Tweede Kamerverkiezingen in Nederland

Sinds 1922 mogen alle volwassen Nederlandse staatsburgers stemmen voor de Tweede Kamer. In de Tweede Kamer worden volksvertegenwoordigers gekozen. Dit zijn mensen die als taak hebben om degenen die op hen hebben gestemd, te vertegenwoordigen bij besluiten die worden genomen om Nederland te regeren. Dit houdt in dat de wensen en behoeften van deze stemmers, als het gaat over het regeren van Nederland, door de vertegenwoordiger voor het voetlicht moet worden gebracht. Vanuit de Tweede Kamerverkiezingen wordt een kabinet gevormd dat het dagelijkse bestuur van het land op zich neemt. Het parlement (de feitelijke Tweede Kamer, maar ook de Eerste Kamer) controleert of het kabinet haar taak goed oppakt.

Wat zijn de Tweede Kamerverkiezingen precies?

Bij de Tweede Kamerverkiezingen wordt de mogelijkheid geboden om een volksvertegenwoordiger te kiezen die de stemmer vier jaar lang vertegenwoordigt bij het besturen van Nederland. Volwassen Nederlandse staatsburgers mogen hun stem uitbrengen. De vertegenwoordiger wordt rechtstreeks gekozen en het aantal vertegenwoordigers dat plaats mag nemen in de Tweede Kamer is vanuit het principe van evenredige vertegenwoordiging verdeeld. Dit houdt in dat de verhouding van de stemmen aan de verhouding van het aantal zetels is gekoppeld. De verkiezingen worden elke vier jaar gehouden of bij het zogenaamde 'vallen' van een kabinet. De Kiesraad is de organisatie die de Tweede Kamerverkiezingen organiseert.

Wanneer zijn de verkiezingen?

In principe vinden de Tweede Kamerverkiezingen elke vier jaar plaats. Het kan voorkomen dat een kabinet er tussentijds mee stopt. In zo'n geval worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven voordat de officiële vier jaar voorbij zijn. Zo hebben alle vier de kabinetten van Balkenende deze termijn niet gehaald en zijn deze vervroegd uit elkaar gegaan. Ook wordt de datum van de verkiezingen afgestemd op een eventuele provinciale staten of gemeenteraadsverkiezing. Na 2010 vinden (en vonden) de verkiezingen plaats op 12 september 2012 en 15 maart 2017.

Zelf deelnemen?

Als je in de Tweede Kamer terecht wil komen dan dien je je verkiesbaar te stellen. Dit gebeurt vaak via een politieke partij. Wil je je individueel verkiesbaar stellen dan kan dat, maar het is wel verplicht om een vereniging of partij op te richten. Je dient ook een borgsom van € 11.250 te kunnen voldoen. Dit bedrag krijg je terug als je in totaal 75% van de stemmen hebt behaald die nodig zijn om één zetel te bemachtigen. Het verkiesbaar stellen vindt feitelijk plaats via kieskringen.

Kieskringen

Nederland telt twintig kieskringen. Dit zijn gebieden waar stemdistricten in zijn verzameld. Een stemdistrict is een gebied van ongeveer duizend kiezers. Een politieke partij kan per kieskring besluiten om wel of niet mee te doen aan de verkiezingen. Voor iedere kieskring kan er ook een eigen kieslijst worden ingediend. In veruit de meeste gevallen zijn de lijsten van elke kieskring identiek. Als je een nieuwe partij wil oprichten die niet bij de vorige verkiezing is verkozen dan moeten er per kieskring dertig kiezers zijn die je partij willen ondersteunen.

Organisatie van het stemmen

In principe organiseert de Kiesraad de Tweede Kamerverkiezingen. Deze raad geeft advies aan de regering en het parlement als het gaat over de uitvoering van de verkiezingen en het kiesrecht. Echter zijn alle gemeenten in Nederland verantwoordelijk om mee te werken. De verschillende gemeenten zorgen voor het verstrekken van de stempas aan alle kiesgerechtigde inwoners. Dit gebeurt 43 dagen voorafgaand aan de verkiezingen. Met die stempas en een geldig legitimatiebewijs kan een stem worden uitgebracht bij een stembureau. Gemeenten zorgen ook voor de inrichting van deze stembureaus en zorgen daarom voor opleiding van benoemde stembureauleden. Als er gestemd is en de bureaus zijn dicht dan worden de stemmen geteld door de stembureauleden. Dit tellen gebeurt handmatig en kan daardoor een flinke tijd in beslag nemen. Uiteindelijk is de gemeente ook verantwoordelijk om de uitslag door te geven aan het centrale hoofdstembureau. Dit laatste bureau wordt bemand door De Kiesraad. De Kiesraad stelt de uiteindelijk uitslag vast.

