Identitaire beweging: ideologie en verspreiding over Europa

Met de toename van migratie en het aantal vluchtelingen dat naar Europa komt groeit ook het verzet hiertegen. Verschillende bewegingen die zich identitair noemen steken hun immigratie-kritische en islam-kritische standpunten niet onder stoelen of banken. Ze organiseren demonstraties en marsen en drukken pamfletten om hun ideologie te verspreiden. Veel van dergelijke bewegingen verzetten zich tegen de beschuldiging dat zij neo-nazi's zouden zijn. In Nederland werd in 2012 de beweging Identitair Verzet opgericht.

Inhoud

• Wat is de Identitaire beweging?
• Ontstaan in Frankrijk
• Ideologie van de identitaire beweging
• Identitaire bewegingen in Europa
• Identitaire beweging in Nederland

Wat is de Identitaire beweging?

De Identitaire beweging is een beweging die rond 2002 is ontstaan in Frankrijk en zich over Europa heeft verspreid als een soort pan-Europese beweging. Aanhangers van de beweging delen standpunten op het gebied van behoud van de nationale identiteit en verzet tegen islamisering en immigratie. In verschillende Europese landen bestaan inmiddels organisaties die zichzelf zien als onderdeel van de Identitaire beweging. Zo is in Nederland in 2012 de beweging Identitair Verzet opgericht.

In diverse landen moeten identitaire bewegingen zich verdedigen tegen de stelling dat zij neo-nazi's zouden zijn. Vooral in Duitsland leidt dit niet zelden tot hevige discussies omdat verschillende uitingen van nazisme bij wet verboden zijn. Tegenstanders van de beweging zien in de opkomst van identitaire bewegingen in Duitsland een gevaar en wijzen op de overeenkomsten in ideologie tussen neonazisme en de speerpunten van de identitairen. De Duitse hoogleraar en extreemrechts-onderzoeker Alexander Häusler heeft wel gezegd dat een van de doelstellingen van de identitaire beweging is om racisme 'hip en acceptabel' te maken, waarmee het extreemrechtse gedachtegoed op een minder choquerende wijze aan het publiek wordt gepresenteerd. Josef Schuster, voorzitter van de Centrale Raad van Joden in Duitsland, gebruikte soortgelijke bewoordingen toen hij waarschuwde voor de opkomst van PEGIDA in Duitsland en zei 'Hier vermengen zich neo-nazi's, uiterst rechtse partijen en burgers die menen eindelijk hun racisme en vreemdelingenhaat vrij te mogen uitleven'.

Ontstaan in Frankrijk

De oprichting van Nouvelle Droite Génération Identitaire in Frankrijk in 2002 wordt wel gezien als het begin van de Identitaire beweging in Europa. Deze beweging is de jongerentak van een immigratie-kritische partij in datzelfde land. De beweging begon met regelmaat de straat op te gaan om marsen te houden waarmee zij middels het tonen van spandoeken en het roepen van leuzen hun bedoelingen kenbaar maken.

Ideologie van de identitaire beweging

De identitaire beweging draagt immigratie-kritische en islam-kritische standpunten uit en benadrukt het belang van de eigen nationale identiteit. Zo worden vaak cijfers over immigratie en de etnische achtergrond van de huidige bevolking gebruikt om aan te geven dat wanneer het overheidsbeleid niet verandert, de 'eigen bevolking' snel een minderheid in eigen land zal zijn. Om dit proces te stoppen roepen veel identitaire bewegingen op tot het sluiten van de grenzen, het stoppen van opnemen van zowel economische als politieke vluchtelingen en het terugsturen van allochtonen naar hun land van herkomst. Ook keren zij zich onder meer tegen de bouw van moskeeën en tegen propagandabijeenkomsten van buitenlandse politieke leiders, zoals bijvoorbeeld vertegenwoordigers van de Turkse president Erdogan die in Europese landen met veel Turkse stemgerechtigden stemmen proberen te trekken.

Een veel geuit standpunt is dat er sprake zou zijn van een samenzwering tegen het eigen volk. In Duitsland wordt ook wel gesproken van 'omvolking' of uitruil van burgers voor immigranten. Hier keert men zich ook hevig tegen de schuldcultuur die in Duitsland zou zijn ontstaan als gevolg van de Holocaust. Identitairen zien in de schuldgevoelens over de Tweede Wereldoorlog een oorzaak van de huidige welwillendheid om vluchtelingen van oorlogen elders op te nemen.

Identitaire bewegingen in Europa

In verschillende Europese landen zijn bewegingen opgericht die zich identitair noemen en het identitaire gedachtegoed aanhangen en verspreiden. Voorbeelden van bestaande, slapende en reeds opgeheven bewegingen en partijen wiens gedachtegoed als identitair kan worden gelabeld zijn:

• Nouvelle Droite Génération Identitaire (Frankrijk)
• Nordiska förbundet (Zweden)
• Generazione Identitaria (Italië)
• CasaPound (Italië)
• Identitäre Bewegung Österreichs (Oostenrijk)
• Neue Rechte (Duitsland)
• Alternative für Deutschland (Duitsland)
• PEGIDA (Duitsland)
• Schild & Vrienden (België)
• Identitair Verzet (Nederland)

Het VPRO-programma Tegenlicht zond in april 2018 een documentaire uit over de Identitaire beweging en Duitsland, getiteld ‘Radicaal Rechtse Voorhoede’. Zij gaven daarbij een inkijkje in het dagelijkse reilen en zijlen van de beweging in verschillende Duitse steden. Het laat ook zien hoe het identitaire netwerk in Duitsland diverse studentenbewegingen en uitgeverijen omvat, zoals Blauwe Narzisse van Felix Menzel en de uitgeverij van Götz Kubitschek, die het tijdschrift Junge Freiheit uitgeeft.

Identitaire beweging in Nederland

In Nederland is in 2012 de beweging Identitair Verzet opgericht. De groep kan gekarakteriseerd worden als extreemrechtse, volksnationalistische actiegroep. Het is een afsplitsing van de actiegroep Voorpost, welke door de AIVD ook als zodanig is gekwalificeerd. Identitair Verzet is voorstander van een Groot-Nederland, waarbij Nederland en Vlaanderen herenigd zouden moeten worden tot één land. Sinds de oprichting heeft Identitair Verzet een aantal keer de kranten gehaald met acties. Zo is enkele keren geprotesteerd bij islamitische scholen en werden naar Nelson Mandela vernoemde monumenten voorzien van spandoeken waarop Mandela een moordenaar, communist en terrorist genoemd werd. Waar de beweging zich in België tegen het koningshuis keert omdat dit een symbool van eenheid met de Walen is, zijn veel identitairen in Nederland juist voorstander van de monarchie omdat het een symbool van de Nederlandse eenheid is.