Manier van communicatie in gesprek en contact met jongeren

In het jongerenwerk is contact leggen de belangrijkste bezigheid. In het straathoekwerk of de hulpverlening hebben we er dagelijks mee te maken. Soms hoef je er weinig voor te doen maar het kan ook wel eens helemaal vastlopen. Communiceren vraagt actie en daar is moed en tactiek voor nodig. Jongeren nemen vaak niet zelf het inititief. Het is dus aan de hulpverlener of jongerenwerker om zelf het inititief te nemen. In de meeste gevallen is het aan te bevelen om dat op creatieve wijze te doen.

Inleiding

Deze handreiking is niet volledig. Het is ook niet zo dat met deze handreiking vanaf nu alle contacten gesmeerd zullen lopen. Het is een aanvulling op alle bestaande methodieken. Deze handreiking is vanuit de praktijkervaring ontstaan en zal hier en daar aangevuld kunnen worden door je eigen inzicht en ervaring. Maak daar gebruik van. Tenslotte is contacten leggen met jongeren een complexe maar boeiende bezigheid.

Wees jezelf bij contact met jongeren

Sommige volwassenen zijn van mening dat ze zich anders moeten gedragen als ze contact willen leggen met jongeren. Dit soort mensen trekken van alles uit de kast en komen met (flauwe) grappen die al snel gaan vervelen. Jongeren vinden een geintje leuk maar dat moet niet steeds centraal staan. Jongeren nemen je op den duur niet meer serieus. Wees als volwassene gewoon jezelf. Vraag jezelf af waarom je contact wilt hebben met die jongere. Doe je dat omdat je denkt dat de jongere dat van je verwacht? Leg je contact omdat anderen dan kunnen zien dat je dat goed kunt? Kortom; wat is je drive of je passie om met een jongere in contact te willen komen?

Kort praatje voor jongeren

Als je een individueel gesprek aangaat is het vaak niet nodig om een heel verhaal te gaan houden. Ga niet preken alsof je leven ervan af hangt. Meestal is een kort praatje bij bijvoorbeeld een onbekende groep jongeren op straat al voldoende. Stel je voor, geef een hand, kijk de jongere aan en probeer de namen te onthouden. Als je dat hebt gedaan zet dan je oren en ogen goed open. Sluit aan op wat zij zeggen of doen. Blijf niet te lang met ze ‘hangen’. Vooral niet als je merkt dat er weinig communicatie mogelijk is. Ga geen openingen forceren want dan kun je opdringerig overkomen. Jongeren hebben een gevoelige antenne en hebben dat snel in de gaten. Meestal is een kwartiertje echt wel het maximale om bij een eerste kennismaking jezelf te introduceren. Groet de groep vriendelijk en beloof niet dat je morgen terug komt. Belofte maakt schuld en als je om wat voor goede reden dan ook niet komt verlies je het vertrouwen.

Interesse tijdens communicatie

Heb oprechte interesse in een ieder persoonlijk. Wissel in een groep af door elke jongere een keer een vraag te stellen. Ga niet vragen of men problemen heeft. Dat stoot af en het woord komt overigens niet in hun woordenboek voor, ook al barsten ze uit elkaar van ellende. Toon interesse in hun school, werk, toekomst, hobby’s. Vertel zelf wat je interesses zijn en waarom jij dingen doet zoals je ze doet. Verplaats jezelf nog eens de tijd van je eigen jeugd. Hoe zat dat ook al weer?

Namen kennen van de jongeren

Het lijkt een moeilijke opgave maar het is best te doen om de namen van elke jongere die je ontmoet te onthouden. De reden dat mensen zo weinig namen onthouden is dat we de betreffende personen te weinig zien, niet interessant genoeg vinden of...vul zelf maar in. Ten tijde van de oorlog in Irak hadden Amerikaanse soldaten een slimme manier bedacht om gezochte terroristen te herkennen. Door foto’s op speelkaarten te doen leerden de soldaten spelenderwijs de gezichten en de namen van de terroristen kennen.

Vriendelijk zijn in communicatie

Wees zoveel mogelijk vriendelijk. Het is uit onderzoeken gebleken dat vriendelijke mensen sneller contact hebben. Als je een baaldag hebt kun je twee dingen doen; je blijf uit de buurt van de doelgroep. Dat bespaart je het risico dat je sacherijnig overkomt maar als het net de dag is dat de jongeren jou verwachten laat je verstek gaan. Is dat slim? Niet echt. Tweede optie is; stel je kwetsbaar op tegenover de jongeren en zeg dat je een baaldag hebt en leg uit waarom. Je motto moet zijn: kies altijd in het belang voor de jongere. Leg uit hoe jij met een baaldag of een tegenslag omgaat. Op die manier kunnen de jongeren zich aan jou spiegelen. Je zult verstelt staan dat juist de jongeren jouw van je baaldag afhelpen.

Humor

Humor is belangrijk. Gebruik het echter niet teveel. Net als andere waarden en normen moet humor uit je hart komen. Op z’n tijd een mop vertellen kan leuk zijn maar vertel liever een verhaal of een anekdote met een boodschap.

Eerlijk

Eerlijk zijn is heel belangrijk. Als jongeren ontdekken dat je halve waarheden vertelt zijn het voor hun niet alleen hele leugens maar ze nemen je niet snel meer in vertrouwen.

Voorbeeld

Volwassenen zijn een levend voorbeeld voor jongeren. Zij hebben identiteitsfiguren nodig die als bakens fungeren tijdens hun puberteit. Vertel de jongeren dat ze zich geen ‘mietje’ of een ‘loozer’ hoeven te voelen wanneer ze op die ‘bakens’ letten. Op zee zijn misschien wel duizenden bakens uitgezet die nodig zijn om het scheepvaartverkeer in goede banen te leiden. Stoere zeelui schamen zich immers ook niet om op de bakens te letten? Integendeel als ze dat niet doen zijn ze dom bezig.

Aandacht voor context tijdens contact

Als je een tijdje contact hebt met een jongere is het goed om ook in contact te komen met zijn of haar ouders, verzorgers, familie, school, en werk. Doe dit overigens niet achter de rug om van de jongere want als je dat doet en men komt daar achter verlies je wederom je vertrouwen. Bespreek, overleg, vertel, of vraag eerst aan de jongere voordat je andere personen in hun context op eigen initiatief gaat benaderen. Soms gaat dit vanzelf maar er is ook een beetje tact voor nodig.

Liefde en aandacht in de communicatie

Liefde en aandacht is de meest belangrijkst element van het contact leggen en het contact houden. Jongeren hebben liefde en aandacht nodig ook al laten ze dat niet snel merken. Het is natuurlijk ook niet zo dat zo gauw we een jongere ontmoeten we hem of haar om de hals moeten vliegen. Liefde en aandacht moet voornamelijk bij de ouders vandaan komen. Jongeren hebben een ‘warm nest’ nodig, een ‘veilige haven’. De reden dat ze vaak en lang op straat rondhangen is ook vaak dat ze thuis geen ´warm nest´ of ´veilige haven´ hebben. Als er thuis, op school en vervolgens op straat geen aandacht voor dat joch of voor die meid is, waar zou men dan nog terecht kunnen?