Stemmethodes: papier, elektronisch of via internet?
Met de computer stemmen is al een hele tijd erg gewoon in veel Belgische steden en gemeenten. Op andere plaatsen gebruikt men nog steeds potlood en papier. In Nederland werd vanaf 2009 na zo'n veertig jaar experimenteren met mechanische en elektronische stemcomputers besloten het stemmen via computer weer af te voeren nadat er ophef over ontstaan was. Ook in België bestaat er discussie over. (Afbeelding: flickr - Marcel030NL)
Elke manier van stemmen heeft eigen voor- en nadelen. Een kleine, zeker niet exclusieve, opsomming.
Inhoudsopgave
Potlood en papier
Nadelen
- Grote papieren administratie: omslachtig en kost veel geld en personeel.
- Stembiljetten kunnen voor ze geteld worden verloren gaan door bijvoorbeeld een brand, of door personen die ze met opzet verloren laten gaan, vervangen of ongeldig maken.
Voordelen
- Tijdelijke stembureaus inrichten is eenvoudiger wanneer er geen computers geïnstalleerd en gecontroleerd moeten worden.
- Veel mensen zijn het gewoon zo te stemmen.
Elektronisch - computer
Nadelen
- Eén of meerdere defecte computers in een stemlokaal kan snel voor een lange aanschuifrij bij het stemlokaal zorgen.
- De methodes van stemmen zijn weinig transparant, want je moet een grote kennis hebben van de kieswetten én van computers (soft- en hardware) om het te kunnen controleren.
- In de meeste landen waar men met de computer stemt gebeurt de installatie van stemcomputers door een privaat bedrijf. Het is dus de vraag in hoeverre de overheid er controle over heeft en behoudt.
Voordelen
- De kans dat de stemmen door een technisch defect verloren gaan is heel klein.
- De uitslag is snel na de stembusgang beschikbaar.
- Via de computer kan men ook sneller te weten komen hoe de exacte zetelverdeling is (de wet D'hondt die de zetelverdeling in België bepaalt is ingewikkeld.)
- Men moet in de meeste gevallen veel minder lang aanschuiven om te stemmen.
- Anonimiteit is nog steeds verzekerd, stemcomputers hebben bijvoorbeeld geen webcams of andere inputapparaten waarmee de identiteit van de stemmer achterhaald kan worden.
Internet
Nadelen
- Beveilingsrisico's: de identiteit van de kiezer moet bevestigd worden om er zeker van te zijn dat kiesprincipes gehandhaafd blijven (1 stem per kiezer) en om te bepalen of de persoon wel of niet mag stemmen (meerderjarig? woonplaats?). Het stemmen zélf moet echter anoniem gebeuren. Het wordt dus moeilijk om anonimiteit en geldige stembusgang te combineren.
- Mogelijke fraude: misschien een grotere mogelijkheid tot frauderen, maar het is vooral moeilijker om de fraude (ev. achteraf) bloot te leggen.
Voordelen
- Zowat alle mensen in België (ook vreemdelingen m.b.t. het gemeentelijk stemrecht) hebben een elektronische identiteitskaart.
- Bijna iedereen heeft in België toegang tot het internet.
- Na een tijdje experimenteren en implementeren: relatief simpel om een stemming te organiseren. Er zijn ook relatief weinig moeite en kosten aan verbonden voor de overheid en de kiezers.
In Europa zijn zowat alle landen representatieve democratieën: de kiezers stemmen voor vertegenwoordigers die hun belangen moeten gaan behartigen. Bij de volgende stemmen kunnen kiezers hun vertrouwen in de verkozen bevestigen of voor iemand anders kiezen.
De representatieve democratie is, voor een deel, ontstaan omdat directe democratie een grote kost voor de maatschappij met zich zou meebrengen. Niet iedereen heeft de tijd om zich te verdiepen in wetsvoorstellen e.d.
Maar met de verdere opmars van de sociale media zoals twitter en facebook, en digitale nieuwsvoorziening door "kwaliteitskranten" en onderzoeksjournalisten kunnen mensen met minder moeite zichzelf beter informeren. Ook het stemmen zelf kost niet veel tijd via het internet (net zoals de belastingaangifte via het internet heel snel kan zijn).
Het is wel erg de vraag of dit op een veilige manier kan gebeuren, en of het dus een goed idee is om hiermee te gaan experimenteren. Hackerscollectieven zoals bijvoorbeeld Anonymous of de spionagediensten en staatsveiligheid kunnen mogelijk over de technologie beschikken om tussen te komen in verkiezingen.
De Belgische tak van de PiratenPartij is in elk geval al voor 'elektronische rechtstreekse democratie', zoals blijkt uit hun programma (februari 2012).