De betekenis van een nakomer of nakomertje in het gezin

Een nakomer is het laatste kind in een gezin met veel oudere broers of zussen. Het is niet altijd gemakkelijk om een nakomer te zijn, soms was zijn geboorte niet gepland en soms wordt hij geboren met een opdracht. Door de grote gezinnen werden er vroeger meer nakomers geboren dan anno 2019 het geval is. Vaak wordt gedacht dat nakomertjes vreselijk verwend zijn, maar veel nakomers hebben zichzelf moeten vermaken en hebben zich als kind eenzaam gevoeld. Ze vragen zich af waarom ze zijn geboren en of ze wel gewenst waren. De plek in het gezin is van grote invloed op je volwassen leven.

Wat is een nakomer?

Een kind wordt wel een nakomer genoemd als de ouders ervan uitgingen dat er geen kinderen meer zouden worden geboren en het kind een stuk jonger is dan de andere kinderen. Eigenlijk bestaat er geen gelijkluidende definitie, want de een spreekt al over een nakomer als er vijf jaar leeftijdsverschil tussen het vorige kind en de laatstgeborene zit, terwijl iemand anders vindt dat er tenminste acht jaar na het voorgaande kind moet zitten. Wel moet het kind zijn geboren uit dezelfde biologische ouders, we hebben het dan niet over samengestelde gezinnen waar de leeftijden door elkaar kunnen lopen.

De plek in het gezin

Biologische aspecten, omgevingsfactoren en onze opvoeding vormen ons tot wie we zijn en wat we doen in het leven. Dat noemen we nature (erfelijkheid) en nurture (aangeleerd gedrag). De plek van het kind in een gezin is van grote invloed op zijn karakter, dat geldt voor het oudste kind dat als eerste wordt geboren en geldt zeker ook voor de nakomer die wordt geboren als het gezin al compleet is. In sommige gezinnen zijn kinderen meer dan welkom, bijna vanzelfsprekend, terwijl dat in andere gezinnen heel anders kan liggen. Anno 2019 worden er minder nakomers geboren dan vroeger het geval was en de gezinnen over het algemeen groter waren.

Eenzaam

Vaak wordt gedacht dat nakomers verwende kinderen zijn, toch blijkt dat veel nakomers zich tijdens hun jeugd eenzaam hebben gevoeld. Als nakomer kun je jezelf later af gaan vragen waarom je bent geboren. Was het eigenlijk de bedoeling en ben ik wel gewenst?

De meeste nakomers waren niet gepland, dat geldt zeker voor de kinderen waarvan de ouders geen anticonceptie gebruikten, de pil kwam in Nederland in 1964 op de markt. Ook in latere jaren waren en zijn er mensen die uit religieuze of andere motieven geen gebruik wilden en willen maken van anticonceptie.

De voor- en nadelen van het nakomer zijn

Als nakomer zitten er vaak heel wat jaren tussen de laatstgeborene en het vorige kind, dat heeft leuke en minder leuke kanten

Voordelen

• weg is gebaand
• krijgen alle aandacht
• meer welvaart
• mogen vaak meer
• vrienden van uiteenlopende leeftijden

De ouders hebben al meer kinderen grootgebracht en hebben gezien dat het allemaal goed is gekomen, de teugels mogen wat losser bij de jongste. Ouders, broers en zussen hebben tijd en aandacht voor de nakomer, vaak is er meer geld om leuke dingen te doen of wat leuks te kopen.

Doordat de jongste gewend is om te gaan met mensen van verschillende leeftijden met verschillende interesses, zal hij zich goed aan kunnen passen en zal hij niet zelden vrienden hebben die ouder of jonger zijn.

Nadelen

• je mist een stuk van de gezinsgeschiedenis
• moeten presteren
• de ouders hebben alles al meegemaakt
• oude ouders (activiteiten, vroeg overlijden)
• aandacht van broers/zussen
• eenzaamheid

Als nakomer mis je een aantal jaren die de andere gezinsleden wel hebben meegemaakt, "toen was jij er nog niet", wat je een buitenstaander maakt. Ouders hebben in het algemeen meer tijd en zullen zich bewuster bezig houden met het reilen en zeilen van hun laatste kind. De verwachtingen kunnen hooggespannen zijn en het kind kan de druk voelen om tegemoet te komen aan de wensen van de ouders. Het tegenovergestelde is ook mogelijk, de ouders hebben alle levensfases van hun kinderen meermaals meegemaakt, zijn relaxt en zitten niet bovenop het kind.

In het algemeen zijn de ouders van een nakomer wat ouder, mogelijk zijn ze minder actief of kunnen ze de energie niet meer opbrengen om met de jongste op pad te gaan. Die rol kan worden overgenomen door de broers en zussen die de nakomer regelmatig zullen vertroetelen.

