Ervaringen met sociale vaardigheidstraining op school

Met behulp van het boek ‘Zo gaan Roos en Tom met elkaar om’ van M. Schmidt en N. van Kordelaar kunnen de sociale vaardigheden van kinderen van groep 2 t/m 4 op de basisschool worden verbeterd. Kinderen krijgen hiermee meer handvatten op sociaal gebied. Het boek wordt door juffen en meesters gebruikt om sociale vaardigheidstraining op school te geven. Kinderen oefenen en herhalen dan sociale vaardigheden in een klein groepje. De leraren wijzen de kinderen aan, die hier behoefte aan kunnen hebben.

Sociale vaardigheidstraining en ouders

Ouders dienen natuurlijk akkoord te gaan met een dergelijke sociale vaardigheidstraining voor hun kind op school. Van tevoren zal dan een gesprekje plaatsvinden, zodat de verwachtingen van de ouders en docenten helder zijn. Na de 7 à 8 bijeenkomsten in het – voor groep 2 t/m 4 – zogenaamde speelpraatgroepje hebben de ouders en leraren een afrondend gesprek. De bijeenkomsten kunnen plaatsvinden tijdens schooltijd. Daar worden verschillende dingen geleerd en geoefend. Het is handig om thuis deze dingen ook toe te passen en te bespreken als de situatie zich voordoet.

Doelstellingen van de sociale vaardigheidstraining op school

In verschillende bijeenkomsten wordt kinderen geleerd – door te oefenen in de vorm van spelletjes en toneelstukjes - over samen praten, samen spelen, meespelen, sorry zeggen, pesten en gepest worden en omgaan met kritiek. Het groepje bestaat uit maximaal zes leerlingen en wordt begeleid door twee leraren.

Hoe kinderen samen praten leren?

1. Hoe praat je met elkaar? Als je iets wilt vertellen, noem je de naam en kijk je de ander aan. Luister goed naar elkaar en praat om de beurt;
2. Met elkaar wordt besproken, dat mensen op verschillende manieren kunnen reageren als je iets vraagt. De mogelijkheden met zwarte pet (lelijk doen), gele pet (zielig doen) en witte pet (gezond gedrag) hebben we geoefend door middel van toneelstukjes;
3. Het kan best lastig zijn als je iemand iets vraagt en de ander zegt 'nee'. Wat moet je dan doen? De kinderen wordt geleerd om dan altijd te vragen: 'Waarom?' en om vervolgens te proberen een oplossing te vinden. Dat hoort bij een witte pet. Als het antwoord 'nee' is en je wordt gelijk boos of gaat huilen, heb je een zwarte of gele pet op. Dat is een lastige oefening. Deze oefening wordt de volgende keer nog eens herhaald en er kan in de komende dagen ook in de klas mee worden geoefend;
4. De kinderen wordt ook geleerd dat je best 'nee' mag zeggen. Maar als je 'nee' zegt, moet je dat op een gewone en vriendelijke toon zeggen. Het is ook fijn als je erbij zegt waarom je 'nee' zegt.

Hoe kinderen samen spelen leren?

1. ‘Samen spelen is geven en nemen';
2. Als je allebei iets anders wilt spelen, kun je dit oplossen door samen iets anders te kiezen wat je allebei wilt doen of om de beurt doen wat ieder kiest om te spelen;
3. ‘Samen spelen zonder regels, gaat mis';
4. Samen spelen gaat leuk als iedereen zich aan de regels houdt. Maak vooraf regels waar ieder zich aan moet houden; Als de ander wint, word je niet boos. Er kan er maar één winnen;
5. Deze vaardigheid kunt u als ouder ook thuis oefenen door verschillende spelletjes te spelen. Maak er geen huiswerk van. Bedenk samen de regels en let op de reactie als uw kind verliest.

Hoe kinderen meespelen leren?

1. 'Hoe vraag ik of ik mee mag spelen? Wat doe ik als ik niet mee mag doen?';
2. Als je wilt vragen of je mee mag doen met een spel, dan … ga je er eerst rustig bij staan en je kijkt wat er wordt gespeeld, dan noem je iemands naam, vraag je of je mee mag doen en luister je naar het antwoord;
3. Als je niet mee mag doen met een spel, dan ... luister je naar de reden waarom je niet mee mag doen, bedenk je een oplossing, (als het dan nog niet mag) zeg je op een rustige manier 'jammer!' en loop je stevig weg en zeg je: 'ik vraag wel iemand anders';
4. Dit wordt de kinderen geleerd door het ook uit te spelen;
5. In de klas kan hier ook mee geoefend worden.

Hoe kinderen sorry zeggen leren?

1. Dit kan op veel verschillende manieren worden geoefend: door middel van spelletjes en toneelstukjes;
2. Het belangrijkste van ‘Sorry zeggen’ is: je kijkt de ander aan, je noemt de naam van het kind, je zegt sorry, je zegt erbij of het per ongeluk ging, je geeft toe als je iets expres hebt gedaan (iets wat iemand anders niet leuk vindt);
3. In de training wordt besproken, dat het 'slachtoffer' niet perse hoeft te zeggen 'het geeft niet' of 'het is niet erg'. Je mag juist zeggen, dat het veel pijn doet of dat je het heel jammer vindt e.d.

Hoe kinderen omgaan met pesten leren?

1. Allereerst wordt geprobeerd het verschil tussen plagen en pesten duidelijk te maken;
2. Plagen gebeurt bij alle kinderen onderling: kinderen lachen dan meestal allebei;
3. Pesten gebeurt gedurende langere tijd en altijd bij hetzelfde kind: het kind, dat gepest wordt, vindt dit niet leuk;
4. De beste manier om met pesters om te gaan is om stevig te zeggen wat je ervan vindt;
5. Sta stevig, kijk de pester aan, zeg je 'Stop ermee, ik wil dit niet', als de pester door blijft gaan, zeg je 'Zoek het uit', draai je om en loop naar een ander kind;
6. Door dit flink te oefenen kunnen kinderen het hopelijk ook in de praktijk brengen als dat nodig is.

Hoe kinderen omgaan met kritiek leren?

1. Dit is een thema, waar iedereen wel eens mee te maken krijgt;
2. Je kunt op verschillende manieren reageren op kritiek: je kunt in je schulp kruipen en zielig doen, je kunt ook heel boos worden. Dit zijn echter verkeerde reacties;
3. Geleerd wordt, dat je de baas moet blijven over jezelf;
4. Dat doe je door: de ander aan te kijken, verheldering te vragen, bijvoorbeeld ‘Waarom vind je dat?’, sorry te zeggen als de kritiek terecht is en kijken wat je kan doen om het goed te maken.

Conclusie Sociale vaardigheidstraining groep 2 t/m 4

Afsluitend wordt met de kinderen besproken, wat ze geleerd hebben bij de speelpraatgroep en welke les zij het leukst vonden. In de praktijk blijkt, dat de kinderen erg gemotiveerd zijn om sociale vaardigheden te leren.

Ziet u ook het artikel Ervaringen met Kanjertraining: opvoedingscursus voor ouders en de special Praktische tips voor opvoeding.