Communiceren van een boodschap in het jongerenwerk

Communicatie in het jongerenwerk is heel belangrijk. Jongerenwerkers werken veel met (sub)groepen en het is niet alleen maar dat korte praatje houden. Je kunt leren om op een effectieve manier je boodschap over te brengen. In veel gevallen doe je er goed aan om eerst maar eens goed te luisteren. Vervolgens voorzichtig met kleine stappen vragen stellen en de ander zelf na laten denken. Jongerenwerkers maken snel de fout om ongevraagd advies te geven. Soms is het ook nog advies letterlijk overgenomen uit een boekje. Daarmee ga je voorbij aan de behoeften van de jongere.

Niet alle communicatie komt over

Er is sprake van communicatie wanneer er uitwisseling is. Maar niet alles wat er gecommuniceerd wordt komt duidelijk over zodat het ook begrepen wordt. Er kunnen zich stoorzenders voordoen in de communicatie. Hier volgen enkele oorzaken waardoor de boodschap niet goed over kan komen;

• Onjuiste verwoording van de boodschap door de zender
• Onjuiste vertaling van de boodschap door de ontvanger
• Rumoerige ruimte
• Vooroordelen van de ontvangers

Communicatie met jongeren is meer dan woorden

Communicatie gebeurt niet alleen met woorden maar ook door lichaamshouding. We noemen dit non-verbaal gedrag. Dit gedrag kan zelfs een vijfmaal sterkere werking hebben dan het gesproken woord. Het verbale moet in overeenstemming zijn met het non-verbale.

Onderscheid tussen taak- en procesniveau in groepen

Er zijn mensen die zich nadrukkelijk richten op de taak die de groep heeft en er zijn mensen die zich richten op de relatie en het klimaat in de groep( procesniveau). Taakniveau houdt in dat men gericht is op de doelen van de activiteiten waarbij het resultaat bewaakt dient te worden. Procesniveau houdt in dat men gericht is op het welzijn van elk groepslid. Tijdens een groepsproces is het goed om hier een goede balans in te vinden.

Vier aspecten van een boodschap

In de communicatie is het goed om met verschillende aspecten rekening te houden. We onderscheiden vier aspecten;

• Zakelijk aspect. Wat is de feitelijke boodschap
• Expressieve aspect. Wat zijn de gevoelens van de boodschap
• Relationele aspect. Verhouding tussen zender en ontvanger
• Appellerende aspect. Invloed die zender wil uitoefenen op ontvanger

Het zakelijke aspect

De boodschap in letters gesproken of geschreven noemen we het zakelijke ofwel inhoudelijke aspect van de boodschap. We kunnen vier belangrijke middelen onderscheiden om de begrijpelijkheid van de boodschap te bevorderen.

• Eenvoudig van stijl. Gebruik geen moeilijke woorden want die worden vaak niet begrepen en het verhaal wordt saai
• Structuur van de boodschap. Breng duidelijk je mening naar voren van wat je vind, waarom je dat vind, en welke afwegingen je hebt gemaakt
• Bondig formuleren. Vat de kern van zaak op een aantrekkelijke manier uiteen
• Gebruik de juiste taal. Wat is de samenstelling van je publiek, leeftijd, interesse, etc.

Het expressieve aspect

Het expressieve aspect van de boodschap bevat informatie over de zender. Het komt vaak voor dat de rationele kant overheerst in de communicatie, terwijl de affectieve kant vaak onderdrukt wordt. De zender gebruikt in deze gevallen een ‘masker’.. Soms is het moeilijk om een balans te vinden tussen het rationele denken en het affectief reageren in een kerkenraadsvergadering. Het is belangrijk om te leren onderscheiden wanneer welke vorm van communiceren op zijn plaats is. In de kerk is het wel een pré om bewust te zijn van onze innerlijke gevoelens om dat vervolgens over te brengen door expressie. Dit bevorderd tevens een veilig en vertrouwelijk gevoel in de groep of de gemeente.

Het relationele aspect

Binnen groepen staan mensen altijd in een bepaalde verhouding tot elkaar. Voor de communicatie is dit erg belangrijk om te weten. Een belangrijk onderscheid hierin is de autoritaire houding die mensen kunnen aannemen en het kiezen van de ‘underdog’ positie. Beide soorten mensen hebben een bepaalde gevoeligheid voor het relationele aspect in de communicatie. Of men ‘schiet ‘door in het zakelijke aspect of men schiet door in het relationele affectieve aspect. Vaak heeft dat te maken met persoonseigenschappen.

