Existentialistisch coachen; coachen vanuit existentialisme

Existentialistische filosofen, zoals Jean-Paul Sartre, hebben ook op een bepaalde manier van coaching een invloed gehad. Deze manier van coaching heet nu existentialistische coaching. Deze manier van coachen focust niet zozeer op analyseren of ratio, maar juist meer op de passie. Coachen vanuit het existentialisme draait om het accepteren van mogelijkheden tot teleurstelling, pijn of verlies. Door dit te accepteren kan het leven ten volste worden geleefd en worden keuzes niet beperkt door angst of laksheid.

Existentialistische basisprincipes

Uit het existentialisme haalt de existentialistische manier van coachen de basisprincipes. Zo gelooft het existentialisme erin dat de mens niet een bepaalde personaliteit aangemeten kan krijgen. Dit is slechts een label en geeft de persoon niet weer. Een persoon begeeft zich immers in een context en een omgeving en bestaat van moment naar moment. Gedrag kan dus constant veranderen. Onze keuzes bepalen wie we zijn, echter pas nadat we de keuze gemaakt hebben. Op ieder moment zijn we daarnaast vrij om nieuwe keuzes te maken, waardoor we dus opnieuw bepalen wie we zijn. Reputatie bijvoorbeeld, kan dus ook nooit een oorzaak van gedrag zijn; reputatie is juist het gevolg van gedrag.

Nietzsche als een van de belangrijkste existentialistische filosofen

Een van de belangrijkste filosofen uit het existentialisme is Nietzsche; hij geloofd dat de mens een morele plicht heeft om uit te blinken, om te excelleren. Van binnen heeft ieder mens echter toch een neiging om juist niks te doen, of om mee te kabbelen met de rivier. Volgens Nietzche moeten we dit ontstijgen en ons leven serieus nemen en benutten. Belangrijk hierbij is dat we ook de kracht ontwikkelen om ons leven zelf vorm te geven. Dit moet een van de belangrijkste focussen zijn in het leven; de kracht/mogelijkheid ontwikkelen om zelfstandig het hef in handen te nemen bij het besturen van ons eigen leven. Dit kan dus op verschillende manieren; zo kan opleiding de mogelijkheden van arbeid vergroten (en daarmee de mogelijke wegen die we kunnen inslaan met ons leven), maar de ontwikkeling van persoonlijke wilskracht en discipline is even belangrijk. Ook dat zijn middelen om ons leven zelf vorm te geven.

Een gelukkig en voldaan leven leiden is een illusie volgens de existentialistische kijk; het is onmogelijk om een dergelijk leven te hebben, aangezien ieder leven voortdurend te maken krijgt met irritatie, verlies, teleurstellingen en overige onverwachte invloeden. We moeten daarom ook niet problemen deze punten te vermijden, maar we moeten juist leren leven hiermee; als we accepteren dat we altijd te maken kunnen krijgen met dergelijke ervaringen kunnen we het leven pas ten volle benutten. Hierdoor gaan we het leven niet meer uit de weg om frustraties of pijn te vermijden, maar accepteren we dat dit mogelijk is en kunnen we bewuster en voller ons eigen leven inrichten. Op ieder moment kunnen we dood gaan, dus leef het leven alsof iedere dag de laatste kan zijn. Neem het hef in handen en neem risico’s.

Het leven bestaat uit keuzes; continue moeten keuzes gemaakt worden. Deze keuzes maken het moeilijk om daadwerkelijk vrij te zijn; om vrij te zijn betekent immers dat er meer keuzes gemaakt moeten worden, waarvan het nog maar de vraag is of ze ook positief uitpakken. Een van de keuzes die we maken, is de keuze hoe we ergens over denken.

Existentialistisch coachen

Belangrijk voor de coach die vanuit existentialistische blik coacht, is om de coachee constant te laten zien waar hij/zij zichzelf beperkt in het vormgeven van het eigen leven. Dit kan komen door angst voor teleurstellingen, pijn, of overige gebeurtenissen die als minder prettig worden ervaren. De coach moet de coachee laten zien dat hij/zij het leven beperkt door deze mogelijkheden uit de weg te gaan en zal de coachee dus ook moeten leren hoe hij/zij dit zelf ook kan gaan zien.

De mens kan uit zichzelf vaak geneigd zijn om niet zelf te denken; om bepaalde waarden/normen voor waar aan te nemen of om op bepaalde vlakken gewoon mee te kabbelen met de rivier. De coach moet de coachee dit laten zien en er ook naar streven dat de coachee zelf hierover nadenkt; het simpelweg, lui, overnemen van andermans gedachten beperkt wederom de mogelijkheden om het eigen leven in handen te nemen.

De existentialistische manier van coachen heeft daarnaast nog een aantal basisprincipes, welgeteld 10:

• Waardeer en stimuleer individualiteit
• Stimuleer het maken van keuzes
• Neem actie, wacht niet
• Anticipeer op angsten en defensief gedrag/denken
• Doe alles met vastberadenheid en passie; ook alledaagse werkzaamheden
• Stimuleer het nemen van verantwoordelijkheid
• Accepteer conflicten en confrontaties; deze zijn een wezenlijk deel van het leven en moeten niet vermeden worden
• Ontwikkel en onderhoud authentieke relaties
• Verwelkom en waardeer het absurde
• Coachees moeten zaken zelf uitvinden

Nadelen coaching vanuit het existentialisme

Hoewel het existentialisme een krachtig, passioneel en doordacht leven promoot, heeft een existentialistische manier van denken ook nadelen. Zo waren existentialisten zelf niet zo goed in sociale relaties en zijn de waardes van het existentialisme sterk Westers georiënteerd.