Waarom zou je gaan stemmen?

Zoals aangegeven vinden de verkiezingen plaats om volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer te kiezen. De Tweede Kamer heeft honderdvijftig leden. De Tweede Kamer vormt samen met de Eerste kamer de Staten-Generaal. Dit wordt ook wel het parlement genoemd. De Eerste Kamer wordt indirect samengesteld vanuit de Provinciale Statenverkiezingen.

De belangrijkste taak van een volksvertegenwoordiger is om te controleren of het kabinet haar werk goed doet. Een andere belangrijke taak is om de behoeften en wensen van de burgers te laten horen aan het kabinet. Het kabinet wordt niet direct gekozen maar wordt samengesteld uit de politieke partijen die in de Tweede Kamer een meerderheid kunnen vormen (dus meer dan de helft van honderdvijftig zetels heeft). Daarnaast moeten zij het samen eens kunnen worden over de plannen die zij met Nederland hebben. De Tweede Kamer dient vervolgens haar steun uit te spreken aan dit kabinet.

Uiteindelijk worden door de Tweede Kamer, het kabinet (en de Eerste Kamer) gezamenlijk wetten gemaakt voor Nederland. Om een wet te kunnen maken dient er een besluit te komen. Dit besluit dient te worden gesteund door een meerderheid in de Tweede Kamer, anders is het geen wettelijk besluit. De volksvertegenwoordiger heeft dus een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten. De reden om te stemmen is dat je je eigen wensen en behoeften kenbaar kan maken via de volksvertegenwoordiger. Hij of zij kan proberen te zorgen voor wetten waar jij je in kan vinden en die goed aansluiten bij je eigen situatie.

Hoe worden de zetels in Nederland verdeeld?

Het kiessysteem van Nederland bestaat uit de afspraken over hoe de zetels worden verdeeld op basis van de stemmen die zijn uitgebracht. In Nederland wordt heel eenvoudig het aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal zetels in de kamer. Honderdvijftig in het geval van de Tweede Kamerverkiezingen. Het aantal stemmen wat je vervolgens dient te halen om een zetel te bemachtigen wordt een kiesdeler genoemd. Als je of een partij niet genoeg stemmen haalt om één zetel te bemachtigen dan kom je niet in de Tweede Kamer terecht.

De kans is groot dat het aantal zetels niet exact uitkomt met het aantal uitgebrachte stemmen en andersom. Dit wordt verrekend naar zogenaamde restzetels. Deze worden verdeeld over alle partijen die voldoende kandidaten hebben opgegeven en al voldoende stemmen hebben behaald voor minimaal één zetel. Soms wordt voor het verdelen van restzetels een zogenaamde lijstverbinding aangegaan. Partijen verdelen dan onderling de zetels. Deze lijstverbindingen moeten voorafgaand bekend gemaakt zijn, zodat de stemmer weet dat de stem mogelijk bij een andere partij terecht komt. De restzetels worden in principe verdeeld via een systeem van grootste gemiddelden. Dit gemiddelde wordt berekend door bij alle regulier behaalde zetels van één lijst een volle zetel op te tellen. Dit wordt vervolgens gedeeld door het gemiddeld aantal stemmen op die partij. De partij die zo het hoogste gemiddelde haalt krijg een restzetel toegewezen. Dit wordt net zo lang toegepast als dat er restzetels te verdelen zijn.

Verdeling van zetels binnen één partij

Binnen een partij of lijst wordt ook rekening gehouden met de kiesdeler. Kandidaten op de lijst met meer stemmen dan 25% van de kiesdeler worden bovenaan de lijst geplaatst, in volgorde van het aantal stemmen dat aan hen is toegekend. Als er dan nog zetels overblijven dan worden die toegewezen zoals de kieslijst is samengesteld.