Hulp voor minderjarige kinderen bij scheiding van de ouders

Een derde van alle huwelijken eindigt in echtscheiding volgens het CBS. In Nederland zijn er in het jaar 2017 in totaal 32.768 echtscheidingen geregistreerd. Bij 18.178 van deze echtscheidingen waren kinderen betrokken (CBS, 2018), waarbij bij 35% de ouders problemen hadden rondom de kinderen welke zij zelfstandig niet op konden lossen. Het is algemeen bekend dat een scheiding een grote impact kan hebben op het leven van zowel beide ouders als op de kinderen. Naast de psychische gevolgen die een scheiding teweeg kan brengen moet er veel worden geregeld. Een onderzoek van Feunekes (2010) liet zien dat vaak wordt vergeten dat bij scheiding tussen de ouders het juist de kinderen zijn die daar het meeste last van hebben. Voor deze groep kinderen, die last hebben van de (aankomende) scheiding van de ouders zijn er enkele programma's en/of interventies beschikbaar die hulp bieden in deze lastige periode.

Zeven interventies voor kinderen in echtscheidingssituaties

In Nederland zijn er zeven interventies beschikbaar voor minderjarige kinderen in echtscheidingssituaties. Voor deze interventies geldt dat ze zijn aangemerkt als goed onderbouwd. Dit wil zeggen dat de interventies zijn opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI).

• KIES
• Basisprogramma KIES
• KIES voor MIJ!
• KIES-Omgangsbegeleiding
• De Kinderen Scheiden Mee: Methodiek Het Zandkastelen-programma
• OKEE-begeleidings-traject
• !JES het brugproject
• Jonge Helden Kameleonprogramma

KIES

KIES, afkorting voor Kinderen In Een Scheiding, biedt hulp en begeleiding aan zowel kinderen, jongeren als volwassenen. KIES richt zich op het geven van aandacht en een stem aan kinderen bij scheiding. Door het Nederlands Jeugdinstituut zijn drie KIES-interventies opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies.

Basisprogramma KIES

Het basisprogramma KIES is er voor kinderen en jongeren tussen de 4 en 18 jaar oud van gescheiden ouders. In groepsverband verkennen zij hun eigen situatie. Hierdoor is er ruimte om van elkaar te leren en leren zij hoe er beter om kan worden gegaan met de gevolgen van de scheiding.

Het doel van dit programma is om met behulp van werkvormen en tips de eigen situatie beter te begrijpen en meer grip te krijgen op eigen gevoelens en gedrag. Daarnaast kan worden gewerkt aan het beter leren communiceren met de ouders en het omgaan met loyaliteit.

KIES voor MIJ!

KIES voor MIJ! is individuele begeleiding of in een kleine lotgenotengroep voor kinderen en jongeren tussen 4 en 18 jaar als aanvulling op het basisprogramma. Er kan extra ondersteuning worden geboden daar waar het basisprogramma nog onvoldoende resultaat heeft geboden.

De doelen van dit programma zijn onder andere inzicht in de eigen emoties en gedrag, het vergroten van het zelfvertrouwen en het leren van probleemoplossende vaardigheden. De onderwerpen die aan bod komen gedurende dit programma zijn de impact van de scheiding, communicatievaardigheden, gevoelens, problemen en conflicten. Deze onderwerpen komen aan bod tijdens bepaalde werkvormen als het stellen van heldere doelen, het aanleren van probleem oplossende vaardigheden en ontspannende technieken.

KIES-Omgangsbegeleiding

KIES-Omgangsbegeleiding is een begeleidingsprogramma voor 4 tot 18-jarigen en hun gescheiden ouders. Tijdens dit programma worden de omgangsregeling en het ouderschapsplan besproken. Kinderen krijgen de gelegenheid om hun vragen te stellen, alsook hun zorgen en emoties te delen. Kinderen krijgen door dit programma een stem in het opstellen van de omgangsregeling en het ouderschapsplan. Tevens kunnen zij hun emoties delen in een lotgenotengroep.

Het doel van de omgangsbegeleiding is kinderen een stem te kunnen geven in het tot stand komen van de omgangsregeling. Het kan kinderen een veilige plek bieden waar zij hun emoties rondom de scheiding kunnen delen.

De Kinderen Scheiden Mee: Methodiek Het Zandkastelen-programma

Groepsprogramma voor kinderen en jongeren tussen 6 en 17 jaar oud en gescheiden ouders. Het Zandkastelen-programma is een preventief en laagdrempelig programma bestaande uit creatieve werkvormen. Het biedt een steuntje in de rug voor zowel tijdens als na de scheiding. De ouders van de kinderen en jongeren worden betrokken bij het programma om de communicatie tussen ouder en kind te verbeteren en/of versterken.

