Ben je eenzaam of alleen?

Iedereen is wel eens alleen, soms is het een heel bewuste keuze en soms ook niet. Zeker wanneer het een niet bewuste keuze is, is de kans groter dat alleen ook eenzaam is. Waarbij eenzaam een vervelend gevoel is, een gevoel dat we liever niet ervaren. Eenzaamheid komt ook niet alleen bij oude mensen voor. Menigeen ontkomt er niet aan, maar wat is nu het verschil, welke gevoelens brengt dit met zich mee en hoe keer je het proces?

Het verschil

Alleen

Het verschil tussen alleen (willen) zijn en eenzaam is het gegeven dat mensen soms bewust ruimte nodig hebben. Ruimte om na te denken, ruimte om tot zichzelf te komen, ruimte om aan te sterken … en dat kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn. Het gaat er om dat de stilte je een soort ruimte geeft om te herstellen, weloverwogen een beslissing ergens over kunnen nemen en soms ook gewoon de drukte van alledag achter je te laten. Het gaat hier om bewuste keuzes om alleen te zijn of het is iets minder bewust zo gelopen en je voelt je er wel bij.

Eenzaam

Om eenzaamheid te voorkomen gaat iemand, die niet noodzakelijkerwijs alleen is, op zoek naar een stuk diepgang die de eenzaamheid voorkomt. Maar vaak sluipt het erin en plots voelt iemand zich eenzaam. Eenzaamheid is een vervelend gevoel, een gevoel van leegte en soms komt er verdriet en angst bij om de hoek. Het gaat om niet verbonden te zijn en dat kan je net zo goed middenin een gezin overkomen dan wanneer je ook echt alleen bent.

Een basis is het idee (of de realiteit) dat je echt niemand hebt om zaken mee te delen, beslissingen die je moet nemen etc. Maar ook het gemis aan sociale contacten (een partner, familie of vrienden) en dan gaat het om sociale contacten die verder gaan dan de buurman of buurvrouw goedendag zeggen.

Wanneer is iemand eenzaam?

Dat is best moeilijk om te zien, vaak denken we alleen bij oudere mensen aan eenzaamheid. Zeker omdat iedereen om hen heen langzaam maar zeker wegvalt en kinderen of kleinkinderen hun eigen leven hebben. Maar dit is een misvatting, want ook jonge mensen kunnen eenzaam zijn. Gewoon thuiswonend binnen het gezin … het kan iedereen overkomen.

Verschillende vormen

Er zijn verschillende vormen van eenzaamheid. Sociale eenzaamheid is bijvoorbeeld een vorm van eenzaamheid die staat voor minder contacten dan gewenst. Bij emotionele eenzaamheid ontbreekt er een hechte emotionele band met andere mensen. Met name de kwaliteit van je contacten is dan onder het gewenste niveau.

Herkennen

Zelfs voor de mens zelf, kan het nog wel eens lastig zijn je te realiseren of je daadwerkelijk eenzaam bent. Duik wat dieper in jezelf en stel jezelf wat vragen, zoals:

• Hoe voel ik mezelf als ik alleen ben?
• Wil ik eigenlijk wel normale sociale contacten?
• Zo ja, waarom wil ik dat?

Het vervolg gaat dan over sec de eenzaamheid, te weten:

• Herken ik de eenzaamheid bij mezelf?
• Hoe voel ik me daarbij?
• Wat is mijn eigen rol in mijn eenzaamheid?

Oorzaken

Oorzaken zijn niet altijd te benoemen, maar liggen veelal in het veranderen van een bepaalde omgeving of omstandigheid. Denk aan een verhuizing, de geboorte van een kind of de dood van een naaste. Andere oorzaken kunnen ook in de persoonlijke eigenschappen van een bepaalde mens zitten. Men heeft dan bijvoorbeeld een verstoorde sociale rol naar de ander. Je maakt niet gemakkelijk contact of bent te onzeker om een gesprek aan te knopen.

Wat te doen?

Ouder een eenzaamheid

Iemand die zich gerealiseerd heeft dat hij/zij eenzaam is, wil daar normaal gesproken vanaf. Dat kan in veel gevallen, maar is natuurlijk afhankelijk van een aantal factoren.
Oudere mensen verliezen mensen om zich neem en dan is het belangrijk om activiteiten in de omgeving op te blijven zoeken. In het centrum waar je als oudere (dichtbij) leeft, worden nogal eens wat zaken voor ouderen georganiseerd door vrijwilligers (het kan variëren van spelletjes, tot boodschappen doen, tot wandelen tot allerlei hobby’s).

Dit kan ook via buurtcentra of zet eens een berichtje in de buurt uit om samen dingen te doen. Degene die ook eenzaam is, zal het bericht herkennen en de kans dat daar weer nieuwe contacten uit komen, is best groot. Spreek het ook uit en vraag aan de mensen of ze ingangen voor nieuwe contacten weten. Sommige mensen denken dat het “zielig” is, maar dat is niet zo en laat je niet afleiden.

Jonger en eenzaamheid

Voor jonge(re) mensen die eenzaam zijn is het van belang te achterhalen wanneer het begonnen is. Heb je een sociaal leven binnen je eigen leeftijdscategorie? Als dit niet zo is, wanneer is dat begonnen en heb je het niet eerder niet gerealiseerd? Als dit wel het geval is, waarom heb je daar niet eerder iets aan gedaan?
In de relationele sfeer kan je je ook eenzaam voelen. Heb je geen contact (meer) met je partner? Wat voor soort relatie heb je (nog wel)? Hoe voel je je daarbij en heb je er wel eens met je partner over gesproken?

Allemaal vragen die van belang zijn om antwoorden te krijgen. Daarnaast is het goed om ook zelf te werken aan nieuwe contacten. De een kan dit doen bij de hondenwandelvereniging en de ander zoekt een kaartclub of kookclub op. Maar onderneem die actie. Daarmee niet gezegd dat je eenzaamheid daar direct mee is opgelost, maar de nieuwe contacten kunnen je in ieder geval weer nieuwe inzichten geven en bouw het rustig op.

Tot slot

Alleen of eenzaam … achterhaal het probleem en als het niet prettig voelt, moet je actie ondernemen. Het klinkt zo simpel en dat is het natuurlijk niet, maar zonder actie zal er niets veranderen.