Als je kind ouderdoof is

In dit artikel achtergrondinformatie over hoe het komt dat kinderen ouderdoof worden en wat je als ouder kan doen om dit te voorkomen en om ervoor te zorgen dat je kind luistert.

Wat betekent ouderdoof?

Kinderen die niet naar de ouders luisteren, zijn ouderdoof. Vaak reageert een ouderdoof kind totaal niet als de ouder iets vraagt of zegt. Sommige kinderen reageren afwezig. Deze kinderen luisteren wel naar andere volwassenen zoals leerkrachten wat een lichamelijk probleem uitsluit. Het gaat hier uitsluitend om het negeren van het gezag van de ouder.

Oorzaken

Vroeger werd algemeen aangenomen dat deze kinderen gezagproblemen hadden. Het werd daarom ook vaak opgelost met een strenge aanpak. Het kind doet het echter niet bewust en wilt zijn ouders niet uitdagen. De onderliggende oorzaken zijn afhankelijk van de gezinssituatie en de persoonlijkheden binnen het gezin. De oorzaken kunnen gegroepeerd worden tot volgende algemene oorzaken.

Nabootsen ouderlijk gedrag:

Kinderen leren sociale interactie in de eerste plaats van de ouders. Als de ouders weinig aandacht besteden aan hetgeen het kind te vertellen heeft, gaat het kind dit normaal gedrag vinden en imiteren naar de ouders toe. Ook observeert het kind hoe de ouders omgaan met andere mensen: als zij vaak bepaalde mensen negeren of niet aandachtig naar luisteren, zal het kind dit gedrag in de eerste plaats naar de ouders toe vertonen en later naar andere mensen.

Nabootsen anderen:

Dit kunnen leeftijdsgenoten zijn (in de sociologie "peer" genoemd, wat zoveel wilt zeggen als gelijken) of andere voorbeelden zoals personages in verhalen of op tv.

Aandachtsproblemen:

Dit wordt vaak veroorzaakt door nieuwe omstandigheden zoals bijvoorbeeld een verhuis of geboorte van een broertje of zusje. Het kind keert dan in zichzelf om de veranderingen te verwerken en kan hierdoor weinig aandacht hebben voor de wereld om zich heen.

Rebellie:

Het kind krijgt het gevoel dat hij te weinig aandacht krijgt en wilt de ouders laten voelen wat hij doormaakt.

Wat kan je als ouder doen?

De eerste stap is de oorzaak van dit gedrag zoeken. Allereerst moeten medische problemen uitgesloten worden. Bij bepaalde problemen zoals bijvoorbeeld een onregelmatige suikerspiegel kan een kind zich in zichzelf keren en lijkt het alsof hij ouderdoof is. Ook andere medische problemen vertonen hetzelfde uiterlijk gedrag. Vaak zijn deze problemen erfelijk en hebben de ouders of een ander familielid hetzelfde gedrag. Ook kunnen er natuurlijk gehoorproblemen zijn. Dit kan je als ouder zelf testen door je kind te observeren als het speelt of tv kijkt of in gezelschap. Een gesprek met leerkrachten en andere betrokken opvoeders geeft vaak meer duidelijkheid.

Als er geen medische problemen zijn, is er een ander probleem. Dit is meestal een extern probleem zoals het gedrag van anderen of nieuwe omstandigheden. Om het gedrag te veranderen, moet de oorzaak aangepakt worden. Anders zal het gedrag terugkeren. Hierbij is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen het kind en het gedrag: je kind vertoont ongeïnteresseerd gedrag naar je toe, maar is niet ongeïnteresseerd.

Tips

Volgende tips helpen de communicatie met het kind te herstellen, ongeacht de oorzaak van het probleem:

Geef het goede voorbeeld:

Vertoon zelf het gedrag dat je van je kind verwacht. Als je kind ziet dat je echt naar anderen luistert en dat je anderen respectvol benadert, zal hij dit gedrag imiteren.

Luister naar je kind:

Als je kind merkt dat je echt luistert, zal hij sneller geneigd zijn echt te luisteren naar je. Kijk ook naar de lichaamstaal. Oordeel niet over hetgeen je kind vertelt of wat je waarneemt.

Praat met je kind:

Kinderen begrijpen meer dan we vaak aannemen. Gebruik niet meer woorden dan nodig en gebruik ook geen te moeilijke woorden voor je kind. Hou oogcontact tijdens het gesprek en kijk regelmatig of je kind je begrijpt. Sluit het gesprek af als je merkt dat je kind niet wilt luisteren. Neem dan samen rust en hervat het gesprek op een later tijdstip. Vertel het kind over wat volgens jou de oorzaak is en hoe deze situatie ontstaan is en wat je van je kind verwacht.

Rust en regelmaat:

Kinderen sluiten zich vaak af van de ouders als ze het gevoel hebben dat ze geen controle hebben over hun leven. Sommige kinderen rebelleren dan in een poging om hun leven te beheersen. Dit geeft hun een veilig gevoel. Een herkenbare ritme met voldoende rustmomenten (afhankelijk van het kind en de gezinssituatie) helpt het kind tot rust komen. De dagindeling moet echter flexibel genoeg zijn om het kind niet te benauwen en toch voldoende gerust te stellen.

Onderscheid kind en gedrag:

Een onderscheid tussen het kind en het gedrag helpt het kind als persoon te benaderen onafhankelijk van hoe hij zich gedraagt. Door het kind niet te identificeren met het gedrag is het makkelijker om begripvol naar het kind te luisteren.

Tot slot

Als een kind op een gegeven moment ouderdoof is, wilt dit niet zeggen dat hij altijd ouderdoof zal zijn of geen respect voor zijn ouders zal hebben als tiener. De situatie is op een bepaald moment zo omwille van een bepaalde reden (of een combinatie van factoren) maar dit betekent niet dat het altijd zo zal blijven. Door de situatie positief te benaderen, heb je als ouder meer moed om de oorzaken weg te werken en het gedrag van je kind bij te sturen. Dit kan het beste in een ontspannen sfeer waarin iedereen zichzelf kan zijn. Een gesprek met een kind heeft meer effect na samen spelen dan na een vervelend incident.