De effectiviteit van coaching

Hoewel coaching sterk in opmars is, is het voor velen nog niet duidelijk welke aspecten van coaching nu exact zorgen voor effectieve coaching. Diverse manieren van coaching, met verschillende theorieën en uitgangspunten lijken allemaal een claim op de waarheid te leggen. Toch zijn het niet zozeer de verschillende theorieën die het verschil maken, maar hangt de effectiviteit van coachen van meer (en belangrijkere) factoren af.

Coaching en psychotherapie

Coaching wordt vaak gezien als een onderdeel van psychotherapie. Daarom kunnen ook enkele principes hiervan toegepast worden op coaching. De mogelijke voor- en nadelen van psychotherapie door psychologen zijn door de jaren heen betwist geweest; sommigen stelden dat therapie verspilde tijd en geld was, terwijl anderen juist aangaven dat psychotherapie wel werkt. Pas in de laatste jaren is men er echter achter dat psychotherapie inderdaad echt werkt en op welke manier het kan werken. Zo blijken er vier factoren te zijn die invloed hebben op de werking van psychotherapie, ook in het geval van coachen:

• Factoren van de coachee of zijn/haar omgeving (40%)
• De relatie tussen coach en coachee (30%)
• De verwachtingen (inclusief mogelijk placebo-effect) (15%)
• De gebruikte theorie en techniek (15%)

Zoals te zien is lijkt de theorie die gebruikt wordt bij psychotherapie slechts een klein gedeelte van de totale effectiviteit uit te maken, slechts 15% van de effecten van psychotherapie zijn toe te wijzen aan de gebruikte theorie en techniek. De vier factoren zullen onderstaand verder uitgelicht worden.

Factoren van de coachee of zijn/haar omgeving

Belangrijk hierbij is om te beseffen dat het weinig zin heeft om een coachee te proberen te veranderen, terwijl deze de mogelijkheid tot veranderen niet of bijna niet in zich heeft. Iemand moet dus ook klaar zijn om gecoacht te worden. Een persoon moet hiervoor gemotiveerd zijn om te veranderen, intelligent genoeg zijn, bewust genoeg zijn, open staan voor nieuwe ervaringen, voldoende zelfvertrouwen hebben en zelfbewust zijn. Hoewel het dan lijkt alsof niemand voor coaching in aanmerking komt, gaat het er meer om dat iemand niet op al deze facetten slecht scoort; als dat zo is, is de coachee waarschijnlijk zeer lastig tot niet te coachen. Mocht een coachee op een enkele of een paar vlakken slecht scoren is dit nog geen probleem. Kort gezegd moet men willen en kunnen veranderen om effectief gecoacht te kunnen worden. Daarnaast zijn verschillende manieren van coaching bij verschillende soorten persoonlijkheden effectiever of minder effectief.

Ook de omgeving speelt een grote rol bij coachen. Een coachee brengt immers zijn, op zijn sociale omgeving gebaseerde, normen en waarden mee in het coachingstraject. Vaak zal een coachee trachten om de focus ook te leggen op de buitenwereld; de manager van het bedrijf is het bijvoorbeeld schuld dat de coachee verlegen is. We kunnen echter niet de manager veranderen, wel de coachee. Daar moeten we dan ook de focus leggen.

De relatie tussen coach en coachee

Hoewel het zeker belangrijk is wat de coach doet, welke technieken de coach gebruikt en welke kennis de coach meebrengt in het coachingstraject, gaat het toch uiteindelijk om wat de coachee er mee doet in de praktijk. Om dit teweeg te brengen is de relatie tussen de coach en de coachee van essentieel belang; deze relatie bepaald in grote mate in hoeverre de coachee ook daadwerkelijk wat doet met hetgeen uit de coachingssessies komt. Om dit te bereiken is het belangrijk voor de coach om de coachee ook te betrekken in het coachen. De coachee moet hierin een actieve rol hebben. Hij/zij zal ook tijd en energie moeten steken in het traject, zal het werk in de praktijk moeten uitvoeren en zal ook de verantwoordelijkheid moeten nemen voor het leerproces. Uit onderzoek blijkt dat als de relatie tussen de derde en vijfde sessie niet goed is op het gebied van duidelijke doelen, taken en verbintenissen, de kans op een voortijdige beëindiging van de coachingsrelatie zeer groot is. De coach zal daarom ook het proces van coaching moeten toelichten; dan wordt ook voor de coachee duidelijk welk traject er gevolgd wordt en het verstevigd de relatie.

De verwachtingen (inclusief het placebo-effect)

Uit onderzoek blijkt dat alleen al het maken van een afspraak tot duidelijke verbeteringen leidt bij de helft van de cliënten. Dit betekent dat hier duidelijke effecten te zien zijn van hoop en verwachtingen. Voor de coach betekent dit ook dat de coach een duidelijk geloof in de coachee moet laten zien, zodat deze hoop blijft houden en de positieve effecten hiervan blijven aanhouden.

De gebruikte theorie en techniek

Hoewel het niet veel lijkt uit te maken welke theorie of techniek er gebruikt wordt, heeft dit toch wel degelijk een effect. De effectiviteit van de gebruikte methode komt echter vooral voort uit de punten die de verschillende methodes met elkaar gemeen hebben; het werkzame bestand als het ware zit met name in de technieken/gedachten die gemeengoed zijn in de verschillende theorieën. Coachen zonder achterliggende theorie bestaat dan ook niet; er wordt altijd wel ergens vanuit gegaan, impliciet of expliciet.