Empathie binnen de opvoeding

Dit artikel gaat over empathie binnen de opvoeding. De tips die hierin staan kunnen ook toegepast worden in andere situaties.

Empathie

Empathie is inlevingsvermogen: het is even door de ogen van een ander kijken naar een situatie en meevoelen en meedenken met een ander. Empathie is niet hetzelfde als meelij. Tijdens de eerste levensjaren wordt de basis gelegd van empathie: kinderen leren spelenderwijs rekening houden met anderen.

Empathie binnen AP

Empathie is één van de idealen van Attachment Parenting en kan je helpen een goede band op te bouwen met je kind. Je kind leert zich uiten in een veilige omgeving en leert dat zijn mening en emoties ook belangrijk zijn. Bovendien krijgt het kind een instrument aangereikt dat hij zelf kan gebruiken in zijn omgang met anderen.

Empathie pas je toe door naar je kind te luisteren zonder te oordelen. Je schuift even je eigen gevoelens en vooroordelen opzij en luistert naar de booschap. Tussendoor kan je vragen stellen om de boodschap duidelijk te begrijpen. Je kan ook regelmatig samenvatten om zo te controleren of je het goed hebt begrepen. Op het einde van zijn verhaal kan je het nog eens kort samenvatten en vragen of hij nog eventueel iets wilt toevoegen. Bij een probleem kan je dan pas op zoek gaan naar een oplossing: loop samen met je kind enkele denkpistes af tot je een goede oplossing hebt gevonden. Zo help je je kind probleemoplossend denken (probleem - oplossing - implementatie). Bij een conflict vertel je je eigen gevoelens, je eigen visie en je verwachtingen. Achterna maak je samen concrete afspraken om een conflict te voorkomen. Hierbij is het handig om een herkenbaar afsluitritueel te gebruiken zoals bijvoorbeeld een knuffel of handjes schudden of samen iets lekkers eten of ... .

Praktische tips

• Oogcontact maakt het makkelijk om door de ogen van je kind te kijken. Ga op je hurken zitten of ga tegenover elkaar aan tafel zitten of dicht bij elkaar in een zetel.
• Denk niet hoe jij je zou voelen in zo'n situatie (dit is projectie), maar kijk hoe je kind zich voelt.
• Je eigen standpunt kan je makkelijker loslaten met een visualisatie (een draad loslaten in je gedachten of blaadjes die in de wind waaien of rimpels in water of ...).
• Diep ademhalen helpt je even stil te staan bij het moment en kan je helpen je te verplaatsen in je kind.
• Zorg dat je altijd terugkeert naar jezelf: blijf niet in het standpunt van je kind zitten.
• Bij een conflict kan een time-out voor empathie nodig zijn. Welke time-out methode je gebruikt hangt af van je opvoedmethode.
• Forceer je kind niet om te communiceren: als hij iets wilt zeggen, zal hij het ook zeggen. Soms zijn woorden overbodig: een enkel gebaar kan je ook helpen je kind te begrijpen.
• Spanning kan je breken door je kind te laten merken dat je begrip hebt (opmerken wat er mis is, zoals honger of vermoeidheid of je kind even aanraken of ...)

Empathie bij babies

Babies uiten zich door lichaamstaal en herkenbare klanken zoals huilen bijvoorbeeld. Door hier naar te luisteren, weet je wat je kind voelt. Je kan dit voor je kind onder woorden brengen. Hoewel je kind je woorden nog niet verstaat, zal het wel je intentie verstaan en hierop reageren.
Soms is het al genoeg dat je je kind in de ogen kijkt. Op andere momenten kan je kind behoefte hebben aan uithuilen. Belangrijk hierbij is wel dat je kind niet alleen uithuilt. Je kan je kind in je armen houden of naast je kind gaan liggen om te laten weten dat je er bent en dat hij zich slecht mag voelen.

Empathie en verwennen

Zolang je je eigen grenzen goed beschermd, zal je je kind niet verwennen. Pas als je je kind toelaat al je tijd op te eisen, verwen je je kind. Hoe lang te lang is, hangt af van je kind en jezelf en de situatie. Het is goed dat je kind bewust is van zijn emoties, maar laat je kind niet overdrijven. Als je kind geneigd is te profiteren van de situatie betekent dit dat er een ander onderliggend probleem is en dat je kind het gevoel heeft dat hij te weinig aandacht krijgt. Nu dat hij aandacht krijgt, wil hij dit moment ook zo lang mogelijk laten duren. Om dit te voorkomen moet je niet empathie vermijden, maar moet je je kind op een ander moment aandacht geven. Samen een kwartier spelen kan al genoeg zijn.

Tot slot

Empathie is één van de idealen bij AP: dit wil zeggen dat het in ideale omstandigheden natuurlijk zou voorkomen. Helaas zijn ideale omstandigheden zeer zeldzaam. Daarom is het belangrijk dat je de idealen toepast die binnen je mogelijkheden passen. Jezelf forceren is niet gezond voor jezelf en zeker niet voor de relatie met je kind: je kind voelt dat je niet oprecht bent.