Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie gaat uit van de werking tussen drie factoren, namelijk gedachten, gevoelens en gedragingen. Als basis wordt genomen dat gedachten bepaalde emoties en gedragingen veroorzaken. Wanneer je emoties en je gedrag passen bij een terechte gedachte, dan is er niets aan de hand. In dat geval reageer je zoals ieder ander in een gelijke situatie zou doen. Echter, als je emoties en je gedrag zich uiten op basis van een irreële gedachte, dan reageer je afwijkend van anderen. Hier helpt cognitieve gedragstherapie je om dit te veranderen.

Het doel van cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is bedoeld om ons gedrag te veranderen. Hierbij worden de gedachten als uitgangspunt gebruikt. Je gedachten vormen immers de basis van je gedrag. Ongewenst gedrag en ongewenste gevoelens komen voort uit verkeerde gedachten. Het gedachten dagboek helpt om van deze verkeerde gedachten af te komen, waarna je verlost wordt van het bijbehorende gedrag en de ongewenste emoties.

Je gedachten bepalen je gedrag en gevoelens

Hoe jij je voelt wordt in grote lijnen bepaald door je gedachten. Je kunt ineens een andere emotie ervaren door een gebeurtenis, maar je reageert ook op basis van je gedachten bij deze gebeurtenis. Hier is een goed voorbeeld van. Midden in de nacht hoor je een harde klap in huis, alsof iets op de grond valt en uit elkaar spat. Je kunt hier op verschillende manieren op reageren. Het gevoel dat in jou opkomt op dat moment, en de reactie die jij geeft, is afhankelijk van je directe gedachte bij deze klap.

Situatie 1

Je hebt twee katten in huis en zij vinden het regelmatig erg leuk om midden in de nacht te gaan spelen, vechten en kattenkwaad te gaan uithalen. Het is al meer dan eens gebeurd dat je midden in de nacht wakker schrikt van een hard geluid, waarna blijkt dat de katten iets van de kast hebben gegooid. Nu hoor je midden in de nacht een harde klap, alsof iets op de grond valt en uit elkaar spat. Direct spring je uit bed en ga je kijken wat de katten nu weer omgegooid hebben. Je reageert door direct naar de plek van de klap te lopen. Je voelt voornamelijk boosheid en irritatie.

Situatie 2

Je woont alleen in een stille buurt. Eigenlijk kun je elke nacht van een optimale nachtrust genieten, in alle stilte en duisternis om je heen. Nu hoor je midden in de nacht een harde klap, alsof iets op de grond valt en uit elkaar spat. Je denkt direct dat er een inbreker in huis is. Je blijft stokstijf in bed liggen, luisteren of je nog iets hoort. Je durft waarschijnlijk je bed niet uit, en mogelijk probeer je jezelf te verstoppen. Je reageert door je klein te maken en zo min mogelijk te bewegen, goed te luisteren en je te focussen op al je zintuigen. Je voelt voornamelijk angst.

Conclusie

De situatie is in beide gevallen gelijk. Je hoort een klap in huis, midden in de nacht. Echter, in situatie 1 reageer je heel anders dan in situatie 2. Dit wordt veroorzaakt door je gedachten. In situatie 1 denk je direct aan je katten, omdat die vaker voor herrie zorgen als je slaapt. In situatie 2 denk je direct aan een indringer, omdat je nooit geluiden in huis hoort als je slaapt. Dit levert het bewijs dat zowel je gedrag als je emoties worden bepaald door je gedachten.

Reële en irreële gedachten

Bovenstaande situaties laten de uitkomst van reële gedachten zien. Je gedachten zijn immers gebaseerd op feiten. Je reageert dus niet anders dan anderen in een soortgelijke situatie. Er is dan ook geen cognitieve gedragstherapie nodig om je gedrag en emoties aan te passen, ofwel om de gedachten aan de basis aan te passen. Echter, het kan ook zijn dat je irreële, of onwerkelijke, gedachten hebt, waardoor je reageert om een manier die afwijkt van de reactie van anderen in een soortgelijke situatie. Hieronder vind je een voorbeeld van gedrag en emoties die worden veroorzaakt door een irreële gedachte.

Voorbeeld irreële gedachten

Je loopt in de supermarkt en het is ontzettend druk. Je hebt het gevoel dat iedereen je bewust in de weg loopt en naar je kijkt alsof je van een andere planeet komt. Al die mensen in de supermarkt werken je tegen, in gedachten. Je hart gaat sneller kloppen, je voelt het bloed naar je hoofd stromen, je begint te transpireren en je wordt kortademig. Hierop denk je dat je gaat flauwvallen als je nog langer in de winkel blijft. Je denkt dat niemand je zal helpen als je flauwvalt en dat je vervolgens dood zal gaan in een drukke supermarkt. Je laat je karretje staan, rent naar buiten en gaat in je auto zitten om bij te komen.

Natuurlijk zijn er meer mensen die het hinderlijk vinden als het erg druk is in de supermarkt. Echter, er zijn niet veel mensen die denken dat de mensen in de supermarkt hen tegenwerken. Doordat jij deze gedachte wel hebt, reageer je door klachten van angst en paniek te ontwikkelen. Deze klachten zorgen ervoor dat je verdere irreële gedachten krijgt, als het flauwvallen en het doodgaan. Deze gedachten veroorzaken de emoties die je ervaart. Je voelt angst en paniek, de onweerstaanbare drang de winkel te verlaten. Je gedrag laat dit ook direct zien. Je laat je kar met boodschappen staan en gaat zo snel mogelijk naar buiten. Kortom, je gevoelens en gedrag worden veroorzaakt door een gedachte die niet klopt met de werkelijkheid.

Automatische gedachten veranderen

Als je geen controle meer over de irreële gedachten hebt, dan heb je automatische gedachten. Deze automatische gedachten komen te pas en te onpas voorbij, en bepalen je gedrag en je emoties in negatieve zin. Wanneer je automatische gedachte is dat je nooit ergens goed voor bent, dat je nutteloos bent en dat niemand om je geeft, dan uit dit zich in voornamelijk verdriet en woede. Dit bepaalt uiteraard ook je gedrag. Omdat het een automatische gedachte is, pas je deze toe in de meest verschillende situaties. Hierdoor wordt je hele leven beïnvloed door een gedachte die niet klopt met de werkelijkheid. Cognitieve gedragstherapie is de juiste therapie om deze automatische negatieve gedachte om te zetten naar een automatische positieve gedachte. Zo kan cognitieve gedragstherapie je hele leven veranderen, omdat het een positieve invloed heeft op je gedachten, en daarmee ook op je emoties en je gedrag in het dagelijks leven.