Fons Vitae, geschiedenis van een school in Amsterdam

Fons Vitae is een scholengemeenschap in Amsterdam Zuid. De school kent een rijke historie die begint bij de oprichting in 1914 door de zusters Franciscanessen van Heythuysen. De naam Fons Vitae betekent bron van leven. Sinds 1914 heeft de school een grote ontwikkeling doorgemaakt. Werd de school nog opgericht door katholieke nonnen en konden alleen meisjes daar les krijgen, nu is het een gemengde scholengemeenschap waar de katholieke signatuur nog wel aanwezig is, maar niet zo prominent als bij de start.

• Oprichting
• Ontwikkeling
• Van driejarige H.B.S. in de Vondelstraat naar vijfjarige H.B.S. op de Reijnier Vinkeleskade
• De school als internaat
• Grote bloei vanaf de Tweede Wereldoorlog
• Getallen
• Leerlingenaantallen
• Resultaten
• Slagingspercentages tussen 2008 en 2018

Oprichting

Al in 1836 werd een klooster gesticht in Heythuysen (Limburg). Het boerenmeisje Maria Catharina Damen werd daar overste. Zij leefde daar als Moeder Magdalena. Bij haar dood telde haar bloeiende orde 23 huizen en 221 zusters. Het devies van Moeder Magdalena was ‘deus providebit’: God zal erin voorzien. Deze woorden zijn thans nog te vinden bij de ingang van Fons Vitae. In 1914 werd vanuit het klooster de Rooms-Katholieke H.B.S. (Hogere Burgerschool) voor meisjes te Amsterdam opgericht.

Ontwikkeling

De school vestigde zich in de Amsterdamse Vondelstraat in een statig herenhuis. De bedoeling was om met de school door middel van onderwijs te werken aan de ontwikkeling van de katholieke vrouw. In katholieke gezinnen gebeurde het regelmatig dat dochters naar Fons Vitae gingen en zonen naar het Ignatius College (thans Ignatius Gymnasium). Ook nu nog hebben deze scholen banden met elkaar en met het eveneens in Amsterdam Zuid gelegen Sint Nicolaaslyceum.

Van driejarige H.B.S. in de Vondelstraat naar vijfjarige H.B.S. op de Reijnier Vinkeleskade

De H.B.S. was in eerste instantie driejarig. Bij de start kende de school 26 leerlingen en 11 docenten. Omdat er voor het vak geschiedenis geen enkele vrouw solliciteerde moest er een heer aangesteld worden. De eerste eindexamens H.B.S.-B vonden plaats in 1919. Al gauw ontstond er in de Vondelstraat ruimtegebrek. Men moet hierbij bedenken dat de leerlingen intern waren. Er werd daarom ruimte bijgehuurd. Op 1 september 1917 werd de school een H.B.S. met vijfjarige cursus. Na tien jaar aan de Vondelstraat in een woonhuis te hebben gebivakkeerd, werd de sprong gewaagd naar de Reijnier Vinkeleskade.

De school als internaat

De zusters zetten daar een voor die tijd gigantisch gebouw (school met kapel en klooster) neer. Fons Vitae is hier nog steeds gehuisvest. In de eerste jaren was er de mogelijkheid voor het volgen van een interne H.B.S.-opleiding. De slaapkamertjes op de zolders, bedoeld voor de interne leerlingen, zijn inmiddels lokalen geworden. Door leerlingen en oud-leerlingen werden gebrandschilderde ramen voor het gebouw geschonken. In 1928 kreeg de school een gymnasium-afdeling. Het internaat werd opgeheven in 1937. Gedurende de Tweede Wereldoorlog was de school bezet door de Duitsers.

Grote bloei vanaf de Tweede Wereldoorlog

Na de oorlogsjaren vond er een grote bloei plaats. De school herstelde zich krachtig van de oorlogstijd en groeide naar 888 leerlingen en 65 docenten (waarvan 9 zusters) in 1960. In 1948 had de school er een tak bij gekregen. Naast het gymnasium en de H.B.S. kwam er een M.M.S. (Middelbare Meisjes School) bij. De vakken die hier werden gegeven waren niet zozeer op het examen ingesteld maar veel meer op algemene ontwikkeling. Met de Mammoetwet van 1968 vond de overgang plaats naar havo, atheneum en gymnasium. De laatste drie zusters namen in 1980 afscheid van de school. In 1989 werden school- en kloostergedeelte van elkaar gescheiden. In het kloostergedeelte zijn nu luxe appartementen gevestigd. De school is door vele verbouwingen in de loop der jaren gemoderniseerd met behoud van haar eigen karakter. Pas in 1970 werden voor het eerst jongens (42) toegelaten tot de school. In 2014 vierde Fons Vitae haar 100-jarig jubileum.

Getallen

Leerlingenaantallen

Had Fons Vitae in 1914 nog maar 26 leerlingen, anno 2019 zijn dat er 1044. Tot de zestiger jaren groeide de school gestaag naar rond de 900 leerlingen. In de jaren zeventig is vervolgens een daling te zien naar ruim 700 leerlingen. De eerste jongens stroomden in in 1970. Het waren er 42. Zij werden vergezeld door 694 meisjes. Sinds de jaren '70 van de vorige eeuw is een gelijkelijke groei te zien naar meer dan duizend leerlingen en is het aantal meisjes en jongens nagenoeg gelijk.

Resultaten

De eerste examens werden afgelegd in 1919. Er waren 9 kandidaten. Tot 1923 slaagde 100% van de leerlingen. De slagingspercentages per afdeling tot 1963 waren: H.B.S.-A 94%, H.B.S.-B 88%, Gymnasium A 92%, Gymnasium B 85%, MMS 93%

Slagingspercentages tussen 2008 en 2018

De slagingspercentages in de jaren 2008 tot en met 2018 laten het volgende beeld zien. Tussen 2008 en 2018 laten de slagingspercentages voor het vwo een stijgende lijn zien van 88 naar 97 procent, terwijl dat percentage landelijk rond de 90% is blijven schommelen. Voor het havo liggen de slagingspercentages steeds iets boven het landelijk gemiddelde. De exacte cijfers zijn te vinden op de website van de school.

Lees verder

• Wel of niet naar het gymnasium: wat is wijsheid?