dat ze het huis niet meer uit durven. We hebben de hele dag te maken met andere mensen om ons heen: op straat, in de winkel en op je werk. Verlegen mensen denken constant dat ze beoordeeld worden door anderen. Ze zijn de hele dag bang iets verkeerd te doen en dom over te komen. Deze mensen zijn té verlegen: ze hebben last van extreme angsten voor gezelschap van anderen. Ze proberen andere mensen zelfs te vermijden. Als iemand dan alleen nog maar vermijdingsgedrag vertoont en zichzelf afzondert, is er sprake van een sociale fobie. Extreme verlegenheid kan zich zelfs uiten in mensenschuwheid. Deze personen proberen contact met andere mensen helemaal te vermijden.

Verlegenheid en voor jezelf opkomen

Ook als je verlegen bent is het mogelijk om voor jezelf op te komen. Belangrijk is om een stuk zelfvertrouwen te krijgen. Probeer de vicieuze cirkel waarin je voelt dat je blokkeert in bepaalde situaties te doorbreken. Probeer je niet te focussen op de negatieve gedachten zoals: “ik ben een mislukking”. Op het moment dat je je verlegen voelt probeer dan te beseffen dat de andere persoon dit (grotendeels) niet kan zien. Het is voor de persoon zelf het lastigst, niet voor de omgeving. Erken dat je verlegen bent. Dit is makkelijker dan het proberen te verbergen. Het is namelijk helemaal geen schande. Praat er eens over met een vriend of vriendin. Dit kan je helpen verlegenheid te erkennen en het te accepteren. Wees realistisch dat verlegenheid nooit helemaal weg zal gaan en dat je er altijd mee te maken zult blijven hebben. Je komt zo weer dichter bij jezelf te staan en dat maakt je zekerder waardoor je beter voor jezelf kunt opkomen. Als je een keuze moet maken, kies dan niet de keuze wat anderen van je verwacht, maar durf voor jezelf te kiezen. In het begin kan dit wat onwennig voelen maar uiteindelijk zul je beseffen dat je dan dichter bij je eigen persoonlijkheid staat.

Wat kun je aan verlegenheid doen?

Verlegenheid kan erg hinderlijk zijn als je bijvoorbeeld op zoek bent naar een partner of baan. Je moet leren ermee om te gaan en dit in goede banen te leiden. Met gedragstherapie en training in sociale vaardigheden is er heel wat aan verlegenheid te doen. Voor erg verlegen mensen is er zowel in Nederland als in Vlaanderen een vereniging, "vereniging voor verlegen mensen" (VVM). In Nederland geeft de vereniging onder andere zelfhulpcursussen in groepen van 6 tot 12 personen. In de loop van de lessen is het de bedoeling dat de groep zelf de lessen gaat verzorgen als onderdeel van de cursus, wat erg leerzaam en goed kan zijn voor verlegen personen.

Een verlegen persoon moet leren om elke keer zijn eigen grens met kleine beetjes te verleggen. Belangrijk is om op zo’n moment te proberen je te ontspannen. Als dit succesvol is, dan zal het volgende kleine stapje gemakkelijker zijn. Het is een kwestie van veel oefenen in de praktijk. Probeer bijvoorbeeld eens iemand aan te spreken in een winkel. Soms kan het een kwestie zijn om te leren dat andere mensen te vertrouwen zijn. Mocht je een keer erg verlegen voelen en ongemakkelijk, straf jezelf niet meteen af. Verbeteringen gaan nu eenmaal met pieken en dalen.