Psychoanalyse, een persoonlijkheidstheorie

Elk persoon beschikt over een unieke persoonlijkheid, die tot uiting komt in het gedrag. Er zijn veel theorieën over het ontstaan van een persoonlijkheid, een daarvan is die van Sigmund Freud. Deze noemde zijn theorie: de psychoanalyse. In dit artikel wordt dieper ingegaan op deze theorie, en een uitgelegd wat het inhoud.

Het begrip persoonlijkheid

Ieder mens bezit een persoonlijkheid, deze persoonlijkheid verschilt ook van mens tot mens. Een persoonlijkheid is de unieke manier waarop een persoon geneigd is zich te gedragen. Persoonlijkheid kan als volgt gedefinieerd worden. De manier waarop iemand geneigd is zich te gedragen.
De persoonlijkheid van een persoon kan door de jaren heen veranderen. Het temperament ook wel karakter genoemd ontstaat door een wisselwerking met de sociale en culturele omgeving. Persoonlijkheid, gedrag en identiteit zijn nauw met elkaar verbonden. Persoonlijkheid komt tot uiting in het gedrag. Het gedrag en de persoonlijkheid samen vallen onder de identiteit van een persoon.

Het onbewuste

Sigmund Freud bedacht een belangrijke theorie: de psychoanalyse. Deze man heeft veel invloed gehad op ons handelen en denken. Een centraal begrip dat bij deze theorie past is het onbewuste. Deze theorie gaat ervan uit dat men niet alleen wordt beïnvloed door rationele krachten, maar ook door irrationele krachten. Hiermee wordt bedoeld dat uiting van gedrag niet altijd doordacht is, maar vaak onder invloed van het onbewuste. Dit onbewust zal ik aan de hand onderstaand voorbeeld duidelijk te maken.
Stel je voor: je bent smoorverliefd en ziet een ander met jouw geliefde lopen. Je krijgt hier een gevoel bij, een negatief gevoel. De volgende keer dat jij deze persoon weer ziet zullen deze gevoelens weer opkomen. Een reactie op deze persoon is dan ook negatief. Het onbewuste creëert deze gevoelens en heeft daardoor invloed op jouw reactie.

De psychoanalyse

De mens is volgens Freud een drift-wezen. Vooral geweld en seks zijn twee grote driften van een mens. Dagelijks wordt men hiermee geconfronteerd. Gelukkig weten de meesten dit in bedwang te houden.
Volgens deze psycholoog is de mens ook een conflict-wezen. Hiermee wordt bedoeld dat men dagelijks te maken heeft met conflicten. Zo kan men bij het zien van een beeldschone man of vrouw lust krijgen. Zoals al eerder gezegd weet de mens dit (in de meeste gevallen) te onderdrukken. De onderdrukking van driften wordt door de jaren heen aangeleerd. De theorie van deze man gaat ervan uit dat de eerste zes levensjaren essentieel zijn voor de vorming van de persoonlijkheid.
Persoonlijkheid bestaat volgens Freud uit drie instanties: het id, ego en het superego.

Het id

Bij de geboorte heeft men alleen een id. Dit id houdt in dat het persoon vol met driften zit. De onbeheerste krachten willen graag bevredigd worden, en dit komt dan ook vaker dan eens tot uiting in het gedrag. Veel driften zijn volgens Freud van seksuele aard. Dit klinkt raar, maar wordt duidelijker als met de volgende uitleg. Het id bestaat uit drie fasen.

• Orale fase

Eerst beleeft men lust via de mond, de orale fase. Denk maar is aan klein kind dat alles wat binnen handbereik ligt in zijn of haar mond stopt. Langzamerhand zal er een nieuwe fase ontstaan.

• Anale fase

Het kind speelt met de ontlasting. En poept bijvoorbeeld nog in zijn broek. De wc is een hele nieuwe ontdekking. Zindelijkheid wordt het kind wijs gemaakt in deze fase.

• Fallische fase

Ten slotte ontdenkt het kind zijn of haar geslachtsdelen. Deze fase wordt de fallische fase genoemd.

Het ego

Nadat het id zich ontwikkelt heeft zoals hierboven aangegeven creëert men een nieuwe instantie. Deze fase wordt het ego genoemd. Het ego probeert (vaak met succes) de driften onder controle te houden. Een kind speelt niet meer met zijn eigen ontlasting of stopt van alles in zijn of haar mond. Het kind probeert zichzelf onder controle te houden, maar gaat nog vaak de mist in. Dit komt omdat het kind nog niet goed nadenkt over eventuele gevolgen. Dat gebeurt pas in de volgende en laatste fase.

Het superego

Het superego is gebaseerd op het geweten. Men heeft een ideaalbeeld voor ogen en wil hier aan voldoen. Men zal er nu zeker voor zorgen dat al deze driften onder controle zijn om zijn of haar eigen ideaalbeeld te vormen. Domme foutjes die kinderen keer op keer maken zullen dus veel minder voorkomen, omdat men een geweten heeft en de gevolgen dus kent.

Oedipuscomplex

Een andere opvatting van Freud was het oedipuscomplex, een lastig begrip maar de definitie is minder moeilijk. Deze opvatting is weer van toepassing in de fallische fase. De definitie van het begrip: het kind ontwikkelt gevoelens van liefde voor de ouder van het andere geslacht en reageert met vijandigheid en ambivalentie op de ouder van hetzelfde geslacht. De definitie is niet moeilijk, maar misschien wel wat lastig om te snappen. Hieronder wordt uitgelegd hoe dit complex kan ontstaan, zich vormt en uitwerkt.
De ouder van hetzelfde geslacht is groot, machtig en krachtig. Het kind voelt dit aan als concurrentie. Het kind wil de ouder van het andere geslacht voor zichzelf winnen. De ouder van hetzelfde geslacht wordt gezien als een grote concurrent in deze strijd. Dit kan worden opgelost doordat het kind zich langzamerhand identificeert met de ouder van hetzelfde geslacht. Het kind oefent in zijn gedrag zoals hoort bij zijn geslacht. Door identificatie kan het oedipuscomplex worden opgelost. Het kind leert dat vader en moeder bij elkaar horen, en hij zich niet tussen moet wringen. Homoseksualiteit kan dus ontstaan doordat het kind zijn rol niet goed leert. Deze bewering is later vaker ontkracht.

Elektracomplex

Deze fase, waarin het oedipuscomplex een dominante wordt ook wel het elektracomplex genoemd. Dit is een vervolg op de fallische fase.

Latente fase

Na het elektracomplex vormt zich een nieuwe fase, de latente fase. In deze fase gaat de seksuele drift nog wel door, maar veel minder hevig dan hiervoor. Het kind heeft de tijd om zich te richten op belangrijke zaken voor hem of haar in het leven zoals school.

Genitale fase

Het kind bereikt de biologische rijpheid. Het wordt nu een echte man of vrouw. Na een tijdje zal deze zich steeds meer aangetrokken voelen tot hetzelfde of andere geslacht. Dit is afhankelijk van de geaardheid van de persoon. Wat in ieder geval centraal staat is dat het persoon toe is aan een relatie. Hier eindigen de fases en is het persoon volgens de theorie ontwikkelt en heeft het een persoonlijkheid gecreëerd.