Het doel van dit programma is om kinderen en jongeren beter te leren begrijpen wat er gebeurt en hoe ze met de scheiding om kunnen gaan.

OKEE-begeleidings-traject

Het OKEE-begeleidingstraject is een begeleidingstraject waarin actieve deelname van zowel kinderen en jongeren als ouders wordt verwacht. Doordat het traject in groepsverband wordt gevolgd merken de kinderen dat zij niet de enige zijn die met deze gevoelens te maken hebben. Tijdens bijeenkomsten kunnen kinderen steun en herkenning ervaren van elkaar. Ouders krijgen informatie over de gevolgen van de scheiding. Er wordt tevens aandacht geschonken aan het ouderschapsplan en de relatie die de kinderen met de ouders hebben.

Het doel van dit traject is het voorkomen en bespreken van sociaal-emotionele en gedragsproblemen bij kinderen die voort (kunnen) vloeien uit de scheiding.

!JES het brugproject

!JES het brugproject is een preventieve cursus voor kinderen van 8 tot 12 jaar oud van gescheiden ouders. Door deze training te volgen leren kinderen om te gaan met de gevolgen van een scheiding zodat emotionele- en/of gedragsproblemen voorkomen kunnen worden. Tevens worden de ouders betrokken bij de interventie. Kinderen en ouders krijgen informatie en leren vaardigheden die zij nodig hebben in de situatie die door de scheiding is ontstaan. Op deze wijze wordt er geleerd om samen vorm te geven aan de nieuwe situatie.

Kinderen die meedoen aan de cursus komen zeven keer bijeen in een groep van zes tot acht kinderen. Tijdens deze groepsbijeenkomsten leren zij om te gaan met hun gevoelens en leren zij vaardigheden om te vertellen wat zij belangrijk vinden. Er wordt zowel speels als praktisch gewerkt. De metafoor van de brug loopt hierbij als een rode draad door het programma. Deze brug symboliseert de verbinding tussen het huis van vader en moeder, waarbij de kinderen werken aan het bouwen van de brug.

Voor de ouders bestaat de cursus uit drie groepsbijeenkomsten welke parallel lopen aan de training voor de kinderen. Zij krijgen voorlichting over de gevolgen en over het ouderschap en opvoeden na de scheiding.

Het doel van de cursus is om te leren gaan met de gevolgen van de scheiding en het voorkomen en/of verminderen van emotionele- en/of gedragsproblemen die door de scheiding kunnen ontstaan.

Jonge Helden Kameleonprogramma

Het Jonge Helderen Kameleonprogramma is een lotgenotenprogramma voor kinderen van 8 tot 12 jaar oud van gescheiden ouders. Het is een programma dat wordt aangeboden op basisscholen waarbij de ouders nauw worden betrokken.

Door middel van spel en creatieve werkvormen gaan kinderen aan de slag met alle gevoelens en gebeurtenissen die verband houden met de scheiding. Elk programma wordt op maat gemaakt en afgestemd op de betreffende groep door twee ervaren coaches. De kinderen doorlopen op hun eigen tempo en wijze het programma en kunnen daarbij steun en herkenning vinden bij andere kinderen.

Het doel van het programma is om steun en herkenning te vinden bij andere kinderen in de groep en het voorkomen en/of beperken van sociaal-emotionele- en gedragsproblemen die een scheiding teweeg kan brengen.

Overige hulp voor kinderen van gescheiden ouders

Naast de interventies die beschikbaar zijn, zijn er ook diverse middelen beschikbaar voor 9 tot 12-jarige kinderen in echtscheidingssituaties. Zo zijn er websites, platforms, boeken en spelletjes ontwikkeld om kinderen te ondersteunen tijdens en na de echtscheiding van beide ouders. Online kunnen deze kinderen gebruik maken van de website en diensten van Villa Pinedo, Platform KEES en Stichting Kinder- en Jongerenrechtswinkel. Offline zijn er verschillende boeken beschikbaar maar ook het 3 Huisjesspel werd speciaal ontwikkeld voor kinderen die te maken krijgen met scheiding. Tot slot is er een scheidingstas ontworpen voor kinderen van 6 tot 14 jaar oud. In deze tas zit een boek, een gevoelspel, gevoelskaart, bouwplaat, dagboek en een knuffel.