Interventie en soevereiniteit van een staat

Ondanks dat het einde van de Koude Oorlog betekende dat troepen werden teruggetrokken uit koloniale gebieden, bleef het in deze zelfde gebieden nog lang onrustig door interne conflicten en burgeroorlogen. Soms wordt er gebruik gemaakt van interventies voor stabilisatie of andere doelen. Soevereiniteit is in deze een kernbegrip.

Inhoud

• Soevereiniteit
• Visies vanuit verschillende politieke ideologieën
• Mogelijke rechtvaardigingen voor interventies
• De Suez Crisis
• Collectieve veiligheid vs. preventieve diplomatie

Soevereiniteit

Een commissie van de Verenigde Naties heeft vastgesteld dat soevereiniteit in het geval van genocide mag worden genegeerd en dat een interventie in dat geval te rechtvaardigen is. De breedste definitie van interventie is: externe acties die invloed hebben op binnenlandse zaken van een andere soevereine staat. Je kan de kracht ervan zetten op een schaal van low naar high coercion. Van een speech die beïnvloeding van beleid van een andere staat tot doel heeft tot militaire invasie. Aan de basis van de discussie over interventies staat het begrip soevereiniteit.

Visies vanuit verschillende politieke ideologieën

Voor realisten zijn de belangrijkste waarden in de internationale politiek, orde en veiligheid en is de belangrijkste institutie de balance of power (zie voor een uitleg het artikel Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog. Interventie is volgens hen gerechtvaardigd als het kan helpen de balans te houden. De Verenigde Staten gebruikte het zo in de Koude Oorlog in de Dominicaanse Republiek en Centraal Amerika, en de Sovjet Unie gebruikte het in Oost-Europa. Zo is het ook opgenomen in de Breznjev Doctrine.

Voor cosmopolieten is rechtvaardigheid de belangrijkste waarde en de belangrijkste institutie is een samenleving van individuen. Daarom vinden zij een interventie goed als het de individuele vrijheid en mensenrechten zal bevorderen.

Voor staatsmoralisten is de belangrijkste waarde de autonomie van staat en volk en is de belangrijkste institutie een staat met wetten en regels. Van groot belang is daarin de noninterventie in het soevereine territorium van een andere staat. Interventie is dan ook alleen goed als verdediging tegen een aanval hierop.

Mogelijke rechtvaardigingen voor interventies

Staatsmoralist Walzer stelde vier situaties op waarbij een interventie te rechtvaardigen zou zijn:

• Preemptive intervention, als je eigen soevereiniteit in gevaar is en je bij later ingrijpen kansloos zou zijn.
• Als het nodig is om een andere interventie te balanceren.
• Als het mensen redt die vermoord dreigen te worden als groep.
• Als het een beweging helpt die heeft aangetoond een representatief karakter te hebben als separatisten die zich ook werkelijk willen afscheiden van een land.

Zoals de Volkerenbond min of meer was opgericht om iets als de Eerste Wereldoorlog te voorkomen, zo was de Verenigde Naties opgericht om iets als de Tweede Wereldoorlog te voorkomen. Maar nu is offensief geweld illigaal geworden met drie uitzonderingen:

• Zelfverdediging
• Collectieve zelfverdediging
• Collectieve veiligheid

De Veiligheidsraad kan gezien worden als een 19e eeuws balance of power concept binnen de VN.

De Suez Crisis

Tijdens de Suez Crisis in 1956 is een model ontwikkeld waarbij niet simpelweg de agressor werd aangewezen en gestraft, wat het basisprincipe van collectieve veiligheid (en van de Volkerenbond) is, maar de VN koos voor een onafhankelijk assemblee en zette die tussen de twee oorlogvoerende partijen in.

In 1956 nationaliseerde Nasser het Suezkanaal. Engeland zag dit als een grote bedreiging en zag parallellen tussen Nasser en Hitler. Ze maakten met Frankrijk een geheim plan om Israël te steunen als het Egypte binnen zou vallen. Ze vetoden het VN-plan van een wapenstilstand. De VN zond toen troepen naar de woestijn tussen de twee landen in. Dit model voor het bewaren van de vrede is belangrijk geworden voor de VN, en is in de tweede helft van de vorige eeuw 55 maal gebruikt, terwijl er maat twee collectieve veiligheidsoperaties waren (Korea in 1950 en Irak in 1991).

Collectieve veiligheid vs. preventieve diplomatie

Bij collectieve veiligheid, als een land een grens overschrijdt, moeten alle andere landen tegen deze agressor opkomen en hen terugduwen. Bij preventieve diplomatie en vredeshandhaving moet de VN de strijdende partijen uit elkaar houden zonder een schuldige aan te wijzen.