De betekenis van een coalitie en oppositie in de politiek

Het politieke jargon kent heel wat moeilijke woorden. De betekenis hoeft niet altijd moeilijk te zijn. Na een verkiezingsuitslag worden door partijen een coalitie of meerderheid gevormd. De politici, die gekant zijn tegen het gevoerde beleid, worden de oppositie genoemd. In een goed werkende democratie is er naast de coalitie ook oppositie nodig. Men heeft het recht om niet akkoord te gaan met beslissingen die de meerderheid neemt. Heel vaak zijn er stevige debatten in het parlement waar heel duidelijk de verschillen tussen de beleidsploegen en de oppositiepartijen naar voren komen. Bij een slechte verkiezingsuitslag is het vaak logisch dat een partij verkiest om oppositie te gaan voeren. Men kan zich eveneens in de oppositie plaatsen, om vervolgens keiharde oppositie te voeren op geliefkoosde thema’s. Dit kan de partij bij een volgende stembusslag meer stemmen opleveren. Ook in België, Vlaanderen en Nederland zijn er anno 2018 coalitie- en oppositiepartijen.

Wat is politiek?

Politiek kan men omschrijven als de manier waarop de belangen van groepen en individuen in de samenleving tot hun recht komen. Politiek wordt gevoerd op alle maatschappelijke niveaus, zoals een Europees, federaal, regionaal en lokaal niveau. Politiek brengt keiharde debatten met zich mee, gevolgd door regelgeving en de uitvoering van deze regelgeving door de administraties. De persoon die aan politiek doet, wordt als man een politicus en als vrouw een politica genoemd. Bij nieuwe verkiezingen duiken er steeds nieuwe namen op die zich aan een politieke functie willen wagen. Echter het aantal verkozenen is heel beperkt. Vaak worden ook de bekendere gezichten van de lijst verkozen waardoor er heel wat aanstaande politici afhaken voor een volgende campagne. Op zich is aan politiek doen een nobele daad. Met een goede en correcte besluitvorming, in het algemeen belang van de bevolking, kan de maatschappij erop vooruitgaan en de gediversifieerde samenleving naar elkaar toe groeien.

Beleid van een staat, regio, provincie of stad

Een staat, regio, provincie of stad heeft nood aan een beleidsplan waarin de accenten worden gelegd voor de uitvoering van het beleid. Een dergelijk beleidsplan is de rode draad van een bestuur en kan vaak teruggevonden worden op de websites van het respectievelijke beleidsniveau. Om het beleidsplan te schrijven wordt er onderhandeld door de verschillende coalitiepartners. Het principe van ‘geven en nemen’ is alvast een onderdeel van deze onderhandelingen om tot een werkbaar compromis te komen voor de aankomende beleidsperiode.

De betekenis van de terminologieën coalitie en oppositie

Partijen die deelnemen aan het regeringsbeleid worden de coalitiepartijen genoemd. De partijen die bijgevolg niet in de regering zitten, worden de oppositiepartijen genoemd. De oppositie in een democratie heeft haar rol om het regeringsbeleid kritisch onder de loep te nemen, met als doel om zoveel mogelijk mensen (kiezers) te overtuigen dat de oppositie het beter zou doen dan de meerderheid die aan de macht is.

Wat betekent een coalitie?

Na een verkiezingsuitslag gebeurt het zelden dat één enkele partij een meerderheid behaalt. In dit geval spreekt men van een absolute meerderheid. Er is een coalitie nodig om besluiten te kunnen nemen en effectief te gaan besturen. Om een meerderheid te vormen gaan partijen op zoek naar een meerderheid van het aantal te verdelen zetels. Indien er bijvoorbeeld in een stad 55 zetels te verdelen zijn, dan hebben de coalitiepartijen vanaf 28 zetels een meerderheid. Deze partijen vormen dan de meerderheid of de coalitie.