Al is elke (gezins)situatie verschillend, de meeste nakomers voelen zich tijdens het opgroeien regelmatig eenzaam. De broers en zussen leiden hun eigen leven en zullen op een gegeven moment op eigen benen gaan staan en het ouderlijk huis verlaten.

Gepland en gewenst?

Afgezien van nakomers die spontaan en ongepland werden en worden geboren kunnen ouders verschillende beweegredenen hebben om nog een nakomer te krijgen.

Kansbaby

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom ouders besluiten om nog een kind te krijgen. Dat kan te maken hebben met overlijden of ziekte van een kind/kinderen uit het gezin, of kinderen die een ander pad zijn ingeslagen dan de ouders voor ogen hadden.

Consequentie: de ouders hebben hoge verwachtingen van het kind, het kind moet het beter doen, er wordt van hem verwacht dat hij presteert. Dit kan ervoor zorgen dat het kind heel perfectionistisch wordt, hij voelt de druk en zal mogelijk iemand worden die het een ander naar de zin wil maken, vaak zal hij een goede bemiddelaar worden.

Lijmbaby

Een lijmbaby wordt bewust gepland, vaak is de reden een relatie die niet meer goed loopt en de ouders proberen met een nieuwe baby de relatie nieuw leven in te blazen. Meestal mislukt dit, een kind kan de relatie van zijn ouders niet lijmen en hoe klein het kind ook is, het voelt de verwachtingen van de ouders.

Consequentie: het kind voelt zich niet gewenst en vraagt zich af of hij er wel mag zijn. Het zal zijn best doen om de vrede in het gezin te bewaren en zal als hij volwassen is een goede verbindende factor zijn.

Toegift

Mogelijk hebben ouders een slechte start gehad of hebben ze het financieel beter gekregen. Dat kan een reden zijn om nog een kind te krijgen. Ze kunnen het kind in materieel opzicht vaak meer geven dan bij de vorige kinderen het geval was. Ouders kunnen zich focussen op het kind en het alle ruimte geven om zich te ontwikkelen.

Consequentie: het kind kan zich geborgen voelen, voelt zich vrij om zijn eigen keuzes te maken wat ook later door zal werken. Mogelijk zijn de ouders (te) toegeeflijk wat ervoor kan zorgen dat het opgroeiende kind verwend wordt en nauwelijks wordt gecorrigeerd, zodat het niet leert rekening te houden met anderen. Dat kan later problemen geven. Of het kind wordt (onbewust) klein gehouden omdat de ouders de tijd hebben om van hun jongste te genieten en het voor de moeder de laatste kans is om volop te zorgen en te bemoederen.

Taak

Het komt voor dat als er depressieve klachten bij een van de ouders bestaan, met name bij de moeder, gedacht wordt dat een nieuwe baby kan bijdragen aan het geluk van de moeder en haar weer een bestaansreden geeft.

Consequentie: een kind kan die last niet dragen, zijn ouders moeten er voor hem zijn, niet andersom. Het kind is niet verantwoordelijk voor het geluk van zijn ouders. De kans is groot dat het kind zich als volwassene verantwoordelijk voelt voor het wel en wee van zijn omgeving.

Hoe vind ik mijn plek in het gezin als nakomertje

Het kan voor een nakomertje lastig zijn om zijn plek in het gezin te vinden, het gezin was al af en ineens komt daar nog een klein kind bij. Daar zitten de broers en zussen vaak niet op te wachten, eveneens kan het vorige kind jaloers zijn op de komst van de baby die ineens alle aandacht krijgt en hem/haar als het ware onttroont. De oudere broers en zussen hebben hun eigen leven en zijn meestal te oud om speelkameraadje voor de nakomer te zijn, al gebeurt het regelmatig dat een oudere broer of zus dingen met hem onderneemt en een tweede vader/moeder voor hem is. Dat laatste kan een nadeel zijn.

Erkend en gewaardeerd worden

Met zoveel ouders die het kind alles uit handen nemen en beslissingen voor hem nemen kan het kind een volwassene worden die het niet gewend is om zelfstandig te beslissen. Voor je broers en zussen was je het kleine broertje of zusje dat ze niet erg serieus namen en er was altijd wel commentaar op je gedrag. De nakomer kan minder dan zijn broers en zussen, dit heeft een grote uitwerking op zijn karakter. Bij het opgroeien kan dit ervoor zorgen dat de behoefte om erbij te horen en erkend en gewaardeerd te worden erg sterk is. Natuurlijk geldt dit niet voor alle nakomers, er zijn er bij die hun eigen gang gaan en alle hulp weigeren, zo jong als ze zijn.