Het appelerende aspect

Het appelerende aspect in de boodschap heeft in eerste instantie te maken met bevelen, instructies, geboden en verboden. Ongemerkt kan hier een manipulerende werking van uitgaan. Een ongrijpbare manier van manipuleren en om iets voor elkaar te krijgen is om in de slachtofferrol te kruipen. In het appelerende aspect kan een machtsspel ontstaan en dat mensen steeds gehoorzamen aan het verborgen manipulerende aspect. Het is goed om daar uit te durven stappen en om het relationele aspect in de communicatie nog eens te benadrukken om daarmee een betere en eerlijke communicatie tot stand te brengen.

Paradoxale communicatie; communiceer er over

Dit is een soort communicatie waarin tegenstrijdigheid de boodschap verstoort. Een voorbeeld hiervan is de volgende uitspraak ‘reageer nu eens spontaan’. Je kunt niet aan deze opdracht voldoen omdat je móet reageren en dus is het niet spontaan. Daarom is het goed deze verstoringen te verhelderen en dat noemen we metacommunicatie.

---

Omgaan met kritiek

Bij het bespreekbaar maken van de communicatie in een groep is het onvermijdelijk dat er kritiek op elkaar gegeven wordt. Kritiek kan heilzaam en opbouwend zijn wanneer ze op een juiste manier toegepast wordt.

Hoe geef je jongeren kritiek

Een belangrijke vuistregels voor het geven en ontvangen van kritiek is: ‘Kritiek is als een zachte regen; het wil iemands groei bevorderen , zonder zijn wortels onder te graven.’ Een aantal belangrijke regels voor het geven van kritiek zijn;

• Geef kritiek vanuit je persoonlijke beleven. Bv. ik vind…ik ervaar..’Kritiek in de vorm van jij bent..ik wil dat je..’zorgt er voor dat de ander zich aangevallen voelt
• Concreet zijn. Duidelijk verwoorden waar het om gaat
• Rekening houden met incasseringsvermogen van de ander
• Suggesties aanreiken voor verbetering

Bij kritiek ontvangen is het belangrijk om naar de ander te luisteren en te vragen wat de ander precies bedoeld.
Kritiek geven waarbij men niet elkaars oren wast maar de voeten is in de kerk van fundamenteel belang en werkt juist in de kerk heilzaam. Het werken met groepen is voortdurend balanceren tussen kritiek en begrip. Ongeschreven regels; geldende normen. In elke groep zijn er regels en normen (codes) die aangeven welk gedrag goed of fout is. Vaak zijn deze regels niet zwart op wit gesteld maar algemeen aangenomen. Het is belangrijk dat deze normen tijdig en structureel met een groep besproken worden zodat men waneer het nodig is, elkaar daar op aan kan spreken. Het kan goed zijn om aan het begin van een groepsproces de regels te bespreken. Men kan daarop reageren en eventueel een compromis in sluiten. Vervolgens is het heilzaam om halverwege en aan het eind van een periode te evalueren.

Hoe groot zijn de marges

Normen en waarden worden regelmatig overschreden en vaak zitten daar ook (in ernstige situaties) sancties aan verbonden. Tussen jongeren en ouderen zit een generatiekloof waarmee ook het houden aan verschillende normen en waarden onder druk komt te staan. Toch is het goed om in een groep dezelfde regels te hanteren en niet door leeftijd een groter of kleinere marge toe te passen. Wanneer structureel in grote aantallen van de groepsnorm wordt afgeweken is het goed om de groepsnorm te herzien en misschien wel aan te passen.

Op welke manier kun je hiermee omgaan?

Als in een groep de spanning teveel oploopt omdat één of meerdere normen structureel worden overschreden is het goed om je het volgende af te vragen;

1. Welke norm hanteert de bijbel en willen we die nastreven?
2. Welke marge mag er maximaal zijn?
3. In hoeverre mag deze norm wel of niet aangepast worden?
4. Wat zou Jezus doen? WWJD > What Would Jesus Do?

Tenslotte is er nog onderscheid te maken in verschillende soorten normen:

• Waarheidsnormen vanuit de Schrift, de Tien Geboden.
• Taaknormen, regels die het werken aan de taak moeten verbeteren zoals procedures, afspraken en manieren van besluiten.
• Omgangsnormen, manieren om aan elkaar te laten merken wat je ervaart, de manier waarop je met elkaar praat
• Uiterlijke eigenschappen zoals het dragen van sieraden, kleding, en make-up etc