Beleid van een coalitie

Een coalitie kan pas samenwerken wanneer er een werkbaar compromis of beleidsplan wordt opgesteld. Het beleidsplan van een legislatuur omvat de visie en doelstellingen van het beleidsniveau in een bepaalde legislatuur. Binnen dit beleidsplan wordt er gefocust op verschillende beleidsdomeinen zoals openbare werken, ruimtelijke ordening, financiën, sociaal welzijn of digitalisering van de administratie. Stap voor stap wordt er, volgens een tijdslijn, gewerkt aan de uitvoering van het beleidsplan. De beslissingen worden genomen na stemming in het parlement, of in de provincie- of gemeenteraden. Heel vaak wordt er gestemd volgens meerderheid tegen minderheid. De oppositie kan zich onthouden of negatief stemmen indien men geen positie wenst in te nemen over een bepaald thema.

De betekenis van oppositie

De partijen die tegen de uitvoerende macht zijn gekant, worden de oppositiepartijen genoemd. Deze partijen vormen samen de oppositie. Dit hoeft niet altijd zo te zijn. In sommige gevallen geven oppositiepartijen gedoogsteun. Men zal dan als oppositiepartij steun geven aan een minderheidskabinet. Het minderheidskabinet is op deze manier wel steeds afhankelijk van de gedoogsteun. De leider van de grootste partij die zich in de oppositie bevindt, noemt men de oppositieleider. In een democratie is de oppositie onderdeel van het overheidsprincipe. In bepaalde dictatoriale regimes is een oppositie niet rechtsgeldig en wordt de oppositie onderdrukt.

Doel van de oppositie

De oppositie heeft als taak om weerwerk te bieden tegen het uitgevoerde beleid van de meerderheid. In sommige gevallen kan zij ook akkoord gaan met bepaalde beslissingen. In andere gevallen kunnen zij over bepaalde onderwerpen tegenstemmen of zich onthouden van stemming. Goede oppositie voeren is onderdeel van de democratie. Beslissingen mogen in twijfel getrokken worden. Het is aan de meerderheid om zich te verdedigen en de bevolking te blijven overtuigen van het gevoerde beleid. Indien een partij goede oppositie levert, dan kan het daarvoor beloond worden tijdens een volgende verkiezing.

Het politieke spel of spelen van politieke spelletjes

Politiek beoefenen is een hard beroep. Je moet heel veel overtuigingskracht hebben en mensen achter je project kunnen scharen. Echter in de politieke wereld worden er heel wat politieke spelletjes gespeeld. Je moet het politiek landschap en het ‘politiek spel’ heel goed begrijpen, om lang in de politiek te kunnen blijven. Twee voorbeelden van mogelijke politieke spelletjes:

• Een eigen partij kan bewust een voorstel van jezelf kelderen omdat ze je het succes niet gunt.
• Men kan je bewust op een niet-verkiesbare plaats op een verkiezingslijst plaatsen, zodat een ander meer geliefd persoon meer kansen heeft om verkozen te worden.

De coalitie- en oppositiepartijen anno 2018

Nederland

Premier Rutte (VVD) is de leider van het kabinet Rutte III. De coalitie wordt gevormd door VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. De oppositiepartijen in Nederland zijn de Partij voor de Vrijheid, GroenLinks (GL), Socialistische Partij (SP), Partij van de Arbeid (PvdA), Partij voor de Dieren (PvdD), 50PLUS (50+), Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), DENK en het Forum voor Democratie (FvD).

Vlaanderen

In Vlaanderen staat Geert Bourgeois als minister-president aan het hoofd van de Vlaamse regering. De regeringspartijen op het Vlaamse niveau zijn N-VA, CD&V en Open VLD. De oppositiepartijen zijn SP-A, Groen, Vlaams Belang en het UF Union des Francophones.

België

In België is MR de enige Franstalige partij in de federale regering. Aan Vlaamse zijde zijn er N-VA, CD&V en Open Vld. Charles Michel (MR) leidt de federale regering. In de oppositie zetelen de partijen SP-A, Groen, Vlaams Belang, PS, CDH, Ecolo, PTB Go, Défi (FDF) en de Parti Populaire.